Þroskamat í ung og smábarnavernd

Question 1

Hver eru markmið ung og smábarnaverndar?

Answer 1

• Efla heilsu, vellíðan og þroska unga barna með reglulegum heilsufarskoðunum ásamt stuðningi og fræðslu til fjölskyldu þeirra
• Fylgjast með vitsmuna og tilfinningaþroska, ásamt félagslegum og líkamlegum þroska þeirra

Question 2

Í ung og smábarnavernd er áhersla lögð á?

Answer 2

• Stuðning við fjölskyldu og þannig stuðlað að því að börnum séu búin bestu mögulega uppvaxtarskilyrði á hverjum tíma
• Mikilvægt að uppgvöta sem fyrst frávik í heilsufar og þroska

Question 3

Hverjir eru kostir ung og smábarnaverndar?

Answer 3

• Getur skapað jákvæð tengsl fjölskyldna við heilbrigiðskerfið
• Gefur tækifæri til fræðslu og leiðsagnar fyrir foreldra við ákveðinn lykilaldur
• er sveigjanlegt kerfi eftirlits og ráðgjafar
• Minnkar hættu á að vissar fjölskyldur í þörf fyrir þjónustu gleymist
• Skapar ramma utan um bólusetningar

Question 4

Hvað gera hjúkrunarfræðingar í ung og smábarnarvernd?

Answer 4

• Hitta fjölskyldur oft sem gefur þeim tækifæri til fræðslu, leiðsagna og eftirfylgni
• Eru lykilhlutverki til að finna þroskafrávik, veita ráðleggingar um örvun og vísa í nánari skoðun eða meðferð
• Lög áhersla á að sami hjúkrunarfræðingur og læknir fylgi barni gegnum allar skðanir

Question 5

Hvenær var hjúkrunarfélagið Líkn stofnað?

Answer 5

1915

Question 6

Aðalhvatamaður að stofnum líknar var?

Answer 6

Christophine Bjarnhéðinsson, sem sennilega hefur verið fyrsta fulllærða hjúkrunarkonan sem starfaði á Íslandi 


Question 7

Hvað gerði líkn?

Answer 7

• aðstoðaði fátæka, var með heimahjúkrun, berklavernd og mæðra og ungbarnavernd

Question 8

Hver var fyrsta hjúkrunarkona ung og smábarnaverndar og hver var fyrsti yfirlæknirinn

Answer 8

Fyrsta hjúkrunarkonan var Bjarney Samúelsdóttir og fyrsti yfirlæknirinn var Katrín Thoroddsen barnalæknir 


Question 9

Í gamla daga voru heimavitjandi frá fæðingu og barnið heimsótt hálfsmánaðarlega til hvað?

Answer 9

6 mánaða aldur ef allt var eðlilegt.

Question 10

Ung og smábarnavernd vinnur eftir samræmdum verkferlum um allt land, hverjir eru þeir verkferlar?

Answer 10

• Mat á vexti og þroska barna
• Fræðsla og ráðgjöf fyrir foreldra
• Skimun fyrir frávikum
• Bólusetningar

Question 11

Við mat á þroska er mikilvægt að skoða hvað?

Answer 11

• Líkamleg einkenni barns: vöxt, sjón og heyrna samhliða mati á alhliða þroska og hegpun
• Einnig skoða almenna heilsufar barnsins og félagslegar aðstæður, er nóg örvun?
• Þurfum að fylgjast með hreyfinu barns uppa þroskahömlun

Question 12

Heilbrigður þroski á fyrstu æviárum leggur grunnin að?

Answer 12

• Námsfærni
• Efnahagslegri velmegun
• Ábyrgri samfélagsþátttöku

• Ævilangri heilsu

• Sterkum samfélögum
• Árangursríku uppeldi komandi kynslóða

Question 13

Hverjir eru áhættuþættir fyrir þroska og hegðunarvandamálum?

Answer 13

• Fósturskaði
• Vandamál í fæðingu
• Heilbrigðisvandamál
• fæðingargalli
• atvinnuleysi
• ofbeldi
• léleg andleg líðan foreldra
• Lágt menntunarstig foreldra
• illa læsnir forledrar
• ungi foreldrar

Question 14

Hverjir eru áhættuþættir fyrir þroska og hegðunarvandamálum sem foreldrar geta breytt?

Answer 14

• Ef að foreldrar hafa flatt geðslag, brosa sjaldan eða hafa lítil samskipti við barn
• Ef foreldri greinir frá áhyggjum varðandi hegðun, félags, sjálfbarjar eð grófhreyfifærni barns
• Ef foreldri greinir frá takmörkuðum félagslegum stuðningi
• Ef foreldri kennir barni ekki nýja hluti, talar ekki við það um leikföng og leikur ekki við það

Question 15

Þroskamat er gert með því að meta:

Answer 15

• Grófhreyfingar
• Fínhreyfingar

• Samskipti og leik

• Vitsmuna og málþroski

Question 16

Hvernig er þroskamat í ung og smábarnavernd?

Answer 16

• 0-18 mánaða
• Framkvæmt með beinni athugun, óbeinni athugun og eða upplýsingum foreldra

Question 17

Hvað er PEDS?

Answer 17

• Mat foreldra á þroska barna
• Þetta er auðvelt í notkun, tekur stuttan tíma, og spáir fyrir um vanda

Question 18

Hver er tilgangur PEDS?

Answer 18

• Að gera skoðun á heilsugæslustöpvun hnitmiðaðair
• Spyrja samræmda og reætta spurninga
• ## Vita hvað eigi að gera við svörin

Question 19

HVernig er PEDS listinn?

Answer 19

• byggist á viðmiklum rannsóknum sem sýnir að það er há fylgni milli áhyggja foreldra á þroska barna og raunverulegs vanda
• Samið á 4-5 bekkjar lestrastigi sem tryggir að flestir foreldrar geta lesið hann
• Til á mörgum tungumálum
• Lagt fyrir alla foreldra í 12, 18, 2 og hálfs og 4 ára skoðun

Question 20

Hvaða áhyggjuefni eru metin á PEDS?

Answer 20

• Almennt / vitsmunir

• Tjáning og hljóðamyndun
• Málskilningur

• Fínhreyfingar

• Grófhreyfingar

• Hegðun

• Félags-tilfinningalegt

• Sjálfsbjörg

• Skólafærni / forskólafærni
• Annað

Question 21

Hvað er einhverfa?

Answer 21

• röskun á taugaþroska sem einkennist af frávikum í félagslegum samskiptum, tjáskiptum og sérkennilegri og/eða áráttukenndri hegðun 

• Mikilvægt er að finna einhverfu snemma hjá börnum svo þau geti notið snemmtækrar íhlutunar sem getur aukið þroska þeirra og aðlögunarhæfni. Stytta þarf biðtímann eftir greiningu til þess að eyða óvissu hjá foreldrum og skapa farveg fyrir sérhæfða og markvissa íhlutun 


Question 22

Rannsóknir á íslandi sýna að stór hluti barna greinist ekki með einhverfu fyrr en ?

Answer 22

Á grunnsóla aldri og missir því af snemmtækri íhlutun. Einhverfa greinist oftar hjá drnejum en stúlkum

Question 23

Hvert er algengi einhverfurófsraskana á Íslandi

Answer 23

1,2%

Question 24

Rauð flögg við 12 mánaða aldur sem gæti beint til einhverfu

Answer 24

• Ekkert babl tilstaðar 

• Engar bendingar/annað látbragð til staðar 

• Aftur för í þroska 

• Systkini/foreldri með einhverfurófsröskun

Question 25

Rauð flögg við 18 mánaða aldur sem gæti bent til einhverfu?

Answer 25

• Ekkert orð til staðar 

• Stöðnun eða aftur för í þroska 

• Systkini/foreldrimeðeinhverfurófsröskun

Question 26

Í 18 mánað skoðun athuga einnig hvort barnið?

Answer 26

• Bregst við eigin nafni 

• Reynir að ná augnsambandi við þig 

• Horfir á hlut í fjarlægð sem þú bendir á 

• Tekur þátt í ímyndunarleik (s.s.Drekkaúrbolla, 
gefa dúkku að borða) og notar augnsamband við þig í leiknum 


Question 27

Vinnulag í 18 mánaða skoðun þegar áhyggjur vakna af einhverfu

Answer 27

• M-CHAT-R/F (Modified Checklist for Autism in Toddlers, Revised with Follow up) spurningalisti lagður fyrir foreldra 

• Ef 3 eða fleiri atriði á listanum benda til einhverfu er haft samráð við barnasálfræðing og lækni á heilsugæslustöð 

• Barnasálfræðingur leggur fyrir M-CHAT-R/F eftirfylgdarviðtal 

• Beiðni um heyrnarmælingu og athugun hjá talmeinafræðingi 

• Tilvísun send til RGR ef barn stenst ekki tvö atriði í eftirfylgdarviðtali 


Question 28

Brigance þroskaskimun í 2 1⁄2 árs og 4 ára skoðun

Answer 28

Skólafærni/forskólafærni
- Magnhugtök

- Persónulegarupplýsingar

- Lestrarfærni/forlestrarfærni
Samskiptafærni
- Málskilningur
- Orðaforði
- Málfærni
Hreyfifærni
- Sjón
- Fínhreyfingar
- Grófhreyfingar

Question 29

Hvað er málþroski?

Answer 29

• Eitt helsta einkenni ýmissa fatlana meðal barna, svo sem þroskahömlunar, einhverfu og heyrnarskerðingar, er seinkun í málþroska eða óeðlilegur málþroski.
• Málþroskinn er talinn vera besti staki mælikvarðinn á vitsmunaþroska barnsins.
• Misjafnt hversu fljót börn eru til máls - byrja vanalega að tjá sig með orðum á bilinu 12 18 mánaða og tengja saman tvö orð í setningu um tveggja ára aldurinn.

Question 30

Hversu mörg % fimm ára barna eru með markverða seinkun í málþroska?

Answer 30

5-10%
- Þetta getur haft veruleg áhrif á ramvindu náms hjá þeim, hegðun þeirra og tilfinningaþroska

Question 31

Helstu mismunagreiningar sem hafa verður í huga þegar barn er seint til máls:

Answer 31

• Málþroskaröskun
• Heyrnarskerðing
• Þroskahömlun

• Einhverfa
• Vanörvun

• Kjörþögli (hjá eldri börnum)

Question 32

Málþroskaröskun

Answer 32

• Barn á í erfiðleikum með að fylgja jafnöldrum sínum í máltökunni 

• Algengt að börn með málþroskaröskun eigi í erfiðleikum með að læra að lesa 

• Málskilningur er oft skertur og barn á í erfiðleikum að skilja langar og málfræðilegar flóknar setningar 

• Málþroskaröskun fylgir börnum alla ævi og veldur félagslegum og námslegum erfiðleikum
• Talmeinafræðingar greina málþroskaröskun hjá börnum 


Question 33

Samkvæmt rannsóknum eru hversu mörg börn með málþroskaröskun?

Answer 33

7,4%

Question 34

Börn með málþroskaröskun eru oft með námsörðu leika, rétt eða rangt?

Answer 34

• Börn með sértækar málþroskaraskanir eru oft með námsörðugleika. Þau eiga oft í erfiðleikum að eignast vini, en málþroskaröskun getur haft mikil áhrif á félagsfærni. Hætta á vanlíðan í skóla 

• Mikilvægt að greina þessi börn snemma og skilgreina málörvun út frá þörfum hvers og eins. 

• Þannig er hægt að fyrirbyggja frekari vanda og draga út hættu á námsörðugleikum og vanlíðan í skóla síðar meir. 

• Foreldrar greina frá áhyggjum af málþroska á PEDS 

• Beiðni um heyrnarmælingu og athugun hjá talmeinafræðingi 


Question 35

Geðheilsumiðstöð barna – 2. stigs þjónusta

Answer 35

• nýtt úrræði hjá HH sem þjónustar börn og fjölskyldur á landsvísu
• 0-18 ára börn