CBL gynaeco verlosk Flashcards
3x LSIL op uitstrijkje -> wat nu
Colposcopie en biopsie
HPV vaccinatie
Vaccinatie VOOR 1ste seks (12j op school) met Gardasil (tegen HPV 16, 18, 6 en 11).
3x IM.
HPV 6-11
condylomata accuminata (genitale wratten)
HPV 16-18
ernstige dysplasie CINIII
genitale carcinomen
HPV screening / PAP pos
-> toont LSIL of HSIL
L-SIL (HPV effect, CIN I): herh uitstrijkje na 6m
=> hrHPV positief (ASC-H, HSIL, …) ->
colposcopie met biopsie.
=> hrHPV negatief ->
herhaal het na 12 maanden.
//
H-SIL (CIN II, CIN III, Ca in situ): colposcopie met biopsie
PAP toont ASCUS
hrHPV test doen (HPV typering op zelfde uitstrijkje)
-> HPV pos: colposcopie en biopsie (indien infectie: eerst dit behandelen)
-> neg: uitstrijkje na 12m
PAP kwaliteit was onvoldoende
Herhaal het uitstrijkje na 3-6 maanden
ASC-US =
Atypical Squamous Cells of
Undetermined Significance
CIN (cervicale intra-epitheliale neoplasie)
LSIL (low-grade squamous intraepitheel lesion)
HSIL (high-grade squamous intraepithelial lesion) = precancereus
/
bevolkingsonderzoek uitstrijke
elke vrouw 25-64j
(na 2 normale jaarlijkse uitstrijkjes)
elke 3j 1uitstrijkje.
Het herhalen van een uitstrijkje binnen de 3 maanden heeft geen zin (vaak vals negatief)
daar het minstens 6-8 weken duurt vooraleer voldoende oppervlakkige cellen kunnen afgestreken worden om een zinvolle beoordeling toe te laten
PAP toont ASC-H
= Atypische squameuze cellen,
HSIL kan niet met zekerheid uitgesloten w
Verwijzen naar gynaecoloog voor
colposcopie en biopsie.
PAP toont invasief carcinoom, plaveiselcel, of adenocarcinoom
Verwijzen naar gynaecoloog (colpo en biopsie)
kenmerken CIN bij colposcopie
wit kleuren, punctatie, mozaïcisme
wat als men via colposcopie & biopsie geen diagnostische zekerheid verkrijgt?
diagnostische conisatie!
bel complicatie van diagnostische conisatie
post op bloeding
diagnostische conisatie bij fertiele vrouwen
korte conus
vrouw vruchtbare leeftijd met een IUD
Hevige abdominale pijn. Was hypotens en tachycard. Abdominaal geprikkeld met spierverzet. Enorm pijnlijk bimanueel onderzoek vanaf als je aan uterus en fornix posterior kwam. Waar moet je als eerste aan denken?
Ectopische zwangerschap
- opm: IUCD is risicofactor voor extra-uteriene zwangerschap.
- Hypotensie en tachycardie suggereren bloeding: eerst rupturerende ectopische zwangerschap uitsluiten, complicaties kunnen dodelijk zijn.
- Peritoneale prikkeling kan door hemoperitoneum (vaak is er ook uitstralende pijn naar rug/schouder).
Gynaeco deel 2 p. 145 “De diagnose van EUZ kan zeer moeilijk zijn. Daarom wordt wel eens in de gynaecologie gesteld dat elke vrouw EUZ is tot het tegengestelde is bewezen.
/
Ectopsiche zwangerschap en ruptuur:
- acute pijn, scherp, initieel eenzijdig, minimaal bloedverlies. Hypovolemische shock niet in verhouding met zichtbaar bloedverlies (hemoperitoneum)
- RF: tubaire schade (PID, adhesies, endometriose, voorgaande EUZ), roken, IVF!! < = > 50% heeft geen RF.
- DENK ER AAN BIJ ELKE ZWANGERSCHAP MET BLOEDVERLIES EN ONDERBUIKPIJN
- D/ via echo
- Seriële opvolging (48u) bij onduidelijke diagnose.
- Klinisch, echo + hCG (minder snelle toename dan bij normale zwangerschap)
- R/ Salpingectomie
Niet-bloedende ectopische zwangerschap
evt afwachten indien weinig S/ en lage serum hCG concentraties die blijven dalen
& Methotrexaat
PID
- vaak postmenstrueel, na partnerwissel.
- Abnormale vaginale afscheiding, postcoitaal bloedverlies, diepe dyspareunie, bact vaginose, à opstijgende infectie: koorts, pijn, soms rechter hypochonder pijn.
- KO: endocervicitis (rood, fragiel, etter), lokale peritoneale prikkeling met slingerpijn, douglas, adnexiële pijn.
- Dus eerder al een verhaal van infectietekenen vooraf.
Gonorrhee
< Neisseria gonorrhoeae
= gram neg bact (gonococ)
°°°°°°°°°
vaak asympt (30-60% bij vrouwen, 10% bij mannen)
//
dysurie
fluor vaginalis (groen-geel)
urethritis (man: druiper) /cervicitis
-> buikpijn & koorts
soms: keelpijn of anale jeuk
(soms: conjunctivitis - bv. bij neonaat)
//
CAVE:
- PID (koorts, buikpijn, dyspareunie, …)
- infertiliteit
°°°°°
D/ vaginaal vocht (wisser): kweek, PCR
R/ ceftriaxon IM eenmalig (rocephine)
-> + partner!
Chlamydia
< chlamydia trachomatis
- gram neg bact (IC)
- 2-3% vd seksueel actieve bevolking besmet
°°°°°°
Slechts 30% symptomatisch
- dysurie
- fluor vaginalis
- abnl uterien bloedverlies
- buikpijn
man: urethritis / epididymitis
vrouw: urethritis / cervicitis
//
CAVE: PID, infertiliteit
°°°°°°
D/ vaginaal vocht: kweek, PCR
R/
- azithromycine PO 1malig (vnl mannen, zws)
- doxycycline PO ged 7d (vnl vrouwen, proctitis)
& partner!
syfilis
< treponema pallidum
= gram neg (spirocheten)
- Primair (10-90d): ulcus durum (harde sjanker) -> GEEN PIJN!
- Secundair (3-6w): nt-jeukend maculopapuleus exantheem (extremiteiten en romp), condylomata lata
- Tertair (2-4j): gummata, neurosyfilis
gummata = granulomateuze infectiehaarden (nodeus/ulcererend) in huid/slijmvliezen/botten/inw organen
D/ TPHA test (As tgn Tp) -> wnr pos bevestigen met FTA-ABS test
- VDRL of RPR test (maat vr activiteit inf -> effect therapie opvolgen)
R/ Benzathine benzylpenicilline op dag 1, 8 en 15
- bij peni allergie: Doxycycline 4w
herpes genitalis:
HSV type 2 (of 1)
S/
- blaasjes
- ulcera (wel pijn)
- LK zwellingen
=> recidief is minder erg
D/ Klinisch, PCR, (kweek)
R/ Aciclovir
(bij > 6 recidieven per jaar: onderhoudsbehandeling)
vaginitis S/
fluor vaginalis
branderigheid / jeuk / irritatie
pijn bij coïtus
vaginitis D/
kliniek (anamnese, inspectie, evt toucher …)
evt aanvullend onderzoek
(overbodig als candida-infectie of recidief bacteriële vaginose waarschijnlijk is)
- onderzoek fluor: pH (nl 4 tot 4,5), aminetest (KOH -> geur?).
gericht onderz (tenzij ≥ 3/4 pos amselcriteria: bacteriële vaginose), bv:
- microscopisch onderzoek
- kweek
- evt onderzoek nr SOA: specifieke kweek of PCR naar Trichomonas vaginalis., of andere soa op indicatie
bacteriele vaginose
Gardnerella vaginalis (behoort tot nle flora)
(andere: Mycoplasma Hominis, Mobiluncus, …)
opm: geen echte SOA, maar verstoring evenwicht -> overgroei
°°°
veel afscheiding
witte/grijze, homogene/klevende afscheiding
cervix: nl tot rood
//
visgeur
pH > 4.5
microscopie: clue cells
°°°
preventie: lactobacillen, vit C (ph daling)
alleen beh indien symptomen
- clindamycine creme vaginaal 7d (dalacin)
- metronidazole vaginaal 7d of PO 7d (500mg 2x/d)
vaginale candidiase
< candida albicans
°°°
meer afscheiding
witte, brokkelige afscheiding
vulvair erytheem, gespikkelde cervix
jeuk
//
geen geur
pH ≤ 4.5
microscopie: hyfen
°°°
R/
alleen beh indien symptomen
- miconazolenitraat vaginaal 7d (gyno-daktarin creme)
- fluconazole PO 6m bij recidief (≥ 4x/j)
trichomoniasis
trichomonas vaginalis (soa)
°°°
meer vaginale afscheiding
geel-groene, schuimende/klevende afscheiding
aardbeien aspect cervix
jeuk
//
amine geur
ph > 4.5
microscopie: geflagelleerde parasieten, leucocyten +++
°°°
R/
metronidazole eenmalig 2g PO
(bij recidiverende infecties: metronidazole PO 500mg 2x/d ged 7d)
-> ook partner!
Jonge vrouw, zwanger, rond de dertig weken. Eerder al pyrosis gehad en wat buikpijn. Voor de rest normale zwangerschap. Nu klaagt ze op consultatie van dikke voeten BD is 15/10. Proteïnurie op urine: +. Wat is ‘de volgende stap’?
Labo met leverenzymes, plaatjes, nierfunctie in plasma nagaan.
pre-eclampsie =
= Zwangerschapsvergiftiging/ zwangerschapshypertensie
- veroorzaakt door een minder goede werking van de moederkoek of placenta.
- gekenmerkt door een hoge bloeddruk en eiwitten in de urine
pre-eclampsie eerste aanpak
Labo: evolutie naar HELLP opsporen (Hemolyse, elevated liverenzymes & low platelets)
=> leverfunctie? nierfunctie? trombocyten?
Echografie:
- eerst foetale groei en dopplers (a. umbilicalis + a. cerebri media)
- dan foetale ligging (want uiteindelijke behandeling is verlossen)
pre-eclampsie verdere aanpak
Afhankelijk van voorgaande nauwe follow-up of instellen van behandeling:
- Magnesiumsulfaat = preventie convulsies (eclampsie): werkt ook antihypertensief -> dus eerst dit en BD monitoren
- Longrijping met CS
- Antihypertensiva als niet voldoende antihypertensief effect van magnesiumsulfaat (nifedipine, labetalol)
- Verlossen (als deterioratie foetus of moeder)
Isotretinoïne (vitamine A derivaat) = gecontraïndiceerd in zwangerschap.
STOP
- Bij heel ernstige acnè kan benzoylperoxide of erythromycine lokaal overwogen worden
captopril (ACEi) = gecontraïndiceerd in zwangerschap.
ACE-i kunnen bij gebruik in het tweede en derde trimester van de zwangerschap aangeboren afwijkingen veroorzaken, zoals afwijkingen aan longen, schedel, ledematen en aangezicht.
zws: pt op ACE-i -> vervangen door
CCB zoals amlodipine
- Methyldopa, labetalol, and CCBs are recommended as the drugs of choice for the treatment of hypertension in pregnancy (ESC guidelines)
insertie spiraal: wnr?
Insertie kan op elk moment van de cyclus, maar de eerste 5 cyclusdagen genieten de voorkeur omdat er geen risico is van een gemiste zwangerschap.
SOA testen voor insertie spiraal?
Voorafgaand aan de insertie is Chlamydia- en gonorroescreening sterk aanbevolen bij:
- alle vrouwen ≤25 jaar,
- meerdere seksuele partners,
- inconsistent condoomgebruik
- voorgeschiedenis van SOA’s.
Postcoïtaal bloedverlies + gekleurde vaginale afscheiding is typisch voor
cervicitis (chlamydia, gonorroe)
opm: kan ook voorkomen bij een cervixcarcinoom
koperspiraal NE
dysmenorroe
heviger/toegenomen bloedverlies bij menses
hoger risico op infecties (vb cervicitis)
cervicitis kliniek
Witverlies en postcoïtaal bloedverlies.
- (DD: cervixcarcinoom. Maar cervicitis is meest frequent)
- Cervicitis wordt alleen maar opgemerkt bij deze symptomen!
opm: Isthmus is heel ontoegankelijk (infecties, zaadcellen) tenzij bij vruchtbare periode
Postpartaal ontwikkeling van pijnlijke knieën bilateraal. klinisch hydrops en pijn thv beide knieën, ook drukpijn thv MCP/PIP’s. Geen VG. Wat ga je doen?
Labo
=> uitleg:
- Zwangerschap kan uiteenlopende effecten hebben op systeemziekte; regressie, verergering, maar ook eerste presentatie postpartaal.
- Antistofbepaling, CRP, sedimentatie, nierfunctie… (RA, lupus uitsluiten).
effect van opioïden IV bij vrouw in arbeid (bevallen)
Neonatale ademhalingsdepressie
niet-gemetastaseerde BK R/
curatieve chirurgische ingreep (borstsparend vd amputatie), evt ook RT
[al dan niet na neo-adj chemo of anti-hormoon therapie]
& sentinel & zo nodig okselevidement
Indicaties voor Sentinel klier procedure bij borstkanker:
cT1-3N0M0
meest frequente oorzaak van sub- of infertiliteit.
Falen van ovulatie
- vb oligo-/anovulatie obv PCOS
argumenten voor PCOS
(polycystisch ovarium syndroom)
Hoog BMI
onregelmatige cycli
PCOS: wat + pathogenese
androgenenoverproductie in thecacellen van de follikels en ovarieel stroma => verstoorde follikelmaturatie => anovulatie.
Pathogenese:
* verhoogd LH (>10U/L)
* insulineresistentie thv metabole weefsels maar niet thv ovaria, waarbij compensatoire hyperinsulinemie de thecale/stromale androgenenproductie stimuleert (cfr obesitas!).
* Ook familiaal verband.
* FSH meestal normaal.
* AMH is typisch verhoogd (< 5ng/mL).
* Verhoogd androsteendion en testosteron.
* Estron concentraties zijn normaal tot verhoogd (androgenen worden omgezet in oestrogenen in vetweefsel) => endometrium is dus proliferatief (cave ↑ risico op endometriumCa! zelfs tijdens reproductieve periode). Ook verhoogd cardiometabool risico. Hogere leeftijd menopauze ook.
PCOS kliniek
hyperandrogenisme
- hirsutisme!!
- seborroe en acne
- alopecia androgenetica
- progressieve verstoring cyclus: oligo-amenorroe
polycysteuze ovaria op echo.
Meestal hoge BMI.
LH driven PCOS vs insuline driven PCOS
LH driven PCOS:
normale BMI & hypersecretie LH
< = >
insuline driven PCOS:
hoge BMI op voorgrond
- truncale adipositas, buffalo hump interscapulair, acanthosis nigricans (grijsbruin fluweelachtige verhevenheden in nek/okesels).
PCOS R/
1) indien geen ZW: COC, ring, pleister (combi oestro-progestagenen met EE)
2) voor hirsutisme/alopecia androgentica: evt ook anti androgeen zoals spironolactone
3) indien ZW wens: insuline driven PCOS -> metformine
4) Indien ZW wens: LH driven PCOS -> oestrogeenantagonisten (Clomifeencitraat, letrozole): inductie ovulatie
Endometriose kliniek
(oestrogeen afhank -> stimuleren groei endometriotische letsels)
- asymptomatisch vaak.
- Pijn (dysmenorroe, diepe dyspareunie, chronisch pelviene pijn)
- subfertiliteit
- darmklachten (dyschezie: pijnlijke ontlasting tijdens menstruatie)
- dysurie
- vermoeidheid
- Niet echt invloed op cyclus..
! Secundaire dysmenorroe: na jaren pijnvrije menstruatie -> ALTIJD SUGGESTIEF voor endometriose
Endometriose R/
geen preventie mogelijk. Vaak recidief
- HK: endometrioseletsels verwijderen & reproductieve functie zo veel mogelijk herstellen
- Pijnbestrijding (diagn.laparoscopie geeft al veel pijnreductie:placebo)
- subfertiliteit: reconstructieve chirurgie -> indien ze binnen 1j nog niet zwanger zijn; kans op spontane ZW is klein
- gm = hormonale suppressie -> 1) amenorroe 2) endometrioseletsels onderdrukken
1ste keuze: progestagenen
2e keuze: orale contraceptiva (lage dosis COC)
3e keuze: LHRH agonisten (downregulatie LHRH -> laag FSH &LH)
4e: levonorgestrel IUD
angiosarcoom
komt voor na HK en RT van de borst, is wel zeldzaam
Late reproductieve jaren (35-40j): cyclus wordt eerst korter.
- Gevolg van verminderde follikelreserve → daling inhibine B → stimulatie FSH secretie en dus follikelgroei.
Vroege menopauzale transitie (45-50j):
- gekenmerkt door één of meerdere cycli die qua duur 7 of meer dagen verschillen van de vroegere cyclusduur
Wat geeft aan dat een 40-jarige vrouw richting de vroege menopauzale transitie gaat? =>Langere cycli
Vrouw met fertiliteitsprobleem. Als kind therapie gekregen voor klein gestalte. Late puberteit met frequent secundaire amenorroe. Hele tijd op de pil gestaan. FSH 6, LH 2, oestrogeen 8 (= laag ++)
Hypothalaam hypogonadisme
- Erg laag E, normaal zou FSH reageren en hoger moeten zijn. → centraal probleem: hypogonadisme
Hypothalaam hypogonadisme
GnRH is laag
=> hierdoor LH & FSH ook laag.
Dit kan als oorzaak hyperprolactinemie hebben
Oorzaken:
1) langdurig gebruik testosteron & anabole steroïden
2) prostaatkanker R/: GnRH analogen
3) chronisch gebruik opioïden
4) chronische ziekten: leverfalen, nierfalen, DM2,…)
hyperprolactinemie S/
galactorroe
oligo-amenorroe
labo met TSH & prolactine
(4x in 1u want is stressgevoelig).
Basisnormaalwaarden op dag 2-5 vd cyclys:
FSH 2-10IU/L
- ↑ met leeftijd
- weerspiegelt via negatieve correlatie je ovariële reserve
=> FSH 10-15: ↓ ovariële reserve
=> FSH >20: kleine kans op ZW
LH 2-10 IU/L
Oestradiol 30-70 pg/dl
AMH < 0,5 ng/ml
- positieve correlatie met ovariële reserve
- laag = kleine reserve
man 26j, sportief, vaak fitness, geen gynaecomastie, kleine testes, testosteron en FSH laag -> oorzaak infertiliteit?
Anabole steroïden
- anabole steroïden onderdrukken LH en FSH secretie (centrale onderdrukking)
Syndroom Klinefelter
extra X chromosoom XXY, 1/500 mannen
S/
* kleine testes
* laag T - maar FSH zou hoog !
* Typisch: gynecomastia, heel lange ledematen, weinig schaamhaar
* VG criptorchidie vaak
Hypothalamus -> GnRH productie -> stimuleert adenohypofyse: LH & FSH productie.
LH zorgt voor T vrijzetting;
FSH voor zaadvorming.
T
- is ‘brandstof’ voor zaadproductie;
- daarbuiten ook virilisatie/ spiermassa/ invloed op gedrag.
- T heeft negatieve FB op hypothalamus & hypofyse
/
Hypogonadisme: onderscheid
Primair = falen vd teelbal
- laag T
- hoog LH & TSH
- E/ klinefelter, cryptorchidie,…
Secundair = probleem bij HT of HF
- < te weinig afgifte GnRH
- < of te weinig LH /FSH
- E/ vb anabole steroïden, opioïden, GC, …
Anabole steroïden: gaan je eigen endogeen T vervangen & onderdrukken; hierdoor laag FSH & L
S/ bij mannen hypogonadisme
↓ volume testes
↓ libido
Erectiele dysfunctie & minder spontane erecties
Hot flushes
Gynecomastie
↓ energie, motivatie, minder spiermassa, minder goed gezind,….
Beharingspatroon schaamhaar (Tanner stadia)
Oudere pt: meer osteoporose kans (wervelfracturen)
hypogonadisme D/
LH & FSH hoog
=> primaire / hypergonadotroop hypogonadisme
- testiculair falen: kleine testes
- Klinefelter uitsluiten via karyotypering
LH en FSH laag/normaal
=> secundaire / hypogonadotroop hypogonadisme
-> spoor E/ ervan op: bepaal prolactine, Fe saturatie, MRI hypofyse
- prolactinoom
- Fe stapelingsziekte
- tumor hypofyse
hypogonadisme R/
Primair hypogonadimse -> T substitutie therapie
Secundair hypogonadisme: gonadotrofines (beta HCF met of zonder FSH) bij ZW wens; geen ZW wens T substitutie therapie
Vrouw met braken en onderbuikspijn
multiloculaire cyste van 8 cm groot
De massa is heel gevoelig bij palpatie.
De radioloog vermoedt een cystische bloeding, er is wat vrij vocht in de Douglas.
Een Doppler Echo wijst de vascularisatie van de massa niet aan
torsie met ruptuur en dus indicatie voor dringende heelkunde
- Afwezige vascularisatie → torsie
PID R/
fluoroquinolone (levofloxacine, ofloxacine) + metronidazole ged 2w
2e keuze: doxycycline + metronidazole
- Cave: geen FQ bij pt met tendinitis/peesruptuur in VG
Onderbuikspijn en slingerpijn wijst eerder op
opstijgende infectie (PID)
- opm: in casussen op examen ook bij chlamydia infectie
Man met retro-areolaire harde massa, in de oksel enkele kleine kliertjes te voelen.
T2N0M0 -> R/
mastectomie +sentinel +/- okselevidement
opm: Bij mannen wordt geopteerd voor een mastectomie ipv tumorectomie gezien de doorgaans kleine borstvolumes (tumor moet verwijderd kunnen worden met marge van min 1 cm bij borstsparend)
Metrorragie =
Onregelmatige bloedingen die zich buiten de menstruatie voordoen
Eenvoudige endometriumhyperplasie
= niet premaligne
S/
- onregelmatig bloedverlies (menorragie, metrorragie)
- infertiliteit
R/
- progestagenen in 2e helft v cyclus, ged 6m
- OF mirena spiraal (progesteron bevattend IUD = hormoon levonorgestrel spiraal)
- OF endometriumablatie
menorragie
hevig vaginaal bloedverlies