Ziekteleer Pagina 81 t/m 90

Question 1

Welke verschijnselen zie je bij MKZ na 24 tot 48 uur? En daarna?

Answer 1

Na 24 tot 48 uur barsten de blaren open ren ontstaan ulceraties. In en rond de mond genezen de laesies snel en binnen enkele dagen kunnen de dieren weer normaal eten. De laesies rond de klauwen genezen langzamer en worden nogal eens secundair geïnfecteerd. Een enkele keer treedt ontschoening op. Door de pijnlijkheid van de laesies in de buurt van de spenen is het onmogleijk om koeien te melken. Over het algemeen worden veel dieren geïnfecteerd en ziek (hoge morbiditeit), terwijl de sterfte meestal gering is (lage mortaliteit). Uitzondering hierop vormen jonge dieren, waarbij door hartspierdegeneratie acute sterfte kan optreden.

Question 2

Wat zien we bij MKZ bij schapen, geiten en varkens vooral?

Answer 2

Vooral kreupelheid treedt op de voorgrond. De blaren in de bek worden bij deze diersoorten vaak niet opgemerkt. Varkens kunnen ziek zijn, schapen en geiten zijn echter nauwelijks ziek, waarbij het beeld beperkt kan blijven tot een voorbijgaande kreupelheid

Question 3

Waar moet aan worden gedacht bij plotselinge dood van jonge biggen?

Answer 3

Aasn MKZ, vooral wanneer de sterfte bij meerdere tomen optreedt. Op dergelijke bedrijven zijn meestal ook kreupele varkens te vinden met (beginnende) defecten in de tussenklauwspleet, aan de kroonrand of aan de bijklauwen.

Question 4

Welke exotische dieren kunnen MKZ krijgen en wat zie je dan? Hoe zit het met wilde dieren?

Answer 4

Exotische evenhoevigen kunnen worden geïnfecteerd: lama’s, dromedarissen, alpaca’s en kamelen. Er treedt dan sterfte onder jonge dieren op en kreupelheid bij de volwassen dieren. Ook wilde fauna, zoals herten, reeën en wilde zwijnen kunnen MKZ krijgen.

Question 5

Wat moeten dierenartsen en veehouders doen bij verdenking van MKZ?

Answer 5

Zij zijn verplicht om verdenkingen van MKZ onmiddelijk door te geven aan het landelijk meldpunt voor dierziekten. De organisatie rondom de diagnostiek wordt vanaf dat moment door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) overgenomen.

Question 6

Hoe wordt de diagnose MKZ gesteld? Wat is daarvoor nodig en waar moet het naartoe? Hoe lang duurt het voor er uitslag is?

Answer 6

Middels laboratoriumonderzoek. Hiervoor dient in fosfaatbuffer gekoeld, vers materiaal van de blaarwand of blaarinhoud (die zeer veel virusdeeltjes bevatten) en eventueel heparinebloed per koerier naar het Centraal Veterinair Instituut (CVI) in Lelystad te worden gebracht. Voor het aantonen van antigeen wordt een indirecte antigeen-ELISA (IDAS-ELISA) ingezet tegen alle bekende MKZ-serotypen. De uitslag is binnen 6 tot 12 uur bekend. Daarnaast wordt ook een virusisolatie ingezet. Als de antigeen-ELISA negatief is, wordt de uitslag van de virusisolatie afgewacht om een monster definitief negatief te verklaren. Die uitslag kan pas na 7 tot 15 dagen worden gegeven. Ook met een PCR kan de aanwezigheid van het virusantigeen worden aangetoond.

Question 7

Welke test wordt toegepast als screeningtest voor MKZ en hoe werkt dit?

Answer 7

Serologie. Hiervoor wordt een virus-neutralisatietest en een ELISA gebruikt.

Question 8

Hoe onderscheid je een tegen MKZ gevaccineerd dier van een met MKZ besmet dier?

Answer 8

Er bestaat ook een ELISA die alleen antistoffen tegen replicatie-eiwitten van het virus (niet-structurele of NS-eiwitten) detecteerd. Antistoffen tegen NS-eiwitten worden wel na natuurlijke infectie, maar niet na vaccinatie geproduceerd. Met de NS-ELISA kan dus onderscheid gemaakt worden tussen gevaccineerde en geïnfecteerde dieren.

Question 9

Wat staat er in de DDx bij MKZ?

Answer 9

Andere blaarvormige ziekten:

• Bluetongue
• Vesiculaire varkensziekte
• Vesiculaire stomatitis

In het stadium van ulceratieve laesies bij het rund kan ook worden gedacht aan infectieuze bovine rhinotracheïtis (IBR), BVD/MD, bovine catarraalkoorts (BCK), bovine herpes mammilitis, necrotische stomatitis (kalverdifterie) en bij het schaap: ecthyma, rotkreupel.

Ook trauma en contact met chemische middelen kunnen vergelijkbare laesies geven.

Question 10

Hoe werd MKZ vroeger bestreden?

Answer 10

In het verleden is in Nederland gevaccineerd. Wij zijn daarmee in 1992 gestopt vanwege het non-vaccinatiebeleid van de Europese Unie

Question 11

Hoe bestrijden we nu MKZ?

Answer 11

Algemene maatrefelen om de verspreiding te voorkomen volgens draaiboek MKZ van de NVWA

Als MKZ op een bedrijf is vastgesteld, wordt direct een standstill van 72 uur ingesteld. In deze periode zijn vervoersbewegingen van vee en dierlijke producten binnen heel Nederland verboden. Op een getroffen bedrijf moet volgens de Europese regelgeving alle gevoelige dieren op dat bedrijf worden gedood (geen therapie). Alle aandacht is vanaf dat moment gericht op het zo snel mogelijk traceren van de infectiebron door middel van het traceren van contactdieren via het identificatie- en registratiesysteem (I&R) en het uitroeien (eradicatie) van het virus. Hiervoor worden zogenaamde beschermingsgebieden (straal 3 km) en toezichtgebieden (straal 10 km) ingesteld rond het besmette bedrijf. Binnen deze gebieden zijn speciale maatregelen van kracht, zoals het instellen van een vervoersverbod, klinische screening van risicobedrijven, nagaan van andere risicobedrijven en eventuele preventieve ruiming.

Question 12

Hoeveel dieren zijn er in de laatste uitbraak van MKZ in nederland geruimd?

Answer 12

271000 dieren in 2001. hierover ontstond veel ophef.

Question 13

Wat gebeurde er in 2003 met de ringvaccinatie?

Answer 13

De ringvaccinatie werd onder voorwaarden toegestaan, maar de gevaccineerde dieren werden later alsnog gedood. De vaccinatiestrategie was dus alleen bedoeld om de verspreiding tegen te gaan. De reden voor het later alsnog doden was dat men niet met zekerheid kan uitsluiten dat er MKZ dragers ontstaan en op dat moment was er geen officiële test beschikbaar waarmee onderscheid kon worden gemaakt.

Question 14

Moeten we de volgende keer weer alle MKZ gevaccineerde dieren ruimen?

Answer 14

Nee. Sinds eind 2003 is de NS-ELISA test aanwezig die onderscheid kan maken. Vlees en melk van de gevaccineerde dieren kan onder voorwaarden op de Europese markt worden afgezet. Gevaccineerde dieren (met uitzondering van dierentuindieren en specifieke fokdieren) mogen niet levend naar een andere lidstaat worden vervoerd

Question 15

Wat is blauwtong? Geef ook de opvallende verschijnselen

Answer 15

Blauwtong is een virusziekte bij herkauwers, die bij het schaap ondermeer een verdikte blauwe tong kan laten zien. Hieraan ontleent de ziekte haar naam. De ziekte kent talrijke systemische effecten. Opvallende verschijnselen bij het schaap zijn de dikke oedemateuze kop (oogleden, oren) en spenen, hyperemie van de lippen en de neus, met soms een verdikte (blauwe) tong. Dit alles kan gepaard gaan met erosies en ulceraties van het slijmvlies, die een onaangename foetor ex ore veroorzaken.

Bluetongue is aangifteplichtig, vooral omdat het klinische beeld moeilijk te onderscheiden is van bijvoorbeeld MKZ

Question 16

Wat is vesiculaire varkensziekte?

Answer 16

Ook wel blaasjesziekte of swine vesicular disease (SVD). Het is een besmettelijke virusziekte bij varkens. Het virus is een RNA-virus en behoort tot de familie Picornaciridae, genus Enterovirus. Buiten de gastheer is het virus zeer stabiel en zeer resistent. Ziekte heeft in de regel een goedaardig verloop, maar is klinisch niet te onderscheiden van MKZ en is daarom aangifteplichtig

Question 17

Wanneer zagen we vesiculaire varkensziekte voor het eerst? Geef het verloop door de geschiedenis

Answer 17

De ziekte werd voor het eerst beschreven in Italië in 1966 bij vleesvarkens. Klinisch werd de diagnose MKZ gesteld, maar het virus kon niet worden aangetoond en herkauwers konden er niet mee geïnfecteerd worden. In 1972 werden tegelijkertijd gevallen geconstateerd in verschillende landen in Europa. In Nederland zagen we de ziekte voor het eerst in 1975 en de laatste gevallen dateren uit 1994.

Question 18

Is vesiculaire varkensziekte zoönotisch?

Answer 18

In principe komt het alleen bij varkens voor. Incidenteel veroorzaakt SVD bij mensen, die in nauw contact zijn geweest met besmette varkens, een influenza-achtig ziektebeeld. Serologisch is het virus nauw verwant met stammen van het humane Coxsackievirus

Question 19

Geef de incubatietijd en de verschijnselen van vesiculaire varkensziekte.

Answer 19

Incubatietijd van 2 tot 7 dagen (maximaal 14). Plotselinge kreupelheid vaak eerste verschijnsel. 40-41 graden koorts, blaasjes langs kroonrand en tussenklauwspleet van één of meer poten. Door openbreken blaasjes: ulceratieve huidlaesies. Bij 10% van de dieren ook laesies op snuit, lippen, tong, uierhuid en spenen.

Blaren zijn niet te onderscheiden van MKZ blaren. De ziekte is echter meer hokgebonden en verspreidt zich dus minder snel.

Question 20

Hoe stel je de diagnose vesiculaire varkensziekte?

Answer 20

Laboratoriumonderzoek voor onderscheid tussen andere vesiculaire aandoeningen.

Virusisolatie wordt gebruikt om het virus in blaarinhoud of blaarwandepitheel op te sporen. De uitslag is pas beschikbaar na 5 tot 14 dagen. Vandaar dat - als er voldoende materiaal voor handen is - een ELISA (duur 6 uur) wordt ingezet om het virusantigeen aan te tonen. Ook PCR (2 dagen) kan worden gebruikt voor een snelle diagnose ne onderscheid.

Question 21

Hoe wordt vesiculaire varkensziekte bestreden?

Answer 21

Dezelfde maatregelen als bij andere aangifteplichtige ziekten. Vaccinatie is, anders dan bij MKZ, geen onderdeel van de bestrijding.

Question 22

Wat is stomatitis vesicularis?

Answer 22

Ook wel vesiculaire stomatitis. Dit is een sporadisch voorkomende virusziekte die kan optreden bij het rund, het paard en het varken. Ook de mens kan geïnfecteerd raken (zoönotisch) waarbij influenza-achtige verschijnselen kunnen voorkomen, meestal zonder blaasjes. Vesiculaire stomatitis wordt veroorzaakt door het Vesiculovirus, dat behoort tot de RNA-virusfamilie Rhabdoviridae. De wijze van transmissie en het natuurlijk reservoir zijn onbekend, maar omdat het geïsoleerd kan worden uit insecten, wordt gedacht aan vector.

Question 23

Waar komen uitbraken van vesiculaire stomatitis voor?

Answer 23

Regelmatig in Noord- en Zuid-amerika en rond 1890 ook in Afrika en rond 1915 in Europa. In Nederland is de ziekte nog niet vastgesteld, terwijl de recente gevallen in Europa importgevallen bleken te zijn.

Question 24

Waarom is stomatitis vesicularis aangifteplichtig?

Answer 24

Omdat het een sterke gelijkenis heeft met MKZ

Question 25

Beschrijf de pathogenese van stomatitis vesicularis

Answer 25

Virus invadeert epitheel van mondslijmvlies of huid. Ook tepels en klauwen kunnen worden geïnvadeerd, vooral als er sprake is van (micro)trauma. Binnen korte tijd ontstaan bleke blaasjes die gemakkelijk ruptureren, waarna ulcererende laesies optreden. De laesies genezen snel, meestal binnen een week na aanvang van de ziekte.

Question 26

Geef de incubatietijd en verschijnselen van stomatitis vesicularis

Answer 26

De incubatietijd varieert van 1 tot 8 dagen. Het dier is sloom, heeft koorts en speekselt sterk of is kreupel. Zodra de blaasjes zich ontwikkelen, daalt de temperatuur. De blaasjes kunnen voorkomen op de tong, lippen, wangslijmvlies, tepels en de kroonrand van klauwen of hoeven. De blaasjes worden zelfden of nooit op meer dan één plek gevonden en dan meestal in de mond. In ernstige gevallen kan meer dan de helft van het tongepitheel zijn aangetast.

Question 27

Waar zie je bij paarden de meest uitgesproken laesies bij vesiculaire stomatitis?

Answer 27

De tonglaesies zijn het meest uitgesproken, waarbij het volledige tongepitheel los kan laten

Question 28

Waar zie je bij varkens de meeste laesies bij vesiculaire stomatitis?

Answer 28

Aan de snuit of poten. Er wordt vaak kreupelheid gezien.

Question 29

Hoe snel herstellen dieren van vesiculaire stomatitis?

Answer 29

Binnen enkele dagen tot 2 weken, zeker als zacht voer wordt verstrekt. De melkgift komt vaak niet meer terug op de oude pijl

Question 30

Hoe stel je de diagnose vesiculaire stomatitis?

Answer 30

De diagnose berust op het aantonen van het virus door middel van virusisolatie of het aantonen van een seroconversie met een virusneutralisatietest of ELISA. De diagnostiek is vooral van belang voor het onderscheid met mond- en klauwzeer.

Question 31

Welke therapie pas je toe bij vesiculaire stomatitis?

Answer 31

Omdat stomatitis vesicularis een aangifteplichtige ziekte is, worden dezelfde maatregelen genomen als bij andere aangifteplichtige ziekten. Vaccinatie maakt daar geen deel van uit.

Question 32

Wat is ecthyma?

Answer 32

DIt is een infectieziekten bij schapen en geiten, waarbij blaasjes ontstaan in de bek. De ziekte wordt veroorzaakt door een DNA-virus dat behoort tot de familie Parapoxviridae. Synonymen zijn orf, zere bekjes, contagieuze pustulaire dermatitis (CPD) sore mouth en scabby mouth. Het komt vooral voor bij dieren met een geringe afweer en daarom zien we het vaak bij lammeren

Question 33

Waarom komt orf bij sommige bedrijven ieder voorjaar terug, terwijl andere bedrijven nooit getroffen worden?

Answer 33

Dit wordt toegeschreven aan de (plaatselijke) aanwezigheid van de ziekteverwekker in afgevallen huidkorsten in de bodem. Mogelijk speelt de aanwezigheid van virusdragers een rol.

Question 34

Welke vorm van ecthyma is het belangrijkst?

Answer 34

De labiale vorm, waarbij de ziekte beperkt blijft tot de lippen. Ook kunnen zich korsten vormen rond de neus en de ogen en op de oogrand. Daarnaast kunnen laesies ontstaan op de uier of het scrotum en preputium

Question 35

Welke minder belangrijke vorm van ecthyma ken je?

Answer 35

De gegeneraliseerde vorm. Laesies breiden zich uit tot de gingiva, tong, slokdarm en voormagen. Een enkele keer worden de tussenklauwspleet en de kroonrand aangetast, waarbij kreupelheid ontstaat

Question 36

Kunnen mensen ecthyma krijgen?

Answer 36

Ja. Bij de mens ontstaat na een incubatietijd van 3 tot 7 dagen een maculopapulaire reactie, omgeven door een erythemateuze ring. Dit wordt gevolgd door toename van de omvang, centrale vesiculatie en pustelvorming, leidend tot korstv orming over een necroproliferatieve epidermis, die na korstverwijdering snel bloedt. Deze typische laesie ontstaat op de plaats van infectie, meestal in een (schaaf)wond op de dorsale zijde van de hand of op een vinger, die wordt geïnfecteerd door omgang met schapen of geiten (vaak lammeren). De laesies jeuken enorm en reageren slecht op lokale therapie. De ziekte kan worden gecompliceerd door koorts, lymfangitis, lymfadenitis, conjunctivitis, erythema multiforme of door het ontstaan van grote pyogene granulome (giant orf) die soms amputatie noodzakelijk maken. Complicaties worden vaker gezien bij mensen met huidtraume, een al aanwezige huidaandoeningen of een niet-intacte immuniteit. Meestal zijn er echter geen systemische verschijnselen en genezen de laesies zonder littekenvorming binnen 4 tot 9 weken.

Question 37

Hoe begint ecthyma bij het dier?

Answer 37

Bij het dier begint ecthyma vaak met een rood plekje op de mucocutane overgang in één van beide mondhoeken. Dit ontwikkelt zich tot een blaasje, dat hoogstens 24 uur blijft bestaan. Daarna ontstaan er pustulae en vormen zich korsten. Deze korsten kunnen gemakkelijk worden verwijderd, maar dit veroorzaakt bloedingen. Vervolgens ontstaat vaak een necroproliferatieve laesie, die lijkt op een papilloom en die secundair geïnfecteerd kan raken

Question 38

Wat is het probleem met lammeren met ecthyma?

Answer 38

Door pijn aan de lippen willen de lammeren niet graag drinken en eten. Hierdoor neemt de buikomvang snel af en vermageren de dieren als de ziekte lang duurt. Aangetaste lammeren infecteren vaak de uier van de ooi, waarna de ooi vanwege de pijnlijkheid vaak weigert lammeren verder te laten drinken. Hongerige lammeren proberen melk te stelen bij andere ooien en verspreiden daarbij het virus snel door de koppel. Als het uier niet meer wordt leeggezogen, bestaat er bovendien grote kans op het ontstaan van een bacteriële mastitis. Rammen met laesies op de geslachtsorganen kunne nvanwege de pijnlijkheid weigeren om ooien te dekken.