Antibiotica lijst uitgewerkt 2024 herkansing Flashcards
welke medicatie grijpt in op celwand of celmembraan?
beta-lactam antibiotoca
glycopeptiden
fosfomycine
wat doen beta-lactam antibiotica?
hoe is het onwerkzaam gemaakt
wat zijn subgroepen
werking: remmen de synthese van de celwand van een bacterie door te binden aan transpeptidasen
onwerkzaam gemaakt (resistentie) door beta-lactamase
subgroepen: penicillines, cefalosporines, carbapenems
welke medicatie vallen onder penicillinen, cefalosporinen en carbapenems (subgroepen van betalactam ab)?
penicilline:
- benzylpenicilline/ penicilline G
- glucloxacilline
- amoxicilline
- amoxicilline + clavulaanzuur (augmentin)
cefalosporinen:
- cefazoline (1e generatie)
- cefuroxim (2e generatie)
- ceftazidime (3e generate)
- ceftriaxon (3e generatie)
carbapenems:
- meropenem
- imipenem
benzylpenicilline/ penicilline G
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- welk spectrum
betalactam antibiotica onder subgroep penicilline
indicatie: syfilis, huidinfecties en keelinfecties door streptokokken, meningitis, longinfectie door pneumokokken
bijwerkingen: huiduitslag, maagdarmklachten, ontstoken slijmvliezen
toediening: injectie/ infuus
smal spectrum, alleen voor gram positieve bacteriën
flucloxacilline
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- welk spectrum
betalactam antibiotoca onder subgroep penicilline
indicatie: S. aureus huidinfecties, LWI, bot- en gewrichtsinfecties, endocarditis
bijwerkingen: zelden, soms maag-darmklachten
toediening: capsule, drank, injectie, infuus
- neem op nuchtere maag in
1e keuze bij S.aureus, smal spectrum
amoxicilline
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- welk spectrum
betalactam antibiotioca onder subgroep penicilline
indicatie: KNO infecties en LWI door streptokokken, huidinfecties, blaasontsteking (E. coli)
bijwerking: huiduitslag, maagdarmklachten
toediening: oplostablet, drank, infuus, injectie
breed spectrum
- bij milde infectie is amoxicilline geen eerste keus
Augmentin
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- welk spectrum
betalactam antibiotica onder subgroep penicilline
amoxicilline + clavulaanzuur (remt betalactamase)
- indicatie: LWI of KNO infectie, huidinfectie, UWI, bijtwonden
- bijwerkingen: vaak diarree, allergie, leverfunctiestoornis, ontstoken slijmvliezen
- toediening: drank, tablet, infuus
- breed spectrum, breder dan alleen amoxicilline
cefazoline (1e generatie)
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- gevoelig voor
betalactam onder subgroep cefalosporinen
- indicatie: peri-operatieve infectie door S.aureus, UWI, LWI, huidinfectie
- bijwerkingen: allergie
- toediening: injectie
- spectrum: breedspectrum, vooral gram positieve bacteriën
gevoelig voor betalactamase
cefuroxim (2e generatie)
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
betalactam ab onder subgroep cefalosporinen
- indicatie: buikinfectie, LWI, UWI, huidinfectie
- bijwerkingen: allergie, tekort bloedcellen
- toediening: injectie, tablet, drank
- spectrum: breed spectrum, zowel gram positief als gram negatief
- ongevoelig voor betalactamase
ceftazidime (3e gen)
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
betalactam ab onder subgroep cefalosporinen
- indicatie: pseudomonas infectie (CF, pneumonie), meningitis, oorontsteking
- bijwerkingen: allergie, diarree
- toediening: injectie, infuus
- spectrum: breed spectrum, vooral gram negatief
- ongevoelig voor betalactamase
ceftriaxon (3e gen)
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- contra indicatie
- spectrum
betalactam ab onder subgroep cefalosporinen
- indicatie: syfilis, gonorroe, pneumonie, buikinfecties, bot- en gewrichtsinfecties, huidinfecties, meningitis, endocarditis, ziekte van lyme
- bijwerkingen: allergie, vaak diarree, tekort bloedcellen
- toediening: injectie
- contra indicatie: als gelijktijdig calcium wordt toegediend of neonaten met risico op hyperbilirubinemie
- spectrum: breed spectrum, vooral gram negatief
- ongevoelig voor beta lactamase
meropenem
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- contra-indicatie
- spectrum
betalactam ab onder subgroep carbapenems
- indicatie: ernstige infecties zoals meningitis, pneumonie, UWI, buikinfecties door resistente bacterien, LWI door CF, huidinfecties
- bijwerkingen: meestal niets. hoofdpijn, maagdarmklachten, overgevoeligheid
- contra: niet samen geven met valproinezuur
- toediening: infuus, injectie
- gebruik alleen als andere ab niet werken
- spectrum: breed. gram positief, gram negatief, aeroob, anaeroob
imipenem
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
betalactam ab onder subgroep carbapenems
- indicatie: ernstige of gecompliceerde infectie zoals UWI, pneumonie, huidinfectie, buikinfectie
- bijwerkingen: maagdarmklachten, huiduitslag
- toediening: infuus
- spectrum: breed
hoe werken glycopeptiden? welke medicatie valt eronder?
glycopeptiden verstoren de cross-linking tijdens celwandsynthese door binding aan D-alanyl-D-alanine-terminus.
kunnen buitenmembraan van gram negatieve bacterien niet passeren omdat het grote moleculen zijn en werken dus alleen op grampositieve bacterien
fosfomycine
- werking
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- contraindicatie
fosfomycine remt het enzym fosfo-enol-pyruvyltransferase. is betrokken bij 1e stap synthese van bacteriecelwand
- indicatie: ongecompliceerde UWI
- bijwerkingen: zeldzaam, soms maagdarmklachten
- toediening: drank
- contra: creatinineklaring <10 ml/min, werkt niet bij hemodialyse ptn
vancomycine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
valt onder glycopeptiden
indicatie:
- IV: grampositieve infecties waar andre ab niet werken zoals MRSA. E. faecium, pneumonie, endocarditis
- oraal: alleen bij darminfectie door c. difficile
- bijwerkingen: ototoxisch en nefrotoxisch, red man syndrome (roodheid door histamine release)
- toediening: infuus, soms oraal
- wordt oraal niet geresorbeerd uit de darm
- spectrum: alleen gram positieve bacterien
welke antibiotica grijpen in op bacteriele nucleinezuursynthese?
chinolonen (ciprofloxacine, norfloxacine, levofloxacine)
overig (rifampicine, metronidazol)
nitrofurantoine
hoe werken chinolonen?
blokkeren DNA synthese door binding aan enzym DNA-gyrase. dit leidt tot breuken in chromosoom van de bacterie
ciprofloxacine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
valt onder chinolonen
grijpt in op nucleinezuursynthese
- indicatie: gramnegatieve staven, atypische verwekker van pneumonie, botinfectie, UWI, genitale infecties, huidinfectie, maagdarminfectie, otitis
- bijwerkingen: achillespeesruptuur, tendinitis, QTc verlenging, maagdarmklachten
- toediening: tablet, drank, infuus
- spectrum breed
bijzonderheden
- pas op met gelijktijdige toediening van calcium, magnesium, aluminium, zink en ijzer–> ononplosbaarcomplex wat lastig geresorbeerd wordt
- reserve antibioticum
rifampicine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
ab wat ingrijpt op bacteriele nucleinezuursynthese
grijpt aan op RNA polymerase bacterien
- indicatie: TBC, lepra, infectie van vreemd lichaamsmateriaal door stafylokokken
(biofilm) - bijwerkingen: onschuldige rode verkleuring lichaamsvloeistoffen, koorts en rillingen, hepatitis,
maagdarmklachten, stijging leverenzymen - toediening: capsule, drank, infuus
- spectrum
bijzonderheden:
- snel resistentie dus geef altijd anti-TBC, anti-lepra of anti-stafylokokken middel erbij
metronidazol
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
grijpt aan op nucleinezuursynthese
- indicatie: infectie door amoeben, parasieten (giardiasis), C. difficile, trigomonas vaginale
- bijwerkingen: zelden, perifere polyneuropathie (bij lang gebruik), hoofdpijn,
maagdarmklachten - toediening: tablet, drank, infuus
- spectrum: werkt alleen tegen anaerobe bacterien (gram positief en negatief)
bijzonderheden
- werking vitamine K antagonisten wordt vertserkt
- bij gelijktijdig alcoholgebruik: misselijk, braken, rood gelaat
nitrofurantoine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- bijzonderheden
ab dat op nucleinezuursynthese ingrijpt
- indicatie: ongecompliceerde UWI, ook als profylaxe, cystitis mannen
- bijwerkingen: maagdarmklachten, zeldzaam: pneumonitis, leverfalen, agranulocytose
- toediening: capsule, drank
bijzonderheden
- niet geschikt bij weefselinvasie, zwangerschap, neonaten, G6DP deficientie
welke ab blokkeren aanmaak foliumzuur?
cotrimoxazol
- sulfamethoxazole + trimethoprim
middel voor UWI
- trimethoprim
cotrimoxazol
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- bijzonderheden
blokkeren aanmaak foliumzuur
- indicatie: rostatitis, osteomyelitis, PCP (gist), HIV, UWI, otitis, (stafylokokken, streptokokken)
- bijwerkingen: maagdarmklachten, tekort bloedcellen, nefrotoxisch, huiduitslag, hyperkaliëmie, QT verlenging
- toediening: drank, tablet, infuus
bijzonderheden
- niet tegelijkertijd geven met vitamine K antagonisten of andere foliumzuur antagonisten
- alleen gebruiken als een enkelvoudig antimicrobieel middel ongewenst of inadequaat is
trimethoprim
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- bijzonderheden
blokkeren aanmaak foliumzuur
- indicatie: ongecompliceerde UWI, cystitis mannen
- bijwerkingen: pancytopenie, hypokaliëmie, maagdarmklachten, huiduitslag
- toediening: tablet, drank
- bijzonderheden:
niet gelijktijdig geven met foliumzuur antagonisten
welke ab remmen eiwitsynthese in ribosomen?
macroliden
- erytromycine
- claritromycine
- azitromycine
overig
- clindamycine
- fusidinezuur
- chlooramfenicol
tetracyclines
- doxocycline
- ook: tetracycline
aminoglycosiden
- gentamicine
- ook: neomycine, tobramycine
hoe werken macroliden en tegen wat werken ze?
Binden aan de 50S subunit van ribosomen: remming bacteriële eiwitsynthese.
Werken alleen tegen aerobe bacteriën en atypische verwekkers LWI.
erytromicine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
valt onder macroliden. remmen eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: IC patiënten met maagontledigingsstoornissen, (LWI, huidinfectie door streptokokken)
- bijwerkingen: QT verlenging (niet geven bij hartziektes)
- toediening: tablet, drank, infuus
- spectrum: Werken alleen tegen aerobe bacteriën en atypische verwekkers LWI.
bijzonderheden
- 4x per dag innemen, korte halfwaardetijd
claritromycine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
valt onder macroliden. remmen eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: LWI, huidinfectie door streptokokken, H. pylori, infecties bij CF
- bijwerkingen: QT verlenging, hepatotoxiciteit
- toediening: tablet, drank
- spectrum: Werken alleen tegen aerobe bacteriën en atypische verwekkers LWI.
bijzonderheden
- Veel interacties
- Contra-indicatie geven atorvastatine (cholesterolverlager): toxische spiegels
azitromycine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
valt onder macroliden. remt eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: LWI, huidinfecties door streptokokken, chlamydia, acute diarree (shigella, campylobacter)
- bijwerkingen: QT verlenging, hoofdpijn, maagdarmklachten
- toediening: tablet, drank
- spectrum: aerobe bacterien en atypische LWI verwekkers
bijzonderheden
- veel interacties
clindamycine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- bijzonderheden
remt de eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: huidinfecties, osteomyelitis, LWI, parasieten (malaria, toxoplasmose, trichomonas)
- bijwerkingen: pseudomembraneuze colitis
- toediening: drank, capsules, infuus, injectie, cutaan (acne)
bijzonderheden
- Neuromusculair blokkerende werking, dus werking spierrelaxantia kan worden versterkt
fusidinezuur
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
remt eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: huidinfecties en ooginfecties door stafylokokken
- bijwerkingen: overgevoeligheid, leverenzymstoornissen, rhabdomyolysis (spierafbraak),
nierfunctiestoornis - toediening: zalf, crème
bijzonderheden:
- Contra-indicatie geven atorvastatine (cholesterolverlager): toxische spiegels
chlooramfenicol
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
remt eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: ooginfectie door gram positieve/negatieve staven
- bijwerkingen: zeldzaam beenmergaplasie (ernstig)
- toediening: oogzalf, oogdruppel
- spectrum: breed
bijzonderheden
- wordt zelden meer gebruikt
doxycycline
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- contra-indicaties
- bijzonderheden
remt eiwitsynthese in ribosomen. valt onder tetracyclines
- indicatie: LWI, ziekte van Lyme, Q-koorts, malaria, leptospirose, syfilis, rickettsiosen
- Bijwerkingen: fotosensibiliteit, irreversibele verkleuring tanden, hypertensie, candidiasis,
huiduitslag, hepatotoxisch - toediening: tablet, capsule, injectie
- contra indicaties: kind <8 jaar, zwangerschap (vanwege verkleuring tanden)
bijzonderheden
- absorptie verminderd door middelen die de pH van de maag verhogen
- Orale magnesium, bismut, aluminium, calcium en zink bevattende preparaten en
ionenwisselaars verminderen (door vorming van onoplosbare complexen) de absorptie van orale doxycycline
- Antagoneert de werking van beta lactam antibiotica
gentamicine
- indicatie
- bijwerkingen
- toediening
- spectrum
- bijzonderheden
valt onder aminoglycosiden
remt de eiwitsynthese in ribosomen
- indicatie: infecties die tot sepsis leiden, gram negatieve aerobe bacteriën
- bijwerkingen: nefrotoxisch, ototoxisch
- toediening: injectie
bijzonderheden
- Hoge piekspiegel = beter effect
- Lage dalspiegel = meer toxiciteit
