13. Woordenlijst: Therapieën voor psychische stoornissen

Question 1

Therapie

Answer 1

Algemene term voor een behandelproces; in de psychologie en psychiatrie verwijst de term naar een grote verscheidenheid aan psychologische en biomedische technieken.

Question 2

Therapeutische alliantie

Answer 2

De relatie tussen therapeut en cliënt, waarbij beide partijen samenwerken om de cliënt te helpen het hoofd te bieden aan psychologische of gedragsmatige problemen.

Question 3

Psychologische therapie

Answer 3

Therapie die is gebaseerd op psychologische principes (in plaats van op het medische model); vaak ‘psychotherapie’ genoemd.

Question 4

Biomedische therapie

Answer 4

Behandeling waarbij het accent ligt op het veranderen van de hersenen, vooral door het toepassen van geneesmiddelen, psychochirurgie of elektroshocktherapie.

Question 5

Inzichtgevende therapie

Answer 5

Psychotherapie waarbij de therapeut de patiënt helpt om de oorzaken van zijn problemen te begrijpen (inzicht te verwerven).

Question 6

Psychoanalyse

Answer 6

Een benadering van de psychologie die gebaseerd is op de veronderstellingen van Freud, die de nadruk legt op onbewuste processen. De term verwijst zowel naar Freuds psychoanalytische theorie als naar zijn psychoanalytische behandelmethode.

Question 7

Analyse van overdracht

Answer 7

Freudiaanse techniek waarbij de relatie tussen patiënt en therapeut wordt geanalyseerd en geïnterpreteerd. Gebaseerd op het idee dat deze relatie een weerspiegeling vormt van onopgeloste conflicten uit het verleden van de patiënt.

Question 8

Neofreudiaanse psychodynamische therapieën

Answer 8

Therapeutische technieken die zijn ontwikkeld door psychodynamisch theoretici die het niet eens waren met bepaalde aspecten van Freuds theorieën en behandelmethoden.

Question 9

Humanistische therapie

Answer 9

Therapeutische techniek die ervan uitgaat dat mensen geneigd zijn tot positieve groei en zelfrealisatie. Deze neiging kan echter geblokkeerd worden door een ongezonde omgeving, een negatief zelfbeeld of kritiek van anderen.

Question 10

Cliëntgerichte therapie

Answer 10

Door Carl Rogers ontwikkelde humanistische benadering van therapie. Benadrukt de natuurlijke neiging van mensen tot gezonde psychologische groei en zelfrealisatie.

Question 11

Gevoelsreflectie (spiegelen)

Answer 11

Door Carl Rogers ontwikkelde techniek waarbij de therapeut de woorden van de cliënt parafraseert om de emotionele toon die eruit spreekt te benadrukken.

Question 12

Cognitieve therapie

Answer 12

Beschouwt rationeel denken (tegenover subjectieve emotie, motivatie of onderdrukte conflicten) als de sleutel tot de behandeling van psychische stoornissen.

Question 13

Groepstherapie

Answer 13

Elke vorm van psychotherapie waarbij meer patiënten tegelijk betrokken zijn. Groepstherapeuten werken vaak vanuit een humanistisch perspectief.

Question 14

Zelfhulpgroep

Answer 14

Therapiegroep (zoals Anonieme Alcoholisten) georganiseerd en begeleid door leken in plaats van professionele therapeuten.

Question 15

Gedragsmodificatie

Answer 15

De systematische toepassing van de inzichten van de gedragspsychologie om gedrag te beïnvloeden.

Question 16

Gedragstherapie

Answer 16

Elke vorm van psychotherapie die is gebaseerd op de principes van stimulus-respons-leren, met name operante en klassieke conditionering.

Question 17

Systematische desensitisatie

Answer 17

Techniek uit de gedragstherapie waarbij angst wordt uitgedoofd door de patiënt bloot te stellen aan een angstoproepende stimulus. De patiënt krijgt stapsgewijs steeds sterkere vormen van deze stimulus aangeboden.

Question 18

Exposuretherapie

Answer 18

Vorm van desensitisatietherapie waarbij de patiënt direct geconfronteerd wordt met de stimulus die zo veel angst oproept (in plaats van dat hij zich die alleen maar voorstelt).

Question 19

Aversietherapie

Answer 19

Als klassieke conditioneringsprocedure: bij aversie tegenconditionering wordt de cliënt een aantrekkelijke stimulus aangeboden, die echter gekoppeld is aan een onaangename (aversieve) sensatie, waardoor een reactie van weerzin wordt aangeleerd.

Question 20

Contigentiemanagement

Answer 20

Op operante conditionering gebaseerde benadering van gedragsmodificatie waarbij de gevolgen van gedrag worden veranderd, met name door het toepassen van beloningen en straffen.

Question 21

Token economy

Answer 21

Operante behandeltechniek waarbij gewenst gedrag wordt beloond met ‘tokens’ (fiches, stempels, plaatjes). Deze symbolische bekrachtigers kunnen latere worden ingewisseld voor privileges, voedsel of andere echte bekrachtigers. Deze techniek wordt vaak toegepast op groepen, maar is ook geschikt voor individuen.

Question 22

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

Answer 22

Een recentere vorm van psychotherapie die de technieken van cognitieve therapie en de gedragstherapie combineert.

Question 23

Rationeel-emotieve therapie (RET)

Answer 23

Albert Ellis’ versie van cognitieve therapie, gebaseerd op het idee dat psychische stoornissen worden veroorzaakt door irrationele gedachten en gedragingen.

Question 24

Mindfulness Based Cognitve Therapy (MBCT)

Answer 24

Deze vorm van cognitieve gedragstherapie combineert mindfulnessmeditatie-technieken met cognitieve therapie.

Question 25

Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Answer 25

Een vorm van gedragstherapie die helpt bij het ontwikkelen vaneen flexibele manier van omgaan met obstakels, zodat men kan blijven investeren in de dingen die men écht belangrijk vindt.

Question 26

Positieve psychotherapie (PPT)

Answer 26

Een relatief nieuwe vorm van cognitieve gedragstherapie waarbij de nadruk ligt op groei, gezondheid en geluk.

Question 27

Antipsychoticum

Answer 27

Medicijn dat psychotische symptomen vermindert, meestal doordat het effect heeft op de werking van de neurotransmitters in de hersenen.

Question 28

Tardieve dyskinesie

Answer 28

Een onomkeerbare verstoring van de motoriek (met name in het gezicht), bijwerking van antipsychotische medicijnen.

Question 29

Antidepressivum

Answer 29

Medicijn tegen depressie. De meeste antidepressiva beïnvloeden het transport van serotonine en/of norepinefrine in de hersenen.

Question 30

Angstrmmend medicijn (anxiolyticum)

Answer 30

Medicijn dat een dempende invloed heeft op angstgevoelen. De categorie anxiolytica omvat onder meer de benzodiazepinen.

Question 31

Stimulerend middel

Answer 31

Middel dat het activiteitsniveau verhoogt door de afgifte van dopamine en noradrenaline te verhogen. Gebleken is dat deze producten cognitieve functies zoals aandacht, concentratie en zelfcontrole kunnen stimuleren, en op deze manier op de hyperactiviteit van personen met ADHD gunstig kunnen beïnvloeden.

Question 32

Psychochirurgie

Answer 32

De algemene term voor chirugische interventies in de hersenen met het doel psychische stoornissen te behandelen.

Question 33

Elektroschocktherapie (EST)

Answer 33

Methode die voornamelijk wordt toegepast bij de behandeling van depressies. De patiënt krijgt via zijn slapen een elektrische stroom toegediend, die een algehele verkramping oproept. Soms ‘elektroconvulsietherapie’ genoemd.

Question 34

Magnetische stimulatie van de hersenen (MSH)

Answer 34

Behandelmethode die berust op magnetische stimulatie van specifieke delen van de hersenen. In tegenstelling tot EST veroorzaakt MSH geen convulsie.

Question 35

Dehospilisatie

Answer 35

Beleid om patiënten zo veel mogelijk weg te halen, dan wel weg te houden, uit het psychiatrisch ziekenhuis.

Question 36

Combinatietherapie

Answer 36

Een therapeutische benadering waarbij gebruik wordt gemaakt van zowel psychologische als van geneeskundige technieken; meestal een behandeling met geneesmiddelen in combinatie met gedragstherapie of cognitieve gedragstherapie.