8. Woordenlijst: Vormen van bewustzijn

Question 1

Cognitieve neurowetenschap

Answer 1

Een interdisciplinair wetenschapsgebied waar cognitief psychologen, neurowetenschappers, computerwetenschappers en onderzoekers uit andere vakgebieden onderzoek doen naar het verband tussen mentale processen en de hersenen.

Question 2

Onbewust proces

Answer 2

Proces in de hersenen dat buiten het bewustzijn om gaat, bijvoorbeeld de regulering van de hartslag, de ademhaling en de controle over de interne organen en klieren.

Question 3

Bewustzijn

Answer 3

Het proces waarmee de hersenen een mentaal model creëren van onze ervaringen.

Question 4

Aandacht

Answer 4

Een proces waarbij het bewustzijn zich concentreert op één item of ‘chunk’ in het werkgeheugen.

Question 5

Voorbewuste

Answer 5

Het idee dat de geest een speciale onbewuste opslagruimte heeft voor informatie waarvan we ons momenteel niet bewust zijn, maar die wel in het bewustzijn beschikbaar is.

Question 6

Seriële verwerking

Answer 6

Werkwijze waarbij slechts één ding tegelijkertijd en achtereenvolgens verwerkt kan worden.

Question 7

Parallelle verwerking

Answer 7

Bij parallelle verwerking vinden twee of meer activiteiten tegelijkertijd plaats.

Question 8

Onbewuste

Answer 8

Het deel van de geest waarvan een individu zicht niet bewust is, en waar zich onderdrukte, impulsen drijfveren en conflicten bevinden die geen toegang hebben tot het bewuste.

Question 9

Priming

Answer 9

Techniek waarmee impliciete herinneringen worden voorzien van een label (cue) dat het terughalen van die herinneringen stimuleert, zonder dat de (proef)persoon zicht bewust is van het verband tussen het label en de teruggehaalde herinnering.

Question 10

Coma

Answer 10

Een toestand van diepe bewusteloosheid waarin de patiënt geen normale slaap-waakcyclus meer doormaakt, en die meestal slechts enkele dagen duurt.

Question 11

Dagdromen

Answer 11

Een veelvoorkomende (en heel normale) activiteit of staat van het bewustzijn, waarbij de aandacht verschuift van de onmiddellijke situatie naar herinneringen, verwachtingen, verlangens en fantasieën.

Question 12

Circadiaanse ritmes

Answer 12

Fysiologische patronen die zich ongeveer elke 24 uur herhalen, zoals de slaap-waakcyclus.

Question 13

REM-slaap

Answer 13

Periode in de slaap die ongeveer elke negentig minuten terugkeert en gekenmerkt wordt door snelle, onrustige oogbewegingen die onder de gesloten oogleden plaatsvinden (rapid eye movements). REM-slaap wordt geassocieerd met dromen.

Question 14

Non-REM-slaap (NREM-slaap)

Answer 14

De steeds terugkerende periodes waarin de slaper geen REM vertoont.

Question 15

Slaapverlamming

Answer 15

Een toestand waarin de slaper niet in staat is zijn willekeurige spieren te gebruiken, met uitzondering van de spieren van de ogen. Slaapverlamming treedt normaliter op tijdens de REM-slaap.

Question 16

REM-rebound

Answer 16

Extra REM-slaap volgend op een periode van tekort aan REM-slaap.

Question 17

Slaaptekort

Answer 17

Toestand die ontstaat als je minder slaapt dan nodig is om optimaal te kunnen functioneren.

Question 18

Slapeloosheid (insomnia)

Answer 18

Stoornis die wordt gekenmerkt door slaapgebrek, het onvermogen om snel in slaap te vallen, regelmatig wakker worden en/of te vroeg ontwaken.

Question 19

Slaapapneu

Answer 19

Ademhalingsstoornis waardoor iemand tijdens de slaap regelmatig stopt met ademhalen.

Question 20

Pavor nocturnus

Answer 20

Episode in de diepe slaap waarbij iemand in angst lijkt te verkeren, hoewel de beangstigende mentale ervaring (zoals een droom) bij het ontwaken meestal vergeten is. Komt voornamelijk voor bij kinderen.

Question 21

Narcolepsie

Answer 21

Verstoring van de REM-slaap, waardoor overdag plotselinge REM-slaap optreedt, die meestal gepaard gaat met cataplexie.

Question 22

Manifeste inhoud

Answer 22

De verhaallijn van een droom, zonder interpretatie.

Question 23

Latente inhoud

Answer 23

De veronderstelde symbolische betekenis van objecten en gebeurtenissen in een droom.

Question 24

Activatie-synthesehypothese

Answer 24

Theorie die stelt dat dromen beginnen met willekeurige elektrische activatie vanuit de hersenstam. Dromen zouden niet meer zijn dan een poging van de hersenen om deze willekeurige activiteit betekenis te geven (synthetiseren).

Question 25

Hypnose

Answer 25

Opzettelijk veranderde bewustzijnstoestand die wordt gekenmerkt door toegenomen beïnvloedbaarheid en (meestal) diepe ontspanning.

Question 26

Meditatie

Answer 26

Een vorm van veranderd bewustzijn die meestal wordt opgeroepen door zicht te concentreren op terugkerend gedrag, het aannemen van bepaalde houdingen en zicht af te sluiten voor externe stimuli. Meditatie kan de bedoeling hebben een vorm van spirituele verlichting te brengen, alsmede de zelfkennis en het welzijn te vergroten.

Question 27

Psychoactief middel

Answer 27

Chemische stof die mentale processen en gedrag beïnvloed doordat het een bepaald effect heeft op het zenuwstelsel.

Question 28

Hallucinogeen

Answer 28

Drug die de perceptie van zowel de externe omgeving als de innerlijke wereld verandert; middel dat een bewustzijnsverruimend effect heeft.

Question 29

Kalmerend middel

Answer 29

Drug die de psychische en lichamelijke activiteit afremt of vertraagt doordat deze het transport van zenuwimpulsen in het centrale zenuwstelsel belemmert.

Question 30

Stimulerend middel

Answer 30

Middel dat het activiteitsniveau verhoogt door de afgifte van dopamine en noradrenaline te verhogen, en zo cognitieve functies zoals aandacht, concentratie en zelfcontrole kan stimuleren.

Question 32

Wat ondersteunt crosscultureel onder over dromen?

Answer 32

Dat dromen een reflectie zijn van belangrijke gebeurtenissen uit het dagelijks leven van de dromer

Question 33

Waarin speelt de REM-slaap een belangrijke rol?

Answer 33

In de consolidatie van herinneringen

Question 34

Welke hypothese stelt dat dromen ontstaan als de slapende hersenen betekenis proberen te geven aan hun eigen spontane uitbarstingen van activiteit?

Answer 34

Activatiesynthesehypothese