Brjóstagjöf, áskoranir og lausnir Flashcards
Hvenær er mælt með að brjóstagjöf hefjist eftir fæðingu?
á fyrstu klukkustund eftir fæðingu
Hvað eiga börn að vera lengi eingöngu á brjósti?
fyrstu 6 mánuði lífsins og áfram með annarri fæðu til 2 ára eða lengur
Hverjar eru algengustu ástæður þess að konur hætta brjóstagjöf á fyrstu vikunum?
- Sárar geirvörtur
- Erfiðleikar við að leggja barn á brjóst
- Ónóg mjólkurframleiðsla
- Hæg þyngdaraukning barns
Hvernig stuðning þurfa konur í brjóstagjöf?
Samfelldan stuðning og helst alltaf sama manneskjan að fylgjast með ekki alltaf ný og ný.
Starfsfólk þarf að hafa þekkingu og reynslu af brjóstagjöf og er þjálfun heilbrigðisstarfsfólk mikilvæg.
Face to face: setjast niður með konunni, hlusta á það sem hún hefur að segja, horfa á brjóstagjöfina og leiðbeina og leiðrétta. Sumar þurfa sérhæfðan stuðning brjóstagjafaráðgjafa
Hverjar eru helstu ástæður tilvísanna til brjóstaráðgjafa?
- Erfiðleika við að leggja barnið á brjóst / Barn sem tekur ekki brjóst
- Sársauki og sár á geirvörtum
- Verkir við brjóstagjöf
- Ónóg mjólkurframleiðsla
- Aðstoð við að losna við mexikanhatt
- Óværð, atferli barnsins ofl
Hver eru helstu vandamál hjá… í brjóstagjöf
- Hjá móður?
- Hjá barni?
Móðir:
- D mer (Dysphoric milk ejection)
- Brjóst og geirvörtur
- Sár á geirvörtum
- Sársauki
- Stíflur
- Sýkingar
- Of mikil mjólkurframleiðsla
- Of lítil mjólkurframleiðsla
- Aðgerðir á brjóstum
Barn:
- Barn sem tekur ekki brjóst
- Munnur: tunguhaft, varahaft, hár gómur, heill gómur, sog- og leitunarviðbragð
- Almennt útlit
- Veikindi og meðfæddir gallar
- Hæg þyngdaraukning
- Bakflæði
- ,,magaóþægindi’’
Hvað er gert í vitjunum?
- Líkamsmat á barni, gómur, tunga, tónus ofl
- Atferli barnsins
- Líkamsmat á móður
- Saga móður: sjúkdómar, aðgerðir, lyf
- Hvernig var fæðingin? blæðing? fylgjubiti?
- Hvernig voru fyrstu dagarnir í brjóstagjöf? þyngdartap á 3 sólarhring?
- Back to basic: hvernig leggur konan barnið á brjóst? tekur barnið brjóstið rétt? stuðningur við líkama barnsins? horfum á gjöfina. Ef mexikanhattur, rétt notkun?
- Virk hlustun: viðurkenna vandamálið, hvað heldur konan að sé vandamálið, hvað vill konan
- Nálgun sbr nálgun við konu í fæðingu: stuðlar að oxytósínlosun
Hvaða tvennt er mjög mikilvægt í ráðgjöf og stuðning kvenna þar sem brjóstagjöf gengur illa?
- Brjóstagjöf er ákv norm í samfélaginu. Partur af eðli mannsins
- Konum finnst þær hafa brugðist í móðurhlutverkinu ef illa gengur. Ákv sorg
Sog barnsins
- Hvenær byrjar sogviðbrögð?
- Hvenær byrja þau að geta kyngt?
- Hvenær geta þau sogið brjóst?
- Sog byrjar á 16-18.viku í móðurkviði
- Kynging um 11.vikur
- Getur sogið brjóst frá 28.viku
Sogmynstur breytist með aldrinum, er í fyrstu reflex en breytist með þroska taugakerfis. Fæðugjafir og sog mikilvægur mælikvarði á virkni taugakerfis
Ef það er vandamál hvað varðar brjóstagjöf hvað á að skoða?
Back to basics
- Við mat á öllum vandamálum ætti að byrja að skoða grunninn:
* Hvernig tekur barnið brjóstið?
* Horfa á mömmuna leggja barnið á brjóst
* Líkamskoðun á barni
- Húð við húð
- Gefa barninu á annan hátt við brjóstið eða leggja það þar eftir gjöf
Ef barn tekur ekki brjóst, hvaða lausnir er þá hægt að skoða?
- Back to basic: húð við húð, lay back breastfeeding, kenna foreldrum / móður að fylgjast með merkjum barnsins um svengd
- Líkamsmat á barni, reflexar, verkir, sog? sogþjálfun? Mexikanhattur? læknisskoðun
- Viðhalda mjólkurframleiðslu
-Minnka streitu í kringum gjafir - Þolinmæði
- Hafa trú á að þetta muni takast
- Ef peli: paced feeding og reyna að nota sömu taktík og við brjóstagjöf
Hvað gerir lay back position / biological nurturing?
Oft notað ef barn tekur ekki brjóst. þá fer vel um bæði móður og barn, oxytocin flæðir auðveldlega og það kveikir á meðfæddum viðbrögðum barns, barnið leitar sjálft að brjóstinu, opnar vel munninn og barnið stjórnar
Með tilliti til hvers ætlum við að skoða barn ef það tekur ekki brjóst?
- Vöðvatónus: hypotone (tungan út eins og downs t.d), hypertone, stífur kjálki, torticollis
- Almennt útlit
- Sog- og leitunarviðbragð
- Munnur: tunguhaft? varahaft? hár gómur? heill gómur?
- Veikindi og meðfæddir gallar?
Hvernig veit konan hvort hún framleiði nóg af mjólk ?
- Brjóstin fyllast milli gjafa
- Barnið kyngir oft í gjöf
- Brjóstin mýkjast eftir gjöf
- Barnið vætir 5-6 pissubleyjur á sólarhring
- Vaxtarkippir
Hvernig ætti þyngdaraukning barns að vera?
- Eftir þyngdartap á þriðja degi ætti barnið að þyngjast um 25-30 gr/dag fyrstu 3.mánuðina og 20gr/dag 3-6 mánaða. Ath! þyngdaraukning ekki línuleg heldur meira eins og bylgja en upp á við. Við 3 mánaða ætti barnið að hafa tvöfaldað fæðingarþyngd sína
- Börn sem eru eingöngu á brjósti þyngjast hraðar fyrstu 2-4 mánuðina sbr börn á þurrmjólk. Hægist svo oft á þyngdaraukningu eftir það hjá brjóstabörnum
- Ef barnið er veikt getur hægst á þyngdaraukningu. Að gefa ábót með þurrmjólk lagar ekki veikindin og getur dregið úr ávinningi eingöngu brjóstagjafara
- þyngdaraukning er oft merki um hraust barn en stundum hægri á þyngdaraukningu hjá heilbrigðu barni, hluti af einstöku / eðlilegu þyngdarmynstri barnsins
Hvaða ástæður geta verið fyrir hægri þyngdaraukningu barns?
- Fæðingarsagan og sængurlegan: á fyrstu vikunum gott að hafa í huga hvernig var fæðingin og fyrstu dagarnir. Var konan gangsett? Meðgöngusykursýki? Blæddi mikið í fæðingunni? Líkur á að það sé fylgjubiti eftir? Fyrirburi? síðburi? Var barnið veikt? var móðir veik? fékk barnið gulu? mikið þyngdartap á 3ja degi?
- Heilsa móður: Ónóg mjólkurframleiðsla, hormónasjúkdómar? Glasafrjóvgun? hypoplasia? er hún búin að vera lasin? andleg líðan? álag í foreldrahlutverki?
- Almenn líkamsskoðun á barni
- Ástæðan ekki endilega sú að það er ekki næg mjólk, stundum nær barnið ekki að drekka það sem til er. Hvernig er atferli barnsins? hversu lengi og hversu oft drekkur það brjóst? er það að pissa vel? sefur það allar nætur? er það svangt ?
- Svangt barn hefur ekki næga orku til að sjúga brjóstið svo gagn sé að. Barnið getur orðið latt og sofnað fljótlega eftir að það byrjar að sjúga
- Snuðnotkun
Hvað gæti það þýtt ef barnið er fyrir utan línurnar á vaxtarkúrvunni?
- Ef barnið er fyrir utan línurnar þá eru meiri líkur á að eh sé athugaverkt - læknisskoðun. 3 af 100 ,,eðlilegum’’ börnum eru á þessu svæði, stundum vegna þess að foreldrar eru smávaxnir
Skiptir það máli að barnið fylgi alltaf sinni línu (í kúrvu) ?
Yfirleitt eki. Snýst um meðaltal mælinga hjá 100 börnum - kúrvan sléttuð út frá því. Börn vaxa hægar og hraðar á tímabilum
Hvaða lausnir eru til við hægri þyngdaraukningu?
- Hvað vill mamman gera? Er hún tilbúin í að reyna að vinna að því að auka mjólkina ef það er vandamál?
- Horfa á brjóstagjöfina - check the basics: rétt grip? heyrist kyngingarhljóð. Ef mexikanhattur - er hann ástæðan? Er hægt að auka tíðni brjóstagajafa - leggja á bæði brjóstin í hverri gjöf. þarf að auka framleiðsluna? Pumpa og handmjólka eftir / milli gjafa
- Er barnið svangt og þarf ábót? Ef ekki brjóstamjólk þá þurrmjólk. Gefa ,,rétt’’ magn - ekki of mikið né of lítið. Má ekki bitna á örvun brjósta. Fingurgjöf
hjálparbrjóst? peli? gefa ábót fyrir gjöf eða ekki gjöf - Hentar þessu barni að fjölga gjöfum?
- Ábót? Hvað mikið og hvernig
- Mjólkurvigtun
- Meta árangur: Allt eða ekki lögmálið gildir ekki her ! eitthvað er gott
Hvenær og hversu mikið á að gefa í ábótagjöf ?
- Ef barnið þyngist ekki nægilega:
- Ætti að þyngjast um amk 30gr/dag eftir þyngdartap á 3 sólarhring
- Fæðingarþyngd 2.vikna
- Ath þyngd er ekki línulaga heldur sveiflast
- Lágmark 120gr/viku en ekki margar vikur í röð
- Magn fer eftir aldri, þyngd og hversu oft barnið drekkur. Vökvaþörf 150-170 ml/per/kg (5 daga-3.mánaða)
Hvernig getur móðir aukið framleiðslu mjólkar?
T.d með því að gefa 2-3x yfir daginn frekar en einn stórann skammt fyrir nóttina til að örva mjólkurframleiðslu
Hvað er Infant Dyschezia ?
- þegar barn er órólegt og grætur áður en það prumpar/kúkar (oftast 5-10mín)
- Er oft túlkað sem að barnið sé með verki eða líði mjög illa og eigi erfitt með að losa sig við hægðir/loft
- Eðlileg hegðun!: þegar barnið er að læra að stjórna / samhæfa grindarbotnsvöðva, þarmahreyfingar og magahreyfingar
- Tekur nokkrar vikur og er hluti af þroskaáfanga. Nudd getur hjálpað, froskastaða
- Algengt eftir 2-3 vikna
Afh eru nýburar stundum með bakflæði?
- Að vera með ónot eftir gjöf er eðlilegt til að byrja með
- Lokan efst í maganum / þindaropið er óþroskað
- Ef veldur ekki barninu mikilli streitu eða ef þyngist eðlilega þá er óþarfi að gera eh
- vex oft af þeim 4-5 mánaða
- Algengara hjá fyrirburum
