Meltingastarfsemi barna - 21.ágúst Flashcards

1
Q

Hvernig er líkamsþroski meltingakerfis barna ?

A
  • Starfsemi hefst við fæðingu - fyrirburar óþroska
  • fyrst á eftir fæðingu takmarkaður þroski - útskilnaður ensíma takmarkaður fyrstu 4-6 mánuði
  • Lifrarþroski að ná góðri virkni fyrsta árið
  • Við 2 ára aldur er meltingarvegurinn nokkurnveginn fullþroska að stækkun og umfangi undanskildu.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Rúmmál maga fyrstu 2 ári

  • nýfætt
  • 1.vikna
  • 2.-3. vikna
  • 1.mánaða
    1. mánaða
    1. árs
    1. ára

Kunna (skrifar hún á glæruna)

A

Nýfætt barn = 10-20ml

1.vikna = 30-90 ml

2.-3. vikna = 75-100 ml

  1. mánaða = 90-150 ml
  2. mánaða = 150-200 ml

1.árs = 210-360 ml

2 ára = 500 ml

Fullorðinsmagi rúmar ca 2-3L

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Vandamál í virkni meltingarkerfis geta verið ýmis, nefndu nokkur

A

Útlitsfrávik og virknigallar
- t.d klofinn gómur og pylorus stenosa, þindarslit og aðrar herníur

Bólguviðbrögð og bólgusjúkdómar
- t.d botnlangabólga, IBD (Chron’s og Ulcerative colitis)

Áskapaðar metlingartruflanir oftast tengdar sýkingum en einnig félags- og andlegum þáttum
- enterocoliti
- hægðatregða
- niðurgangur

Meiðsli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Geta barnsins - hvað getur truflað eðlilega meltingarstarfsemi frá munni til endaþarms?

A
  • fæðist ótímabært
  • meðfædd frávik s.s klofinn gómur, klofin vör, þrengingar í magaopnum ofan og neðan, garnir úti ofl
  • hæfni til að melta
  • reglusemi á inntöku og útskilnaði
  • eitranir og sýkingar
  • hægðamyndun og losun -tregða, niðurgangur ofl
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Álag getur einnig truflað meltingarstarfsemi barna, hvernig ?

A
  • meiðsli, áverki, líkamleg óþægindi; meltingarstarfsemi er trufluð eða lemstruð
  • aðskilnaður; einangrun t.d rútína raskast
  • hið óþekkta; hver þekkir þarfir mínar
  • óvissan um takmörk og væntinga; hvar má ég ger það sem ég þarf að gera t.d má ekki borða lengur sama mata
  • missir stjórn á yfirráðum; get ekki lengur það sem ég var nýbúinn að læra t.d að borða sjálfur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvernig metum við meltingstarfsemi ?

A
  • Skoða kvið; form, umfang, nafla, hreyfingu, lit og merki um heilleika húðar..
  • Hlusta kvið
  • Þreifa kvið
  • Skoða munn og barka mtt kyngingar
  • Næringu; inntaka, þol, uppköst, aðferð, sjálfstæði
  • Hægðir; útlit, stærð, tíðni, magn, mynstur útskilnaðara
  • Fjölskyldusga um vandamál
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvaða einkenni geta bent til truflunar / vanda í meltingarfærum

  • lifrarstarfsemi ?
A
  • gula
  • merst auðveldlega (marblettir)
  • hvíta eða leirlitaðar hægðir
  • telitað þvag
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvaða einkenni geta bent til truflunar / vanda í meltingarfærum

  • þarmastarfsemi ?
A
  • uppköst eða verkir
  • vanþrif
  • breytingar á hægðumHvaða einkenni geta bent til truflunar / vanda í meltingarfærum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvaða einkenni geta bent til truflunar / vanda í meltingarfærum

  • bráðatilfelli í meltingarvegi hjá ungabörnum ?
A
  • mikill uppgangur slíms/munnvatns með bláma (cyanosis), hósta og köfnunareinkenni
  • garnainnihald sýnilegt utan á kvið
  • frávik í útliti / vansköpun endaþarms og ristils
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvaða einkenni geta bent til truflunar / vanda í meltingarfærum

-bráðatilfelli í meltingarvegi hjá börnum almennt ?

A
  • verkir í kviði
  • breytingar á útliti hægða
  • upkköst og/eða lystarleysi
  • breytingar í virkni og hreyfingu
  • breytt meðvitund
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hægðamyndun getur átt rætur sína að rekja til ýmissa þátta, nefndu nokkra líkamlega og efnislega þætti

A
  • erfðir - hægðamyndun
  • mataræði - t.d mjólkuróþol og inntaka
  • vökvun
  • bakteríusamsetning þarma
  • tæming, stíflun, tilfinning í þarmaveggjum
  • meinsemdir í meltingarvegi

truflun á hægðaútskilnaði veldur oft ómældum óþægindum til skamms eða langs tíma hjá börnum og eru með algengustu vandamálum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hægðamyndun getur átt rætur sína að rekja til ýmissa þátta, nefndu nokkra sál-félagslega þætti

A
  • lífstíll og reglusemi í hægðalosun
  • matarmennning, hreinlæti, aðgangur að hreinu vatni, hæfilegt magn baktería og trefja
  • upplifun barnsins á því að losa hægðir
  • umgengni foreldra við barnið í tengslum við hægðalát
  • vera of önnum kafin til að fara á wc
  • stírðni félaga
  • sársauki við hægðalát ofl
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hver eru einkenni hægðatregðu barna ?

A
  • magaverkur, vindverkir
  • þrýstingur í kviði, fyrirferð í metlingarvegi
  • strjálar hægðir
  • þurrar og harðar hægðir
  • lítið rúmmál hægða
  • blóð í hægðum, bólgur í endaþarmi
  • höfuðverkur
  • minnkuð matarlyst ofl
  • hegðunar- og skapferlisbreytingar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hver er skilgreining hægðatregðu ?

A

Hægðatregða er skilgreind þegar barn er með hægðir sjaldnar en 2.vikna fresti
- ef barn hefur haft hægðir aðeins 2x í viku í amk 2 vikur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvaða úrræði eru við hægðatregðu ?

A
  • Mataræði; tryggja næringu og vökvun
  • Umhverfi; reglusemi, næði, hreinlæti
  • Andleg líðan
  • Líkamleg líðan
  • Hreyfing og kyrrseta; jafnvægi
    ofl
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hver er helsta ástæðan fyrir ungbarnadauða í heiminum?

A

Niðurgangur

17
Q

Hverjar eru orsakir niðurgangs hjá börnum ?

A
  • Tilfinningalegt álag
  • Sýkingar í þörmum
  • Fæðu-næmi
  • Fæðu-óþol
  • lyfjainntaka
  • Ristilmeindsemdir / sjúkdómar
  • Afleiðingar inngripa s.s skurðaðgerða
18
Q

Hverjar eru hjúkrunaraðgerðir vegna niðurgangs ?

A
  • Tryggja að melting nái sér og sýking hverfi og dreyfi sér ekki og hafa eftirlit m.t.t annarra orsaka
  • tryggja næringu og vökvun sem vinna með barninu
  • tryggja tilfinningalegan stuðning og aðhald sem styrkri aðlögun og sjálfstjórn
  • stuðla að hvíld og þægindum
  • að barn hljóti ekki skaða s.s á húð
19
Q

Hversu mörg börn (%) hafa bakflæði frá maga, ælur og uppköst á fyrsta árinu ?

  • hver er ástæðan
A

65%
- óþroskaður hringvöðvi í magaopi
- fljótandi fæða og mest á bakinu
- lagast með aldri oftast yfirstaðið við 1 árs aldur
- helst í hendur við inntöku fastrar fæðu og krakkar fara á fætur

20
Q

Hvaða merki gætu bent til áverka á kvið hjá barni ?

A
  • verkir
  • þaninn kviður
  • heldur um kvið til varnar
  • veik eða skortur á búkhljóðum við hlustun
  • ógleði / uppköst
  • skert meðvitund / áttun
  • lágur bþ
  • sjokk
  • ífarandi sár, mar, merki/skrámur
21
Q

Meginþættir hjúkrunar við áverka?

A
  • Taka þátt í móttöku á barni og mati á áverkum
  • taka þátt í sameiginlegum aðgerðum til að fylgjast með lífsmörkum barns og einkennum
  • Taka þátt í að greina ástæður áverka og samhengi
  • Fylgja og gefa fyrirmæli um inngrip eftir þeim verkferlum sem gilda á bráðadeild
  • veita barni og foreldrum stuðning samhliða öllu ati
  • tala við barn eftir atvikum og foreldra í samhliða öllum verkum og útskýra eftir atvikum það sem fer fram en taka tillit til þroska og skilning barnsins
  • veita barni og foreldrum leiðsögn þegar ástand er orðið stöðugt