3A1 Week 1 HC 2 Flashcards
Oligomenorroe
Onregelmatig en minder frequente menstruaties
Amenorroe
Afwezigheid van menstruaties (> 4 mnd)
Menorrhagie
Regelmatige, maar langdurige en overvloedige menses welke Hb ondermijnend kunnen zijn (ook wel: hevig menstrueel bloedverlies)
Metorrhagie
Geen cycluspatroon herkenbaar
Dysmenorrhoea
Pijnlijke menstruatie
Anovulatie
‘Cyclus’ zonder ovulatie
Feiten menstruatie
- Begint rond 13 jr
- 1ste dag – 1ste dag: 25-35 dagen
- Menses: max 80-120ml, duur 3-6 dagen
Oorzaak cyclus stoornis: organisch
= variatie in hoeveelheid bloedverlies
Oorzaak cyclus stoornis: regulatoir
= variatie in cyclusduur
Voorbeelden organische cyclus stoornis
- Ulterus myomatosus = goedaardige verdikkingen spierwand baarmoeder
b. Endometrium/ cervix pathologie = eventuele afwezigheid
c. Secundair: stollingsafwijking = bloedarmoede
d. Iatrogeen: (antistolling: IUD) = ongewenst effect van behandeling
Voorbeelden regulatoire cyclus stoornis
- Hormonaal
3 voorwaarden voor vruchtbaarheid
eicel + zaadcel + fusie
Uitleg werking menstruele cyclus
Benoem: hypothalamus, hypofyse (voorkwab), ovarium, GnRH, LH, FSH, follikel, ovulatie, corpus luteum, LH piek, oestrogeen, progesteron, negatieve feedback/ positieve feedback, endometrium, opkoming nieuwe cyclus
2 manieren om aanwezigheid ovulatie te testen
- LH piek (dan hoeft er niet perse een ovulatie te zijn geweest) –> wordt in urine bepaald
- Progesteron level (dan is er een corpus lutium: gele lichaam, dus ovulatie is geweest) –> dit is een betere test
Diagnostiek cyclus stoornissen
Zwangerschap uitsluiten > anamnese > lichamelijk onderzoek > aanvullend onderzoek
Diagnostiek cyclus stoornissen: anamnese
1) Leeftijd
2) Cyclusanamnese
a) Begin van laatste menstruatie
b) Regelmaat cyclus, verleden van regelmaat
c) Cyclische veranderingen: mastodynie (pijn in borsten), stemmingsschommelingen, midcyclische afscheiding (i.v.m. hormoonschommelingen)
3) Puberteitsontwikkeling
a) Menarche/ Tanner stadia
4) Lichaamsgewicht
a) Onder en overgewicht
b) Vetweefsel maakt ook hormonen
i. cholesterol en aromatase
5) Hirsutisme
a) Overbeharing wijst op tekort aan oestrogeen of overschot aan steroïde androgenen
6) Huidafwijkingen
a) Vette huid en acne wijzen naar polycysteus ovarium syndroom (PCOS)
b) Dunne huid wijst naar tekort oestrogeen
7) Stress en (overmatige) fysieke belasting
8) Medicatiegebruik, chronische ziekten, schildklierlijden, galactorroe, hoofdpijn of visusklachten
9) Familieanamnese
Diagnostiek cyclus stoornissen: LO
1) Anatomie en aanleg
a) Gynaecologisch onderzoek
b) Echoscopie genitalia interna: vorm baarmoeder en dikte endometrium
2) Puberteitsontwikkeling Tanner stadia (1-5)
3) BMI en (WHR)
4) Hirsutisme/ huidafwijkingen, Ferriman-Gallweyscore (1-4)
Diagnostiek cyclus stoornissen: Aanvullend onderzoek
1) Laboratoriummetingen
a. Standaard = FSH, LH, oestradiol, prolactine
b. Indicatie = androgenen, steroïden, seks hormone bindend globuline (SHBG), TSH/F4
2) Echoscopie
Primaire amenorroe
= uitblijven van een eerder niet aanwezige menstruatie
- Uitblijven menarche na 14e jaar bij afwezigheid van groei of ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken
- Uitblijven menarche op 16e jaar bij aanwezigheid van groei of ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken
Je mag later beginnen, maar dan moet de rest ook nog uitblijven zoals secundaire geslachtskenmerken (= pubishaar, okselhaar, vorming borsten)
Secundaire amenorroe
= uitblijven van een eerder wel aanwezige menstruatie
Na 3-4 mnd reden voor verder onderzoek
Hyperprolactinemie
5-30% oorzaal van oligmenorroe
Functie = op gang brengen melkproductie in borstklieren
Toename prolactine > verstoring GnRH-pulsariteit > door dopaminerge werking hypothalamus
- Bij sterke verhoging prolactine > amenorroe > verlaag oestrogeen
- Bij milde verhoging > luteale fase neemt af in duur > cyclus wordt korter
Behandeling hyperprolactinemie
Toedienen van dopamine-agonisten = parlodel, norprolac, dostinex
- Dopamine beïnvloedt negatief GnRH afgifte > remt prolactine uitscheiding
Verschijnselen hyperprolactinemie
- Galactorroe = beiderzijdse, waterige uitvloed van borst, spontaan of bij milde compressie
- (Laterale) gezichtsveldproblemen - als er sprake is van een macro adenoom die op de chiasma opticum druk
Classificatie anovulatie
WHO I (10%)
Centrale oorzaak (hypothalamus, hypofyse)
FSH/ LH laag
Oestradiol laag
- Ovulatie inductie/ IVF
WHO II (80%)
PCOS
Tussengroep
Verstoorde endocriene regulatie
Disbalans hypofyse-gonaden as
FSH normaal
LH hoog/ normaal
Oestradiol normaal
- Ovulatie inductie/ IVF
WHO III (10%)
Perifere oorzaak (ovaria)
FSH/ LH hoog
Oestradiol laag
- Ovulatie inductie/ IVF/ eiceldonatie
Anovulatie WHO I
Amenorroe, gewichtsafname, lichamelijke inspanning, psychiatrische vg, galactorroe
Prolactine, TSH
Infertiel, anovulatie, osteoporose, cardio-vasculaire complicaties
Anovulatie WHO II
Gewichtstoename, cyclusanamnese, hirsutisme, acne, familiair
BMI, WHR, hirsutisme
Androgenen, SHBG, (nuchtere) glucose
Subfertiel, anovulatie, moeilijk zwanger, meer miskramen, DM2, endometriumcarcinoom, cardiovasculaire/ zwangerschapscomplicaties
Anovulatie WHO II
Cyclusanamnese, overgangsverschijnselen
Chromossomonderzoek
Inhibine B, auto-antistoffen
Infertiel, anovulatie, zelden zwanger, meer miskramen + congenitale afwijkingen, osteoporose, bijnierinsufficiëntie, cardiovasculaire complicaties
