Ziekteleer Pagina 61 t/m 70

Question 1

Wat gebeurd er als een kantig gebit niet behandeld wordt?

Answer 1

Als de aanwezigheid van een kantig gebit niet onderkend en dus ook niet behandeld wordt, gaat de onvolledige afslijting door en ontstaat na verloop van tijd een schaargebit. Dit is dus een extreme vorm van een kantig gebit. Een schaargebit is meestal het gevolg van onachtzaamheid van de eigenaar.

Question 2

Wat is er aan de hand bij een schaargebit? Hoe corrigeer je het?

Answer 2

Bij een schaargebit verlopen de kauwvlakten en de kronen niet meer horizontaal, maar zijn helemaal schuin afgesleten en glijden als het ware als de bladen van een schaar langs elkaar. Het schaargebit veroorzaakt kauwstoornissen. Een schaargebit kan gecorrigeerd worden met behulp van een slijpapparaat. Bij een extreem schaargebit, vooral als het beiderzijds is, heeft behandeling nauwelijks of geen zin.

Question 3

Waarom mag je bij een schaargebit de kronen niet afknippen met de kiezenschaar?

Answer 3

Het afknippen van kronen met de kiezenschaar raden we af vanwege het risico van een kiesfractuur. Doordat voedseldelen in de fractuurspleet wordt gepropt ontstaat rotting en uiteindelijk een alveolitis.

Question 4

Ander woord voor haken

Answer 4

Exsuperantia

Question 5

Wanneer spreek je van exsuperantia en bij welke tanden van het paard zie je dit vaak?

Answer 5

Van exsuperantia wordt gesproken als een deel van een element is doorgegroeid. Haken komen dus voor aan de voorrand van de voorste kies (P2) en de achterrand van de achterste kies (M3) als de kiezenrijen in het voorachterwaarse vlak niet volledig op elkaar sluiten. Bij veel paarden komen kiezen van de bovenrij iets verder naar voren dan de kiezen van de onderkaak. Haken worden dan gezien op de P2 in de bovenkaak en de M3 in de onderkaak. Een over- of onderbeet zorgt in de meeste gevallen ook voor haakvorming ter hoogte van de kiezen

Question 6

Wat is er vervelend aan haken?

Answer 6

Haken belemmeren de voorachterwaartse beweging van de kiezenrij en bemoeilijken op die manier het kauwen. Bovendien kunnen zij zo ver doorgroeien dat zij het overliggende slijmvlies beschadigen.

Question 7

Wat is de therapie bij haken?

Answer 7

De therapie bestaat uit het (elektrisch) vijlen van de haken tot op het niveau van de kies zelf. Bij erg grote haken moet dit soms stapsgewijs gebeuren omdat het risico bestaat dat de pulpaholte wordt geopend als te grote delen in één keer worden verwijderd.

Question 8

Wat is een trapvormig gebit?

Answer 8

Hieronder wordt een gebit verstaan waarbij één of meerdere kiezen of gedeelten van kiezen boven het normale niveau van de kauwvlakten uitsteken: exsuperantia.

Question 9

Hoe ontstaat een trapvormig gebit?

Answer 9

Een dergelijke afwijking ontstaat wanneer (gedeelten van) elementen tijdens het kauwen niet afslijten omdat de antagonist of een gedeelte hiervan, zoals een deel van de kroon, ontsbreekt.

Question 10

Wanneer ontstaan kauwproblemen bij een trapvormig gebit?

Answer 10

Er ontstaan kauwstoornissen als het exsuperantium tijdens het kauwen de gingiva van de tegenoverliggende kaakhelft raakt en beschadigt. Bovendien belemmeren exuperantia de voorachterwaartse beweging van de kaken

Question 11

Wat is de therapie bij een trapvormig gebit?

Answer 11

De behandeling bestaat uit het inkorten van de te ver uitgegroeide kies of kiezen met behulp van een slijpapparaat. Nadat de exsuperantia verwijderd zijn, komen ze echter weer terug, zodat na verloop van tijd opnieuw behandeld moet worden.

Question 12

Wat is een golfvormig gebit en wat is de oorszaak?

Answer 12

Bij een golfvormig gebit verloopt het niveau van de kauwvlakten golfvormig. De oorzaak is in een ongelijkmatige afslijting van de opeenvolgende elementen.

Question 13

Zorgt een golfvormig gebit voor problemen?

Answer 13

Het golfvormige gebit geeft klinisch geen problemen, omdat er tijdens het kauwen geen beschadigingen optreden van gingiva of andere weke delen.

Question 14

Wat is de behandeling voor een golfvormig gebit?

Answer 14

Het golfvormig gebit hoeft bij oudere dieren niet behandeld te worden. Bij jonge dieren wordt de golfvorm stapsgewijs gecorrigeerd om ee nnormale kauwvlakte te creëren

Question 15

Hoe ontstaat een herkauwergebit bij het paard?

Answer 15

Als de hardheid van het cement en dentine onvoldoende is, ontwikkelen zich na verloop van tijd scherpe kammen van email op de kronen van de kiezen, zoals normaal is voor het rund.

Question 16

Hoe zorgt het herkauwergebit voor problemen?

Answer 16

Een duidelijk herkauwergebit geeft kauwproblemen omdat door de grote emailkammen de mechanische verkleining van het voedsel onmogelijk wordt. De paarden kauwen langer en speekselen vaak meer. Ook ontstaan gemakkelijk laesies van de tong en het wangslijmvlies.

Question 17

Hoe behandel je een herkauwergebit?

Answer 17

Het gebit wordt behandeld door de emailkammen te verwijderen met de kiezenrasp. Na verloop van tijd ontstaat weer een recidief.

Question 18

Wat is een diastase?

Answer 18

Een diastase is een wigvormige of driehoekige ruimte tussen de kronen van twee opeenvolgende kiezen.

Question 19

Hoe ontstaat een diastase? Beschrijf ook de pathologie tot alveolitis

Answer 19

Een diastase ontstaat doordat de kiezen niet mooi evenwijdig maar scheeff ten opzichte van elkaar staan. De basis van de driehoek wordt gevormd door de gingiva tussen de kronen. De kauwvlakten sluiten meestal ook niet goed aan, waardoor een spleetvormige toegang tot de diastase aanwezig is. Via deze spleet wordt tijdens het kauwen voedsel in de diastase gepropt dat er niet of moeilijk uit kan. Het ingepropte voedsel gaat rotten, en veroorzaakt een gingivitis met soms zelfs botnecrose in de bodem van de diastase. Vanuit de gingivitis kan zich een parodontitis en uiteindelijk zelfs een alveolitis ontwikkelen.

Question 20

Wat zie je aan paarden met een diastase?

Answer 20

Paarden met diastasen beginnen vaak normaal te eten, maar houden daarmee na een poosje vrij plotseling op, doordat er weer nieuw voedsel in de diastase is gepropt en er zodoende druk wordt uitgeoefend op de reeds ontstoken en dus pijnlijke gingiva.

Question 21

Hoe stel je de diagnose diastase?

Answer 21

De diagnose stellen we door de zijkanten van de kronenrijen af te tasten. Tussen twee kronen voelen we dan een ‘gat’ waaruit stevige, vaak stinkende propjes voedsel verwijderd kunnen worden.

Question 22

Wat is de behandeling bij diastase?

Answer 22

De behandeling is gericht op het zo ruim openleggen van de diastase dat er geen voedsel meer ingepropt kan worden. Het openleggen van de diastase kan gebeuren door met behulp van een slijpapparaat een gedeelte van de kronen van de belendende kiezen weg te slijpen. Doordat slijpen niets verandert aan de stand van de kiezen, zullen de diastasen na verloop van tijd weer terugkomen door uitgroei van de kiezen. Bij jone paarden zijn diastasen nog wel eens tijdelijk; naarmate de kiezen hun definitieve positie innemen, verdwijnen de diastase.

Question 23

Hoe noem je de aandoening waarbij meerdere elementen tegelijk uitgroei van de wortel laten zien? En bij welke dieren zie je dit? Wat kan ook?

Answer 23

equine odontoclastic tooth resorption and hypercementosis (EOTRH)

Hypercementose, bij oudere paarden en pony’s. Dit kan ook een aandoening zijn waarbij meerdere elementen tegelijk worden geresorbeerd (tandresorptie) wordt gezien bij oudere paarden en pony’s.

Question 24

Bij welke tanden zie je EOTRH? Wat valt verder op en wat is de behandeling?

Answer 24

Vaak bij alle snijtanden en soms doen ook de hoektanden mee. Opvallend zijn een teruggetrokken en ontstoken gingiva. In een later stadium gaan de tanden ook loszitten. De aandoening is pijnlijk voor het paard. De behandeling bestaat uit extractie van de aangetaste elementen.

Question 25

Wat is een abnormale positie en waar komt dit door? Wat is de behandeling?

Answer 25

Soms staat één element niet goed in de rij. Het afwijkende element sluit dan niet goed aan op de belendende elementen. Een dergelijk element slijt vaak niet goed af, waardoor er na verloop van tijd problemen kunnen onstaan. De behandeling bestaat in dat geval uit extractie of inkorten van het betreffende element.

Question 26

Zien we trauma van het gebit bij paarden? En wat zien we dan? Geef ook de behandeling.

Answer 26

Fracturen van de snijtanden komen bij het paard regelmatig voor, vooral bij de mannelijke dieren. Vaak betreft het niet een echte snijtandfractuur, maar zijn de tanden uit de alveole gebroken. Tandluxaties bij het paard zijn meestal goed te behandelen. Na reiniging en repositie worden de geluxeerde elementen gefixeert met cerclages.

Question 27

Zien we ontstekings- en vervalsprocessen bij het gebit van paarden? En hoe noemen we dit dan?

Answer 27

Ontstekings- en vervalsprocessen (degeneratie en necrose) van een element of alveole komen bij het paard regelmatig voor en vormen een van de belangrijkste problemen van het paardengebit. In de literatuur worden aan deze aandoeningen diverse benamingen gegeven, zoals infundibulumnecrose, cariës, periodontal disease, parodontitis en alveolitis.

Question 28

Op welke plek zien we bij paarden vaak een infundibulumnecrose? Wat kan secundair ontstaan?

Answer 28

De bovenkaakkiezen hebben twee infundibula, die vaak geheel maar niet altijd volledig zijn opgevuld met cement. Een ondiep open infundibulum zal door afslijten van de kroon vanzelf verdwijnen. Wanneer een infundibulum echter te diep is, gebeurt dat niet en kunnen er ernstige problemen ontstaan. Tijdens het kauwen worden voedseldelen in het open infundibulum gepropt. Er gaat zich een rottings- en vervalsproces ontwikkelen dat te vergelijken is met cariës bij de mens. Er ontstaat dan infundibulumnecrose. Het vervalsproces gaat verder en zal uiteindelijk de pulpaholte bereiken, waarna een pulpitis en een alveolitis ontstaat.

Vaak zijn van een kies beide infundibula aangetast, wat resulteert in het verval van het element op twee plaatsen. Hierdoor kan de kies zodanig verzwakt raken dat deze in tweeën splijt en er dus een secundaire fractuur van de kies ontstaat.

Question 29

Hoe noem je een ontsteking in de gingiva rond de kiezen bij een paard en hoe ontstaat dit?

Answer 29

Dit heet periodontal disease. Deze ontstaat door irritatie van de gingiva door voedseldelen. Vervolgens trekt de gingiva zich terug en ontstaan er ‘pockets’ (ruimtes tussen de elementen en de gingiva). Een vergelijkbare gingivitis kan ook ontstaan bij diastasen. Als de gingivitis zich uitbreidt, wordtd het parodontium aangetast en ontstaat er een parodontitis. De ontsteking gaat steeds verder de diepte in en resulteert ten slotte in een alveolitis. Wanneer eenmaal een alveolitis is ontstaan, dan breidt deze zich verder uit door voortschrijdende osteomyuelitis en necrose van het omringende bot.

Question 30

Wat zie je bij ontstekings- en vervalsprocessen in de onderkaakkies van een paard?

Answer 30

Als het een onderkaakkies betreft zal de uiteindelijke botnecrose resulteren in een periostitis met periostale beennieuwvorming, waardoor een pijnlijke verdikking aan de kaak ontstaat. Uiteindelijk kan het ontstekingsproces naar buiten doorbreken en ontstaat een kiesfistel. Uit de fistelopening komt een stinkend purulent exsudaat. Bij een alveolitis van een premolaar van de bovenkaak kan hetzelfde gebeuren, in dat geval is de fistel gelokaliseerd aan de bovenkaak bij de crista fascialis.

Question 31

Wat zie je als een alveolitis doorbreekt naar de neusholte?

Answer 31

Dit resulteert in eenzijdige necropurulente neusuitvloeing.

Question 32

Waar kan een alveolitis van een molaar van de bovenkaak naar doorbreken?

Answer 32

Naar de sinus maxillaris, waarna een sinusitis ontstaat, die zich openbaart in een eenzijdige purulent neusuitvloeiing.

Question 33

Wat zijn andere oorzaken voor een periostale botnieuwvorming met fistelvorming?

Answer 33

Een andere oorzaak kan ook een open kaakfractuur zijn, waarbij een kaakfistel ontstaat. Er kan ook een combinatie van een kaak- en kiesfistel voorkomen als er sprake is van een open fractuur van de kaak, waarbij tevens een alveole geopend is.

Question 34

Kort op een rijtje alle oorzaken van een alveolitis bij het paard

Answer 34

Carieus infundibulum
Kiesfractuur
Gingivitis en parodontitis

Question 35

Wat is de behandeling van een alveolitis?

Answer 35

Verwijdering van het betreffende element. Dit kan gebeuren door extractie of ‘stempelen’. Voor beide ingrepen zijn specialistische kennis en vaardigheden vereist.

Question 36

Waardoor worden verwondingen aan het aangezicht en de schedelbeenderen bij de hond en kat vaak veroorzaakt? En waar gaan ze vaak mee gepaard?

Answer 36

Door verkeersongelukken en bijttrauma’s. De letsels kunnen gepaard gaan met uitgebreide fracturen van de aangezichtsschedel. Van belang hierbij is dat het in de regel om open fracturen gaat. Daarbij kunnen ook luxaties van het kaakgewricht optreden.

Question 37

Wat is een specifiek probleem bij katten als het gaat om wonden en fracturen van de aangezichtsschedel?

Answer 37

Een specifiek probleem bij de kat is het vallen van grote hoogte (high rise syndrome). Hierbij worden tijdens het contact van de schedel met de grond de mandibula en maxilla met grote kracht gesloten. Aangezien de kat een waarachtig carnivoorgebit heeft zonder occlusievlakken van tegenoverliggende molaren zoals bij de hond, leidt dit tot een specifiek klinisch beeld. Hierbij treedt een separatie van de symphysis mandibulae op, al dan niet in combinatie met een traumatische palatoschisis.

Question 38

Geef de verschijnselen van fracturen en wonden van de aangezichtsschedel bij de hond en de kat.

Answer 38

Fracturen van de aangezichtsbeenderen en separatie van de symphysis mandibulae leiden in de regel tot een afwijkende occlusie van de bek. Asymmetrie van de aangezichtsschedel kan hierbij opvallend zijn. Daarnaast kunnen door trauma uitgebreide letsels van de huid en weke delen optreden, waarbij ontvelling van de rostrale mandibula berucht is. Bij fracturen van de maxilla en belendende schedelbeenderen treedt in de regel bloedverlies via de neus op. In tweede instantie kan passagebelemmering met stridor of totale blokkade van de luchtpassage door de neus optreden.

Question 39

Hoe stel je de diagnose bij wonden en fracturen aan de aangezichtsbeenderen?

Answer 39

Inspectie en palpatie zijn alleen mogelijk onder algehele anesthesie van de patiënt. Hierbij dienen we te letten op instabiliteit en crepitatie tijdens passieve bewegingen van de kaken. Aangezien de luchtpassage afwijkend kan zijn, is intubatie van de patiënt essentieel. Nadeel hiervan is wel dat de occlusie van de bek dan niet meer goed te controleren is. Zeker als chirurgische interventie geïndiceerd is, kan dit ondervangen worden door de tracheotube via een faryngotomie in te brengen, waardoor de bek geheel vrij blijft.

Bij uitgebreid schedeltrauma zijn standaard röntgenfoto’s nauwelijks illustratief en zal in de regel direct gekozen worden voor beeldvorming door middel van een CT-scan. Als tevens trauma van het neurocranium en centrale zenuwstelsel een rol speelt, kan beeldvorming met behulp van MRI overwogen worden. Naast eventuele fracturen van de schedelbeenderen is het beoordelen van de integriteit van de beide kaakgewrichten van groot belang.

Question 40

Beschrijf de therapie bij verwondingen en fracturen van de aangezichtsbeenderen.

Answer 40

Aangezien het in de regel om open letsels gaat, zijn breedspectrumantibiotica geïnduceerd. Tevens is adequate pijnstilling in de acute fase van groot belang. Uitgangspunt bij alle open letsels is primaire reconstructie binnen zes uur. Daarmee zijn de meeste dieren met trauma van de aangezichtsschedel dus spoedpatiënten. Stabilisatie van dit type fractuur vergt in de regel een ruime orthopedische ervaring en navenante uitrusting wat betreft instrumentarium. Doorsturen van dit type patiënten verdient de voorkeur, ook gezien de arbeidsintensieve nazorg.

Question 41

Hoe behandel je de separatie van de symphysis mandibulae?

Answer 41

Behandeling van de separatie van de symphysis mandibulae kan goed worden uitgevoerd met het correct hechte nvan het weke delenletsel en stabilisatie van de beide mandibulahelften met een cerclagedraad of stevig hechtdraag.

Question 42

Wat doe je als een dier door trauma geen voedsel of water kan opnemen, of als spontane opname door de patiënt niet te verwachten is ?

Answer 42

Dan moet worden overgegaan tot het plaatsen van een oesofagostomiesonde of gastrostomiesonde. Op deze wijze is adequate vocht- en voedselopname te garanderen.

Question 43

Geef de prognose bij verwonding en fractuur van de aangezichtsschedel bij de hond en kat.

Answer 43

De prognose is sterk afhankelijk van de ernst van het trauma. In de regel is de genezingstendens van de schedelbeenderen en weke delen buitengewoon goed en zal met een adequate initiële behandeling een goed resultaat haalbaar zijn. Letsel van de kaakgewrichten kunnen aanleiding zijn tot een verminderde bewegelijkheid van de onderkaak en in specifieke gevallen tot ankylose, waarbij het normaal openen van de bek onmoglijk wordt.

Question 44

Waar zien we bij paarden en runderen de meeste kaakfracturen? Hoe ontstaan ze en wat is de consequentie voor het dier?

Answer 44

Bij paarden en bij runderen komen kaakfracturen meestal voor in de onderkaak. Zij zijn het gevolg van trauma. De consequenties van de fractuur voor het dier, zowel direct als ook op de langere termijn, en de behandelingsmogelijkheden zijn vooral afhankelijk van de lokalisatie van de fractuur

Question 45

Komen fracturen van het pars incisiva vaak voor bij paarden? Hoe zien die fracturen eruit?

Answer 45

Bij paarden worden regelmatig fracturen in het snijtandgedeelte van de onderkaak gezien. De fracturen beperken zich meestal tot de alveole(n) van één of meer snijtanden. Deze tanden zijn dan met het voorste (labial) gedeelte van de benige wand van hun alveolen losgebroken van de onderkaak en steken meer of minder schuin naar voren. Het losgebroken deel van de alveolewand heeft via de gingiva nog verbinding met de rest van de onderkaak. De fractuur kan ook uitgebreider zijn. De fractuur loopt dan door één of twee alveolen en door het bot van het pars incisiva achter de snijtanden. Een deel van het pars incisiva, waarin zich soms één maar meestal meerdere elementen bevinden, is logebroken van de rest van de onderkaak waarbij het nog verbinding heeft via de labiale gingiva. Deze fracturen zijn altijd open.

Question 46

Hoe behandel je een fractuur bij het paard van het pars incisiva?

Answer 46

De behandeling van fracturen in het pars incisiva is meestal eenvoudig en bestaat uit repositie van de fractuurstukken, gevolgd door fixatie met behulp van een staaldraadcerclage. De behandeling wordt meestal uitgevoerd bij het liggende dier onder algehele anesthesie of bij het staande dier onder sedatie en een geleidingsanesthesie van één of beide n. mentalis. De cerclage kan na ongeveer zes weken verwijderd worden. Gedurende die periode zal de fractuur in de meeste gevallen goed genezen. Soms ontstaat blijvende dislocatie van de oorspronkelijk in de fractuur betrokken snijtanden, maar hiervan ondervindt het paard geen hinder. Incidenteel ontstaat een alveolitis van een snijtand, vooral wanneer de fractuur door de alveole loopt. De betreffende snijtand wordt dan naderhand verwijderd.

Question 47

Bij welke dieren zien we vooral symphysisfracturen?

Answer 47

Bij jonge runderen (pinken en vaarzan)

Question 48

Wat zien we bij een symphysisfractuur?

Answer 48

De snijtandgedeelten van beide onderkaakhelften zijn ten opzichte van elkaar verplaatst en te bewegen. Er komt bloed of bloederig speeksel uit de bek.

Question 49

Hoe behandel je een symphysisfractuur bij kalveren?

Answer 49

Een staaldraadcerclage om de snijtanden geeft onvoldoende stabiliteit omdat de snijtanden van het rund in tegenstelling tot die van het paard vrij los in de onderkaak staan en dus onvoldoende steun voor de staaldraad vormen. Een betere stabiliteit kan verkregen worden door daarnaast een cerclagedraad aan te brengen om beide snijtandgedeelten heen, vlak achter de snijtanden. In plaats van deze tweede cerclagedraad kunnen ook twee schroeven aangebracht worden om een betere fixatie en stabilisatie te verkrijgen.