Skriflegar spurningar - 2023

Question 1

Segðu frá hjúkrunarmeðferð fyrirbura, hans helstu vandamál eru apneur?Hvað gerir maður til að fyrirbyggja apneur ?

Answer 1

Meðferð og fyrirbygging

• Hafa fyrirbura í monitor (mettunarmæli, apneumæli)
  > neminn er límdur fyrir ofann kviðinn, hann nemur hreyfingar fyrir ofann kviðinn og pípir. Til klemmur sem virka líka á sama hátt, bleygjuklemmur
• Meðhöndla undirliggjandi aðstæður
• Fræðsla og kennsla til fjölskyldu
• Strokur á iál eða baki geta afstýrt byrjandi apneu
• Umhverfishiti - neðri mörk
  > ef þeim er of heitt þá geta þau hætt að anda
• Koma í veg fyrir ‘‘triggera’’ (T.d kröftug sogun, hröð magafylling)
• Magalega - amk 15°halli á höfðalagi, bakflæði, háls og höfuð i´sömu átt, ‘‘opinn’’ brjóstkassi
• þroskahvetjandi hjúkrun
  > staða, verkir, ljós, hávaði
• Lyf - caffein
  > örvar m.a central öndunarviðtaka
• CPAP (ef miklar apneur sem ekki stjórnast af lyfjum og/eða umönnun) eins og BIPAP nema stöðugt
• Öndunarvél

Question 2

Hver eru megin hjúkrunarviðfangsefni barna með gigt ?

Answer 2

Helstu einkenni:
- verkir, bólga og hiti í liuðm –> stífleiki, skert hreyfigeta, bólga og jafnvel skemmd í liðum

Sterar eru stór partur af meðferð en það eru margar aukaverkanir af þeim:
- bæling ónæmiskerfis
- vökvasöfnun
- systemískur vandi: t.d hypokalemía, hyperglycemia og magaóþægindi (alltaf að setja á Nexium og Omeprazole)
- Skert athafnaþrek
- Sálfélagslegar afleiðingar
- Hafa áhrif á vöxt

Hjúkrunarmeðferð
- Vigta daglega útaf mögulegri vökvasöfnun (aukaverkun)
- verkjastilling
- nærvera
- lyfjameðferð
Mjög mikilvægt að hlúa að þessum börnum svo þau geti átt sem eðlilegasta líf

Question 3

Nefndu 4 þætti sem hafa áhrif á verkjahegðun barna

Answer 3

• Athyglisdreifing
• Slökun
• EMLA
• Súkrósa - sykurlausn

Question 4

Í Tumor lysis syndrome er hætta á því að barn fái nýrnabilun og fari í hjartastopp.

1. Hvað er það sem þú þarf að fylgjast með í blprf sem orsakar þessa hættu, s.s veldur hjartastoppi og nýrnabilun ?
2. Hvernig geta einkenni verið

Answer 4

1. blprf
   - þvagsýru, fosfati, kalíum og kreatíni
   > hækkun á kalíum –> hjartsláttatruflanir –> hætta á hjartastoppi
2. Einkenni
   - hjartsláttatruflanir
   - lítill þvagútskilnaður
   - ógleði
   - uppköst
   - vöðvakrampar og spasmar
   - slappleiki
   - dofi og máttleysi
   - þreyta
   - óáttun/óráð
   - Eirðaleysi
   - pirringur
   - sjóntruflanir
   - flog

Question 5

Hver eru einkenni hægðatregðu hjá börnum ?

Answer 5

• magaverkir, vindverkir
• þrýstingur í kviði, fyrirferð í meltingarvegi
• strjálar hægðir
• þurrar harðar hægðir
• lítið rúmmál hægða
• blóð í hægðum, bólgur í endaþarmi
• höfuðverkur
• minnkuð matarlyst
• hegðunar og skapferlisbreytingar

Question 6

Hvernig geta einkenni hægðatregðu verið öðruvísi ef barn fær kviðáverka ?

Answer 6

Merki sem gætu bent til áverka á kvið
- verkir
- þaninn kviður
- heldur um kvið til varnar
- veik eða skortur á búkhljóðum við hlustun
- ógleði og uppköst
- skert meðvitund/áttun
- lágur bþ
- sjokk
- ífarandi sár, mar, merki / skrámur

Question 7

Hvernig geta einkenni lungnabólgu verið öðruvísi ef barn fær lungnabólgu vs berkjungabólgu ?

Answer 7

Lungnabólga einkenni
- viðvarandi hiti (> 38,5°)
- mæði / andþyngsli
- hósti (ekki öll börn með hósta, sérstaklega í byrjun veikinda)
- brjóstverkir
- slappleiki
- stundum kviðverkir, uppköst
- höfuðverkir, liðverkir oftar samfara mycoplasma lungnabólgu

Berkjungabólga einkenni
- viðvarandi hósti
- hröð öndun og/eða inndrættir
- graft brak (course crackles) og/eða hvæs (wheezing)
- inner einkenni geta verið notkun hjálparvöðva (head bobbing), nasavængjablakt, lág mettun, léleg næringarinntekt, uppköst og hiti

Question 8

Zurlinden líkanið

A) Búðu til dæmi: Um tiltekið barn, tiltekna skurðaðgerð og sjúkdóm og líkamsástand. Notaðu Zurlindenlíkanið til að rökstyðja áherslur þínar og greina frá þeim aðferðum sem líklegastar eru til árangurs til að draga úr álagi á barnið við það að fara í skurðaðgerð. Hvernig tengist dæmið þitt hugmyndum Zurlindenlíkansins.

Answer 8

Emma er 8 ára stelpa sem þarf að gangast undir botnlangaskurðaðgerð vegna botnlangabólgu. Hún er með mikla verki, hrædd og veit ekki hvað bíður hennar. Foreldrar hennar eru einnig stressaðir, sem eykur á ótta Emmu. Í þessu dæmi verður Zurlinden-líkanið notað til að draga úr álagi á Emmu með því að minnka áhrif álagsþátta og styrkja jafnvægisþætti.
Álagsþættir:
1. Meiðsli og áverkar: Emma upplifir líkamlegan sársauka og óþægindi vegna botnlangabólgunnar. Hún tengir skurðaðgerðina við meira sársauka og óttast að hún muni meiða sig enn meira.
2. Aðskilnaður: Hún þarf að vera frá foreldrum sínum á sjúkrahúsinu, sem veldur henni kvíða þar sem hún treystir þeim mest fyrir stuðningi.
3. Hið óþekkta: Emma hefur litla sem enga þekkingu á því hvað skurðaðgerð felur í sér og óttast það óþekkta.
4. Óvissa um takmörk: Hún skilur ekki reglur sjúkrahússins eða hvað er leyfilegt og óleyfilegt, sem skapar rugling og kvíða.
5. Missir á stjórn: Hún hefur enga stjórn á aðstæðum og upplifir að hún sé valdalaus gagnvart því sem er að gerast.
Jafnvægisþættir og úrræði:
Til að bregðast við álagsþáttunum verður áhersla lögð á að styrkja jafnvægisþætti Emmu:
1. Skynjun og skilningur: Til að draga úr ótta verður ferlið útskýrt á einfaldan og sjónrænan hátt. Læknateymið getur notað dúkkur eða leikföng til að sýna hvernig aðgerðin fer fram, þannig að Emma fái betri innsýn í það sem bíður hennar. Hún gæti einnig fengið bók eða myndband sem skýrir á skemmtilegan hátt hvað skurðaðgerðir eru og hvers vegna þær eru gerðar. Þetta eykur skilning hennar og dregur úr óvissu.
Hún fær að hitta lækni sinn og hjúkrunarfræðing áður en aðgerðin hefst, og þau útskýra fyrir henni hvað hún getur búist við þegar hún vaknar. Þetta dregur úr kvíða hennar og hjálpar henni að upplifa ferlið sem minna ógnvekjandi.
2. Stuðningur og samhjálp: Foreldrar Emmu fá að vera hjá henni á meðan hún er undirbúin fyrir aðgerðina. Með því að hafa foreldra nálægt á þessu viðkvæma augnabliki fær hún öryggi og tilfinningu fyrir stuðningi. Auk þess gæti hjúkrunarfræðingur eða leikmeðferðarsérfræðingur átt í samskiptum við hana á barnsins forsendum, spurt hana um uppáhaldsleikföng eða áhugamál til að byggja upp traust.
3. Aðlögunarhæfni: Til að hjálpa henni að aðlagast aðstæðunum gæti Emma tekið þátt í hlutverkaleik þar sem hún er „læknirinn“ og fær að setja á dúkku „skurðgrímu“ og útskýra fyrir henni hvað fer fram. Slík ímyndunarleikföng hjálpa börnum að átta sig á aðstæðum og styrkja tilfinningu fyrir stjórn. Auk þess gæti hún fengið leyfi til að velja uppáhaldsleikfangið sitt eða teppi til að hafa með sér á meðan hún er undirbúin fyrir aðgerðina.

Question 9

B) Hverjir eru helstu áhersluþættir í undirbúningi barns undir skurðaðgerð? 8%

Answer 9

Undirbúningur barns fyrir skurðaðgerð er mikilvægur til að draga úr kvíða, veita öryggi og stuðla að góðri upplifun. Aðferðir og áherslur byggjast á aldri barnsins, þroska, og sértækum þörfum þess. Hér eru helstu áhersluþættir:
Fræðsla og upplýsingagjöf Nota einfaldan og sjónrænan stuðning.
* Börn þurfa upplýsingar sem þau skilja. Útskýringar eiga að vera einfaldar, heiðarlegar og miðaðar við aldur og þroska barnsins.
* Nota skal sjónræna hjálp, eins og myndir, dúkkur, eða leikföng, til að skýra ferlið. Til dæmis má sýna hvernig svæfing virkar með því að nota grímu á leikfang eða kenna barninu að anda inn “töfraloft”.
* Mikilvægt er að svara spurningum barnsins opinskátt, svo það finni sig upplýst og ekki yfirgefið í óvissu.

Byggja traust: Kynna barnið fyrir teymi heilbrigðisstarfsmanna á vingjarnlegan hátt.
* Barnið þarf að finna að það er í öruggum höndum. Heilbrigðisstarfsfólk getur skapað traust með hlýlegu og róandi viðmóti, t.d. með því að kynna sig og sýna áhuga á barninu og áhugamálum þess.

• Að leyfa barninu að hitta lækninn, hjúkrunarfræðinginn og annað starfsfólk fyrir aðgerðina getur hjálpað því að vera minna stressað.
  Draga úr ótta: Nota leik og skemmtilegar aðferðir til að venja barnið við aðstæðurnar.
• Leikmeðferð: Leikur og hlutverkaleikir eru öflug leið til að hjálpa börnum að skilja og sætta sig við það sem bíður þeirra. Börn geta spilað “læknir” og fengið að setja plástur eða “gríma” á dúkku.
• Ímyndunarleikur: Notað er jákvæða ímyndun, t.d. að barnið ímyndi sér að það sé að fara í ævintýraheim á meðan það er svæft.
• Slökunartækni: Kenna barninu einfaldar öndunaræfingar eða nota tónlist til að róa hugann.
• Barnið þarf skýr mörk og upplýsingar um hvað gerist næst. Segja skal nákvæmlega hvað það getur búist við, t.d. hvernig það fer í aðgerð, hvar foreldrar verða, og hvað gerist þegar það vaknar.
• Ræða skal mögulegan sársauka eða óþægindi heiðarlega en leggja áherslu á hvernig sársaukinn verður stjórnað (t.d. með verkjalyfjum).
  Stuðningur foreldra: Leyfa foreldrum að taka þátt í undirbúningnum og vera hjá barninu.
• Börn treysta mest á foreldra sína og finna öryggi í nærveru þeirra. Foreldrum skal veitt hlutverk í undirbúningnum, svo sem að vera hjá barninu meðan það er aðlagast aðstæðum eða að útskýra málin í samstarfi við starfsfólk.
• Foreldrar þurfa sjálfir að fá upplýsingar til að geta verið rólegir og stuðningsríkir fyrir barnið.
  Verkjastjórnun:
• Mikilvægt að útskýra fyrir barninu að það muni ekki finna fyrir sársauka vegna lyfja sem það fær fyrir aðgerðina og að læknar og hjúkrunarfræðingar munu vera til staðar í gegnum allt ferlið. Einnig að útskýra fyrir barninu hvernig verkirnir verða meðhöndlaðir eftir aðgerðina til að draga úr ótta barnins við sársauka og að tryggja að barnið finni fyrir öryggi eftir aðgerðina. Mikilvægt er að láta barnið vita að það geti tjáð sig um óþægindi og að það muni fá hjálp við að takast á við þau.