8.4 pediatrische klinische farmacologie Flashcards
op basis van welke 2 dingen wordt medicatie voor kinderen gedoseerd?
gewicht
lichaamsoppervlakte
hoe gaat rationeel doseren?
op basis van farmacokinetiek (wat doet het lichaam met het geneesmiddel) en farmacodynamiek (wat doet het geneesmiddel met het lichaam)
dosis is even belangrijk als keuze geneesmiddel
wat is farmacokinetiek?
wat doet het lichaam met het geneesmiddel
- absorptie (onvoorspelbaar en variabel)
- distributie (vet/ water verdeling, eiwitbinding)
- metabolisme (eerste maanden CYP enzymen onvolledig, levermetabolisme hoger op kinderleeftijd)
- eliminiatie (nieren eerste maanden lagere nierfunctie)
wat is farmacodynamiek?
wat doet het geneesmiddel met het lichaam?
- concentratie-effect
- zowel therapeutisch als tocisch
geneesmiddelenmetabolisme kan verdeeld worden in een aantal fase. welke?
absorptie
verdeling
metabolisme
- fase I
- fase II
uitscheiding
genetische verschillen
invloed van ziekte
wat is absoprtie?
absorptie bepaald de biologische beschikbaarheid/ geabsorbeerde fractie. dit bepaalt hoeveel geneesmiddel er uiteindelijk in het lichaam komt
waar is absorptie van afhankelijk?
absorptiesnelheid
- meestal via passieve diffusie
- opname mn duodenum
geneesmiddelkarakteristieken
- pKa (dissociatie zwak zuur/base)
- oplossing waarin geneesmiddel zit
- disintegratie en dissolutie van vaste vorm (hoe lang het duurt om werkzame stof uit tablet aan te bieden aan darmwand)
wat zijn veranderingen in de absorptie mn neonataal tot vroeg kind?welke dingen in de absorptie zijn bij neonaat anders
zuurgraad
enzymactiviteit
darm
first-pass uptake
hoe is zuurgraad anders bij neonaat?
tot leeftijd van 12 dagen is pH in maag hoger. productie HCL en pepsine is lager en van gastrine is hoger
pH beinvloedt de absorptie van bvorale penicillinen
door hogere ph bereiken neonaten hogere penicilline concentraties
medicatie moet dus aan de hand van de pH van de maag worden gedoseerd.
zuurlabiele medicatie worden verhoogde opgenomen (penicilline, erythromycine)
zwakke organische zuren worden verminderd opgenomen (fenobarbital, fenytoine)
hoe is maagpassage anders bij neonaten ?
bij neonaten is de maagpassage vertraagd (tot een leeftijd 6-8 maanden) en dus vertraagde absorptie
opname van slecht in water oplosbare medicatie is minder (fenytoine, carbamazepine)
hoe is darmpassage anders bij neonaten en peuters?
bij neonaten is de darmpassage vertraagd (minder peristaltiek/ motiliteit)
bij een peuter is de darmpassage versneld
enzymactiviteit is ook anders bij neonaten, leg uit
enzym CYP450 in darm zorgt voor lagere spiegels van de werkzame stof
neonaten hebben weinig enzymactiviteit en dus hogere spiegels
efflux transporters zijn ook anders bij neonaten. leg uit
efflux transporters (P-glycoproteine) transporteren een middel naar het darmlumen waardoor het niet beschikbaar komt in de circulatie. deze transporters nemen pas na de geboorte toe
hoe werkt rectale absorptie en wat zijn nadelen? waarvoor wordt het het meest gebruikt?
absorptie vindt dan plaats via hemorrhoidale venen–> geen first pass uptake
nadeel:
- incomplete resorptie
- wisselende resorptie
- verlies via feces
meest gebruikt voor
- paracetamol
- benzodiazepines
waardoor is biobeschikbaarheid bij kinderen verhoogd?
zuurgraad (zuur labiel)
normale maagontlediging (> 6-8 maanden)
oplossing in vloeistof
oppervlakte duodenum/ bodymass
efflux transporters minder
CYP enzymen minder
waardoor is biobeschikbaarheid bij kinderen verlaagd?
zwakke organische zuren
vertraagde maagontlediging (<6-8 maanden)
GER (gastro-oesophagaele reflux)
first pass (vooral zuigelingen)
wat doe je niet voor levensbedreigende aandoeningen bij neonaten?
geen orale medicatie geven
hoezo is bloedspiegel van een lokaal toegepast middel hoger bij kinderen dan bij volwassenen?
het huidoppervlak van een kind is relatief groter dan bij volwassenen
waarvan is de distributie (verspreiding) van een geneesmiddel afhankelijk?
lichaamssamenstelling
eiwitbinding
hoe is lichaamssamenstelling van een kind tot 6 maanden anders dan een volwassenen?
in eerste zes maanden heeft het kind minder vet en meer water
er is een groter verdelingsvolume voor wateroplosbare geneesmiddelen en een kleiner volume voor vetoplosbare medicatie
men dient een neonaat hierdoor een hogere dosis te geven om hetzelfde effect te bereiken (van water oplosbare medicatie, minder van vet oplosbare medicatie). in de puberteit neemt het percentage vet af en na de puberteit neemt het weer toe
hoe is het geneesmiddelenmetabolisme van water oplosbare medicatie?
wateroplosbare medicatie worden onveranderd via de nier uitgescheiden
ontogenie beinvloedt het metabolisme? leg uit
CYP540 enzymen zorgen voor een fase-I-reactie. de activiteit van dit enzym in de lever bij neonaten is laag maar neemt toe in de eerste maanden na geboorte
concentratie is maximaal op 5- 15- jarige leeftijd
CYP2C19 ontogenie wordt aangetoont door bv het medicijn fenytoine. het enzym zet get medicijn om
- prematuur is de halfwaardetijd 75h
- terme 20h
- 2 weken 8h
wat is het geneesmiddelenmetabolisme van non polaire, vetoplosbare medicatie?
fase I: oxidatie, reductie, hydrolyse (microsomen)
fase II: conjugatie tot polair (wateroplosbaar) substraat
- glucaronzuur, sulfaat, glycine
wordt vervolgens uitgescheiden via nier of galwegen
hoe gaat de ontwikkeling van de nierfunctie?
eerste maanden na geboorte lage nierfunctie
neonataal snelle nierfunctie ontwikkeling
geneesmiddelen die met name renaal geklaard worden moeten lager gedoseerd worden bij kinderen <1 jaar
bepaalde middelen kennen specifieke bijwerkingen bij kinderen. noem de bijwerkingen van de volgende middelen
- metoclopramide
- antihistaminica
- tetracyclines
- ciprofloxacine
metoclopramine: extrapiramidale verschijnselen (motorische functie)
antihistaminica: verhoogd kans op wiegendood
tetracyclines: verkleuring tandmatrix
ciprofloxacine: gewrichtsschade
zeg wat over de pediatrische toedieningsvorm
verschillende doseervormen voor verschillende leeftijden
tabletten worden pas toegediend bij kinderen vanaf 6 jaar
wat zijn aandachtspunten voor de pediatrische toedieningsvormen?
hulpstoffen
smaak
beschikbaarheid
zeg wat over hulpstoffen en pediatrische toedieningsvormen?
conserveringsmiddelen
oplosmiddelen
kleurstoffen
stabilisatoren
smaakstoffen
antioxidantia
geurstoffen
zeg wat over smaak en pediatrische toedieningsvormen?
het gaat om meer dan alleen smaak, gaat over smakelijkheid
- smaak (zuur, zoet, zout, bitterm umami)
- nasmaak
- geur
- textuur
