5. Woordenlijst: Geheugen

Question 1

Informatieverwerkingsmodel

Answer 1

Een cognitieve benadering van het geheugen, die de nadruk legt op de wijze waarop informatie systematische verandering ondergaat bij het coderen, opslaan en terughalen ervan.

Question 2

Geheugen

Answer 2

Elk systeem (van een mens, een dier of een apparaat) dat informatie codeert, opslaat en terughaalt.

Question 3

Coderen

Answer 3

De eerste elementaire functie van het geheugen. Heeft te maken met het omzetten van informatie in een vorm die het beste in het geheugensysteem past.

Question 4

Opslaan

Answer 4

De tweede elementaire functie van het geheugen. Heeft te maken met het langdurig bewaren van gecodeerd materiaal.

Question 5

Terughalen

Answer 5

De derde elementaire functie van het geheugen. Heeft te maken met het lokaliseren en weer in het bewustzijn terugbrengen van informatie uit het geheugen.

Question 6

Sensorisch geheugen

Answer 6

Het eerste van de drie geheugenstadie, waarin de sensorische indrukken van stimuli korte tijd worden bewaard of geregistreerd; ook wel sensorisch register genoemd.

Question 7

Werkgeheugen

Answer 7

Het tweede van de drie geheugenstadia, met een zeer beperkte inhoud. Zonder repeteren worden indrukken van waargenomen gebeurtenissen of ervaringen op z’n hoogst een minuut bewaard.

Question 8

Chunking

Answer 8

Proces waarbij stukjes informatie georganiseerd worden tot een kleiner aantal betekenisvolle eenheden (chunks). Op deze manier creëer je ruimte in het werkgeheugen.

Question 9

Repeteren

Answer 9

Proces waarbij informatie steeds herhaald wordt om te voorkomen dat de informatie vervaagt in de tijd dat die in het werkgeheugen zit. Repeteren vereist geen actieve verwerking.

Question 10

Elaboratie

Answer 10

Een proces van het werkgeheugen waarin informatie actief wordt verwerkt door die te verbinden met kennis die al in het langetermijngeheugen is opgeslagen.

Question 11

Theorie van verwerkingsniveaus

Answer 11

Verklaring voor het feit dat informatie die grondig wordt gekoppeld aan betekenisvolle items in het langetermijngeheugen (zoals door elaboratie) beter herinnerd wordt dan oppervlakkig gekoppelde informatie.

Question 12

Langetermijngeheugen (LTG)

Answer 12

Het derde van de drie geheugenstadia, met de grootste capaciteit en waar informatie het langst wordt vastgehouden. In welk deel van het langetermijngeheugen de informatie wordt opgeslagen, is afhankelijk van de betekenis.

Question 13

Procedureel geheugen

Answer 13

Afdeling van het LTG waar herinneringen liggen opgeslagen over hoe dingen gedaan moeten worden (weten hoe). Wordt ook wel motorisch geheugen genoemd.

Question 14

Declaratief geheugen

Answer 14

Afdeling van het LTG waar expliciete informatie wordt opgeslagen, ook wel feitengeheugen (weten dat) genoemd. Het declaratief geheugen heeft twee onderafdelingen: het episodisch geheugen en het semantisch geheugen.

Question 15

Episodisch geheugen

Answer 15

Afdeling van het declaratief geheugen waar herinneringen aan persoonlijke gebeurtenissen, oftewel ‘episodes’ liggen opgeslagen.

Question 16

Semantisch geheugen

Answer 16

Afdeling van het declaratief geheugen waar algemene kennis ligt opgeslagen, zoals de betekenis van woorden en concepten.

Question 17

Schema

Answer 17

Een algemeen conceptueel raamwerk dat verwachtingen genereert van thema’s, gebeurtenissen, voorwerpen, mensen en situaties in iemands leven.

Question 18

Infantiele amnesie

Answer 18

De onmogelijkheid om zich gebeurtenissen uit de eerste twee of drie jaar van het leven te herinneren.

Question 19

Engram

Answer 19

Fysieke veranderingen in het brein die in verband worden gebracht met een herinnering. Ook wel geheugenspoor genoemd.

Question 20

Anterograde amnesie

Answer 20

Het onvermogen om herinneringen te vormen van nieuwe informatie (de tegenhanger van retrograde amnesie).

Question 21

Consolidatie

Answer 21

Het proces waarin kortetermijnherinneringen over een bepaalde periode veranderen in langetermijnherinneringen.

Question 22

Retrograde amnesie

Answer 22

Het onvermogen om informatie die al in het geheugen is opgeslagen terug te halen (de tegenhanger can anterograde amnesie).

Question 23

Impliciete herinnering

Answer 23

Een herinnering die niet met opzet of bewust in het geheugen geprent is.

Question 24

Expliciete herinnering

Answer 24

Een herinnering die met aandacht verwerkt is en bewust kan worden teruggehaald.

Question 25

Herinneringscue

Answer 25

Stimulus die wordt gebruikt om een herinnering in het bewustzijn te brengen of om gedrag te activeren.

Question 26

Priming

Answer 26

Techniek waarmee impliciete herinneringen worden voorzien van een label (cue) dat het terughalen van die herinneringen stimuleert, zonder dat de (proef)persoon zich hiervan bewust is.

Question 27

Ophalen

Answer 27

Herinneringsmethode waarbij iemand eerder aangeboden informatie reproduceert met behulp van minimale herinneringscues.

Question 28

Herkenning

Answer 28

Herinneringsmethode waarbij iemand aangeboden stimuli identificeert als informatie die hem al eens eerder is aangeboden.

Question 29

Principe van specificiteit van codering

Answer 29

Principe dat herinneringen worden gecodeerd en opgeslagen samen met specifieke cues die verbad houden met de context waarin ze werden gevormd. Hoe beter de herinneringscues overeenkomen met de cues die aanwezig waren op het moment van opslag, hoe beter je je iets herinnert.

Question 30

Stemmingscongruente herinnering

Answer 30

Een herinneringsproces dat selectief herinneringen ophaalt die overeenstemmen (congruent zijn) met iemands stemming.

Question 31

Prospectief geheugen

Answer 31

Het aspect van het geheugen dat iemand in staat stelt zich te herinneren dat hij een bepaalde actie moet uitvoeren.

Question 32

Vluchtigheid

Answer 32

De tijdelijkheid van een langetermijnherinnering. Vluchtigheid berust op het idee dat langetermijnherinneringen in de loop van de tijd minder sterk worden.

Question 33

Vergeetcurve

Answer 33

Grafiek die weergeeft hoeveel items van een bepaalde hoeveelheid informatie, zoals een lijst van betekenisloze lettergrepen, in de loop van de tijd kunnen worden teruggehaald en hoeveel worden vergeten. De vergeetcurve buigt eerst steil omlaag en vlakt in de loop van de tijd af; we vergeten eerst snel en daarna langzaam.

Question 34

Verstrooidheid

Answer 34

Vergeten als gevolg van gaten in de aandacht.

Question 35

Blokkade

Answer 35

Het soort vergeten dat plaatsvindt als iets in het geheugen niet kan worden gevonden of teruggehaald omdat de toegang hiertoe verstoord wordt. Blokkades worden veroorzaakt door interferentie.

Question 36

Foutieve attributie

Answer 36

Geheugenfout die optreedt als je een herinnering wel kunt terughalen, maar die aan de verkeerde, tijd, plaats of persoon koppelt.

Question 37

Puntje-van-de-tongfenomeen (tip of the tongue, ofwel TOT-fenomeen)

Answer 37

Het onvermogen je een woord te herinneringen terwijl je weet dat het in je geheugen is opgeslagen.

Question 38

Suggestibiliteit

Answer 38

Verstoring van het geheugen die optreedt na opzettelijke of onopzettelijke suggesties.

Question 39

Misinformatie-effect

Answer 39

De vertekening van het geheugen door suggestie of onjuiste informatie.

Question 40

Bias van zelfconsistentie

Answer 40

Het veelvoorkomende idee dat we consistenter zijn in onze attitudes, meningen en overtuigingen dan we werkelijk zijn.

Question 41

Persistentie

Answer 41

Geheugenprobleem waarbij iemand niet in staat is ongewenste herinneringen uit zijn hoofd te zetten.

Question 42

Mnemoniek

Answer 42

Techniek om het geheugen te verbeteren, in het bijzonder door verbindingen te leggen tussen nieuw materiaal en informatie die al in het langetermijngeheugen ligt opgeslagen.

Question 43

Methode van loci

Answer 43

Mnemoniek waarbij je items op een lijst associeert met een reeks vertrouwde plekken in een bepaalde ruimte.

Question 44

Systeem van kapstokwoorden

Answer 44

Nieuwe informatie in je geheugen prenten door die te associëren met bepaalde woorden.

Question 45

Geheel-leermethode

Answer 45

Mnomoniek waarbij je het materiaal eerst ‘als geheel’ benadert, zodat je een globale indruk vormt van de betekenis. Later kun je de details aan die algemene indruk ‘ophangen’.

Question 46

Gespreid leren

Answer 46

Mnemoniek waarbij je het leren over verschillende periodes verdeelt, in plaats van dat je probeert de lesstof allemaal in één keer in je geheugen te proppen.