Sjúkrahúslega og skammvinna veikindi - 12.ágúst

Question 1

Hverjer eru 3 algengustu ástæður spítalainnlagna hjá börnum eftir aldri ?

Answer 1

1-4 ára
- öndunarfæri
- ónæmis
- innkirtla

5-9 ára
- öndunarfæri
- melting
- meiðsli

10-14 ára
- geðheilsa
- melting
- meiðsli

15-19 ára
- kynheilsa
- geðheilsa
- meiðsli

Question 2

Hvernig er mat á heilsu einstakra barna?

Answer 2

• Hefðbundið líkamlegt mat: starfsemi likama, líkamshluta, líffæra
• Mat á hvort sjúkdímur er til staðar eða ekki og áhersla á heilsuháska og afleiðingar vanheilsu
• Líkamsþroskamat
• Sjálfsmat, frásagnir barna og foreldra
• Mat á þroskastöðu t.d Denver Dev. Screening
• Félagslegt mat t.d fjölskylduhagir, t.d Family APGAR
• Mat út frá kenningum um þætti sem hafa áhrif á heilsu t.d kenningar um grundvallaþarfir, heilbrigðisþroska ofl

Question 3

Hvernig er mat á ástæðum og umhverfi barna

Answer 3

1. Seiglu- og vistkerfiskenningar veita gagnlega ramma til að kanna félagslega og umhverfislega áhættu, samskipti og áhrif á heilbrigði barna og fullorðinna
2. Innan vistkerfiskenninganna eru börnin og umhverfið milliverkandi þættir þar sem börn hafa áhrif á kerfin í kringum þau og síðan eru þau undir áhrifum þessara kerfa
3. Börn upplifa álagsviðburði og geta brugðist við með aðlaganda hætti sem leiðir til jákvæðra útkomu. seiglukenningar fullyrða að börn hafi áhrif á áhættu og verndarþætti í umhverfinu sínu, sem leiða til jákvæðra niðurstaðna í heilsu þeirra eða stuðla að meiri áskorunum
4. Notkun þessara fræðilegu ramma leiðbeinir hjfr til að kanna og miða að tilteknum þáttum í umhverfi barnsins sem hægt er að breyta eða auka til að hafa áhrif á heilsufarslegar niðurstöður

Question 4

Útskýrðu þarfir barna - stuðla að seiglu sem er byggt á kenningu Maslow um frumþarfir manna

Answer 4

• Líkams og lífs-þarfir: fæði, vatn, hiti, útskilnaður, skjól, svefn, líkamlegur stuðningur og aðhald (er barnið að fara að ganga, þarf að halda á því o.s.frv)
• þörf fyrir ástúð og umhyggju
• þörf fyrir öryggi
• þörf fyrir aga og yfirborð
• þörf fyrir jafnvægi milli sjálfstæðis og ósjálfstæðis
• þörf fyrir að þróa jákvætt sjálfsálit

Question 5

Hvað hefur áhrif á heilsu barna?

Answer 5

• Meðfæddir og áskapaðir eiginleikar barnsins sjálfs: líkamlega, andlega, félagslega og trúarlega
• Barnið sem almenn vera: þarfir ofl
• Aðstæður barna
  > umgengni foreldra hafa bein áhrif á heilsu barna þeirra
  > þjóðfélagsumhverfi
  > Íbúðahverfi
  > skólaumhverfi ofl

Question 6

Styrkleikar fjölskyldu - hugtök

Samskiptahæfileikar?

Answer 6

Hæfni fjölskyldumeðlima til að hlusta og ræða um málefni sem koma upp

Question 7

Styrkleikar fjölskydlu

Sameiginleg fjölskyldugildi og skoðanir ?

Answer 7

Sameiginleg skynjun fjölskyldunnar um veruleika og vilja til að vona og þakka og trúa að breytingar séu mögulegar

Question 8

Styrkleikar fjölskyldu

Stuðningur innan fjölskyldunnar?

Answer 8

Veita stuðning og styrkur af stór-fjölskyldumeðlimum, auk þess að mynda andrúmsloft sem stór-fjölskyldumeðlimum, auk þess að mynda andrúmsloft sem sameinar meðlimina, þeir upplifa að þeir tilheyri hvor öðrum.

Question 9

Styrkleikar fjölskyldu

Sjálfbærni i umönnun innan fjölskyldu?

Answer 9

Hæfni fjölskyldunnar til að taka ábyrgð á heilsuvernd og forvörnum og sýni fram á að einstakir meðlimir vilja hugsa vel um sig og hina

Question 10

Styrkleikar fjölsyldu

Lausnarleitarhæfileikar

Answer 10

Notkun fjölskkyldunnar í viðræðum og samstarf um lausn vandamála, með því að nota daglegu reynslu sem auðlindir og einblína á nútíðina frekar en fyrri atburði eða vonbrigði

Question 11

Hver eru B-in 3 í heilbrigðisþroska barna?

Answer 11

1. BEING - Tivlist barnsins
2. BELONING - Tilvera barnsins
3. BECOMING - Framtíð og breytingar í lífi barnsins

Question 12

Um hvað snýst Tilvist barnins (Being) ?

Answer 12

Eiginleiki barnsins og hegðun
- Erfðir
- Taugavöxtur og -tjáning/viðgangur
- Andlegir og tilfinningalegir eiginleikar
- Félagsleg tjáning
- Vitsmunalegir eiginleikar

Question 13

Um hvað snýst Tilvera barnsins (Belonging) ?

Answer 13

Efnislegt og félagslegt umhverfi í vistkerfi barnsins s.s
- fjölskylduþættir
- skóli
- vinir
- nágranna
- menning
- félagspólitískt umhverfi: velferðarkerfi, heilbrigðiskerfi og vinnulöggjöf ofl

Question 14

Um hvað snýst framtíð og breytingar í lífi barns (Becoming) ?

Answer 14

• Vöxtur
• Þroski
• Virkni

Question 15

Tilgangur kenningarinnar um heilbrigðisþroska barnsins er að skýra…?

Answer 15

Heilsufars- og velferðarútkomu
- Tilvist: seigla, nákvæmni, viðkvæmni, veikleikar, veikindi
- Tilvera: álag, aðbúnaður, áhættur

Heilbrigðisaðgerðir
- heilsuvernd
- heilsuefling
- heilsuháskafyrirbygging
- heilsuviðhald
- hvatning, hæfing og endurhæfing

Question 16

Hvaða heilbrigðisfrávik koma fram á 1.aldursári ?

Answer 16

• Fæðingargallar, fæðingaráverkar, efnaskipti
• skyndidauði /vöggudauði (hátt í USA)
• Næringartruflanir / vandamál við brjóstagjöf ofl erfiðleikar við að matast
• Vaxtatruflanir
• Umgengisveiki (öndunarfærasýkinga, 6-18mán)
• Vanþrif / tengslamyndun / vanræksla, slys og óhöpp
• Einhverfa hjá ungbörnum

Question 17

Hvaða heilbrigðisfrávik geta komið fram hjá smá- og forskólabörnum ?

Answer 17

• Slys og óhöpp (föll og borða óheppilega hluti)
• Umgengisveiki - kvef, ödnunar- og meltingarfærasjúkdómar
• Bólgnir kirtlar (tonsillitis)
• eyrnabólga (otitis media), hvarmabólga (conjuctivitis)
• ill meðferð / vanræksla
• takast á við eðlileg þroskaverkefni og þroskafrávik (þekkja DDST) !
• hegðun og samskipti við foreldra

Question 18

Hvaða heilbrigðisfrávik geta komið fram hjá skólabörnum og unglingum ?

Answer 18

• Frávik í vexti og þroska - of létt, of þung..
• næringarvandamál / útskilnaðarvandamál
• ofnæmi - húðvandamál
• sársauki (kviðverkir, höfuðverkir, bakverkir ofl)
• skólaslys og íþróttaslys
• hegðunarvandamál (t.d áhættuhegðun ýmiskonar, skólaleiði)
• þunglyndi, kvíði, sjálfsvígshugsanir og -tilraunir
• vanræksla, ill meðferð, kynferðisleg mistnotkun
• vandamál sem tengjast kynlífi og þungunum

Question 19

Hjúkrunar og þjónusta við börn snýst um.. ?

Answer 19

þjónusta við barnið, fjölskyldu þess og umhverfi þess með:
- fyribyggingu
- vernd
- viðhald
- eflingu

Question 20

Hvaða þættir spila inn í veikinda barna?

Answer 20

• Aldur og aldursröð
• Tímasetning: efnahagsaðstæður, félagslegar aðstæður, streita innan fjölskyldu
• Samskiptaþættir: aðskilnaður, tilfinningaleg viðbrögð foreldra
• samskipti foreldra og barns
• samskipti foreldra og barns við starfsfólk

Eiginleikaþættir
- veikindin
- persónuleikinn
- skilningur og hugmyndir um spítala og veikindi
- tilfinningaleg aðlögun fyrir spítalavistun eða veikindi

Heilbrigðisreynsluþættir:
- Ef barnið er búið að koma áður til okkar/lækna/hjfr búa þau til reynslu, slæma eða góða

Question 21

Hvað er Zurlinden líkanið, í hvað skiptist það ?

Answer 21

Hjálpar okkur að skilja ástand barnsins

Álagsþættir
- meiðsli og áverki
- aðskilnaður
- hið óþekkta
- óvissan um takmörk
- missir á stjórn og yfirráðum

Jafnvægisþættir
- skynjun og skilningur
- stuðningur og samhjálp
- aðlögunarhæfni

Aldur og þroski

Question 22

Hvað er mikilvægt í kenningu Freud um persónuleikaþroska (id, ego, superego) varðandi reynslu barna á veikindum ?

Answer 22

Varnarhættir eru þróaðir til að vernda sjálfið (ego) frá truflandi reynslu

Togstreita milli id og superego getur leitt til þess að ýmis konar varnarhættir séu virkjaðir

Question 23

Hvað er mikilvægt í kenningu Erikson um sálfélagslega þróun varðandi reynslu barna tengt veikindum ?

Answer 23

Hugmyndir Erikson um þróunarkreppu veitir ramma til að skilja hegðun barns, velja hjúkrunaraðferðir, fræða foreldra og annast börn í staðbundnum kreppum eins og sjúkrahúsvistun

Question 24

Hvað er mikilvægt í kenningu Piaget um vitsmunalegan og vitrænan þroska varðandi reynslu barna tengt veikindum ?

Answer 24

Gott fyrir hjfr að gera sér grein fyrir þroska barna (skynhreyfistig, foraðgerðarstig, stig hlutbundinna aðgerða, stig formlegra aðgerða) til að mæta barninu þar sem það er í þroska varðandi hjúkrun, samskipti og upplýsingaflæðis

Question 25

Hvað er mikilvægt í kenningu Kohlberg um 3 stig þróunar í siðferðilegri rökhugsun varðandi reynslu barna tengt veikindum ?

Answer 25

Börn læra viðhorf, trú og hegðun gegnum félagsleg samskipti við aðra

Sjálfstjórn er mikilvægur þáttur í hegðun og getur aukið líkurnar á árangursríkri framkomu

Að tengja saman félagsmótun og hegðunarhvetjandi aðferðir með aðstoð jákvæðrar hvatningar er árangursríkt þegar laða á fram breytingar í hegðun barna

Question 26

Lundarfarskenningar

Answer 26

Skapgerð / lundarfar er meðfædd, stöðugt persónuleikaeinkenni sem hægt er að aukenna frá fæðingu

Hægt er að leggja mat á lundarfar hjá ungbörnum í samræmi við svörun þeirra í ákv aðstæðum og áreiti

Lundarfar má flokka í 3: auðvelt, erfitt, hægtekið

Skilningur á hvernig væntingar foreldra til barnsins og skapgerð barnsins hefur áhrif á samskipti barns og foreldra er mikilvægt að geta skipulagt skilvirkar hjúkrunaraðgerðir til að stuðla að gagnlegum samskiptum við barn í fjölþættum og ögrandi aðstæðum

Question 27

Hver eru helstu þroskaverkefni barna?

Answer 27

• Vöxstur og þróun (er undir áhrifum margra þátta > fjölskyldu, menningu, þjóðernis osfrv)
• Næring og umhverfisaðstæður, hreyfing og uppeldisumgjörð
• Vitsmunaleg þróun frá fæðingu (þroskakenningar)
• Sálfélagsleg þróun
• Líkamlegur vöxtur og þroski

Question 28

MIkilvægt er að greina áhættu í þroskaframvindu barns, og skipuleggja mat á þroska þess

Answer 28

• Veikindi geta truflað eðilegan þroskaferil
• Veikindi eru áskorun fyrir hjfr til að stuðla að eðilegum vexti og þroska hjá börnum á sjúkrahúsum
• Að fæðast fyrir tímann truflar stórkostlega eðlilegan þroskaferil barna
• Börn ættleidd erlendis frá geta hafa orðið fyrir verulegum skakkaföllum sem geta hafa valdið röskun á þroska sem byggist á aðstæðum í upprunalöndum
• Með því að nota kenningar sem fjalla um vöxt og þroska er hægt að þekkja á hvaða stigi þroski barns er sem auðveldar að greina þarfir þeirra
• Mat á samskiptum barns getur gefið innsýn í aðstæður sem geta truflað eðlilegan þroska

Question 29

Hvernig getur skilningur barns á heilsu og veikindum þess haft áhrif?

Answer 29

• Börn hafa takmarkaða þekkingu á líkamanum og tengsl hans við heilsu og veikindi. Skilningur þeirra byggist á vitsmunalegum hæfileikum, þroskast-ðu og fyrri reynslu af heilbrigðisstarfsfókli
• Ef barn nær ekki að tengjast foreldrum sínum getur það að vera á sjúkrahúsi gert illt verra og haft varanleg áhrif á þroska þess
• Ungbörn eftir 6mán aldur hafa þróað vitund um sjálfa sig sem aðskilur þá frá umönnunaraðila sínum

Question 30

Hverjir eru helstu álagsvaldar barna?

Answer 30

Ungbörn: aðskilnaður frá foreldrum

Leikskólabörn: óttast að vera ein, myrkur, missir á stjórn, líkamsskaði

Skólabörn: óttast líkamstjón, dauða, tjón á sjálfsstjórn, sársauka