8.2 diagnostiek van immunodeficienties Flashcards
welke typen immuundeficiencies zijn er?
primaire immuundeficienties (PID)
secundaire immuundeficienties
noem kenmerken van secundaire immuundeficienties
oorzaak van immuundeficientie ligt buiten het immuuunsysteem
meestal verworven
vrij frequent
meestal is het immuunsysteem diffuus aangedaan–> meerdere functies gestoord
noem kenmerken primaire immundeficienties?
oorzaak van immuundeficientie ligt bij immuunsysteem zelf
genetisch defect
zeldzaam
vaak 1 specifiek deel van het immuunsysteem aangedaan:
- deze ziekten geven meer inzicht in het functioneren van het immuunsysteemn
wat zijn symptomen van immuundeficienties?
infecties
auto reactiviteit (auto- antistoffen, AIZ)
granuloomvorming
tumoren (vooral maligne lymfomen en leukemieën)
wat is het diagnostisch proces van primaire immuundeficienties?
immunofenotypering (bloed, beenmerg)
DNA mutatie analyse
wat zijn de 10 warning signs voor een primaire immuundeficientie?
- minimaal 4 nieuwe oorinfecties binnen 1 jaar
- minstens 2 serieuze sinusinfecties binnen 1 jaar
- minstens 2 maanden antibiotica nodig voor kleine infecties
- minstens twee pneumonien binnen 1 jaar
- een kind dat niet groeit of aankomt in gewicht
- recidiverende diepe abcessen in huid of organen
- persisterende zweertjes in de mond of schimmelinfectie op de huid
- infecties die alleen overgaan met iv antibiotica
- minstens 2 diepe infecties inclusief sepsis
- familieanamnese met primaire immuundeficienties
wat is rol flowcytometrie in PID diagnostiek?
analyse van aantallen lymfocyten (T/B/NK)
analyse eiwitexpressie
analyse voorloper b-cel differentiatie in het beenmerg
analyse van perifere b cel subsets
wat zijn B en wat zijn T cellen voor bij de flowcytometrie?
B cellen: CD19+ en CD3-
T cellen: CD19- en CD3+
hoe gaat analyse b cel differentiatie in beenmerg?
met markers cd10, cd19 en cd20 wordt gekeken in wel stadium de b cel zich bevindt
er kan worden nagegaan waar het in de ontwikkeling fout is gegaan
wat is relevantie identificatie van genetiscg defect in PID patienten?
geeft exacte (moleculaire) diagnose
legt basis voor adequate behandeling en prognose
biedt mogelijkheid voor lange termijn preventiestrategie, ter beperking van complicaties en irreversibele orgaanschade
draagt bij aan therapietrouw en biedt mogelijkheden voor genetic counseling
is vereiste voor gentherapie
hoe gaat fluorescent sequencen van PCR producten?
- PCR: amplification van exonen
- sequencing van PCR producten (exonen en splice sites)
welke typen mutaties zijn er?
puntmutaties (verandeirng van 1 nucleotide)
splice site mutaties
kleine deleties en inserties
grote deleties
welke soorten punt mutaties zijn er?
silent mutatie: geen aminozuurverandering
missense mutatie: aminozuurverandering (ziekmakend?)
nonsense mutatie: stopcodon
waar bevinden splice site mutaties zich?
in het grensgebied van het exon en intron
waartoe leiden deleties of inserties?
verandering van aminozuurvolgorde
hoe kunnen grote deleties worden aangetoond?
met PCR (te kort of geen PCR product) of met southern blotting
wat is X-gebonden agammaglobulinemie (XLA)?
- klinische presentatie
- genetisch defect
PID (primaire immuundeficientie)
genetisch defect:
- mutatie BTK gen (op chromosoom Xq12.3-22)
- X-geboden agammaglobulinemie (XLA)
klinische presentatie: vanaf 3 maanden na geboorte veel infecties met pyogene bacterien
wat zijn immunologische afwijkingen bij XLA?
serumconcentraties IgG, IgM en IgA zeer sterk verlaagd
geen B-cellen in bloed
in lymfeklier: nauwelijks follikels en geen of weinig plasmacellen
normale cellulaire immuniteit (dwz afweer tegen virussen en schimmels is grotendeels ongestoord)
wat is severe combined immunodeficiency (SCID)?
PID
afwezigheid van functionele T cellen in combinatie met gestoorde B cel functie
T en NK cellen zijn aangedaan en zie je niet op flowcytometrie
mutatie in IL2RG gen
therapie:
hematopoietische stamcel transplantaties (of gentherapie)
wat zijn ontwikkelingen in de sequentie analyse?
radio active sanger seqeuncing
fluorescent gel based sequencing
fluorescent capillary sequencing
nextr generation sequencing
welke mensen met SCID hebben beste overleing?
die gediagnosticeerd worden bij de geboorte, dus die er vroeg bij zijn, 90% overleving. bij vroege diagnose
mensen die worden gediagnosticeerd bij symptomen (late overleving) 40% overleving. late diagnose
wat is neonatale screening voor SCID?
hielprikscreening
vaststellen dat er geen T cellen aanwezig zijn in bloed bij geboorte
hoe is de neonatale screening voor SCID?
aantonen TRECs (als maat voor aanwezigheid van T cellen)
- veel TRECs–> gezond
- weinig TRECs–> mogelijk SCID
