Sjúkdómar í þvagfærum Flashcards
Acute nýrnabilun einkennist af
oliguria eða anuria
Acute nýrnabilun skiptist í:
pre-renal nýrnabilun => oft v/ lostástands
renal nýrnabilun => sjúkd í nýranum sjálfu
post-renal nýrnabilun => obstruction
Acute tubular injury
- algengi
- orsakir
-algengasta ástæða acute nýrnabilunar
-ischemískar breytingar (vasoconst => minni GFR)
toxísk áhrif á nýru (oftast sýklalyf/NSAIDs, Hg)
vegna pigmenta (frítt hemoglobin og myoglobin)
Meinmyndun ATI
v/ ischemiu verða tubular skemmdir
útfellingar frá skemmdum tubularfr stífla tubuli og auka þrýsting. Geta líka valdið obstruction
Vökvi úr skemmdum tubuli leka í interstitium og valda bjúg og bólgu
Acute pyelonephritis
- hvað er
- orsakir
- smitleið
- séreinkenni
- afleiðingar
-bráð bólga í nýra og renal pelvis
-gram neikv stafa (e.coli 70-90%, pseudomonas)
gram jákv cocca (staph, enteroc.)
-blóðleið/þvagleið
-papillary necrosis (abscess)
-perinephric abcess, sepsis, nýrnabilun (ef bilat.)
þættir sem auka áhættu á acute pyelonephritis
- samspil baktería og þekju
- kyn
- obstruction
- instrumentation
- sykursýki
- vesicourethral reflux
- pH þvags
- ófullnægjandi tæming blöðru
- meðganga
meðganga og pyelonephritis
sístækkandi leg þrýstir á blöðruna, þvagleiðarar víkka út og verða hlykkjóttir
minnkað peristalsis í urethra (hormón)
4-6% fá bavetriuuria
20-40% þeirra fá þvagfærasýkingu
Diabetes og pyelonephritis
Neuropathia í þvagblöðru (meiri líkur á stasa)
Glucosuria (æti fyrir bakteríur)
Leukocyte dysfunction (viðkvæmari fyrir sýk)
Æðabreytingar (ischemia)
Chronic pyelonephritis
- hvað er
- orsök
- langvinn bólga með örvefsmyndun og afmyndun á calycles. Mjög algeng orsök langvinnar nýrnabilunar
- oft óþekkt, obstruction, endurt sýkingar, VUR
Chronic pyelonephritis
-meinmyndun
1) örmyndun í nýrnavef m/ skemmdum á calyces
2) bólga (PLASMAfrumur og eitilfrumur í interstitum
3) skemmdir á tubuli
4) skemmdir á glomeruli (eyðast og verða hyalinseraðir)
5) endar í end-stage kidney
=> nýrnabilun og háþrýstingur
hvað er það sem staðfestir greiningu á chronic pyelonephritis
Plasmafrumur
Tubulointestinal sjúkdómar v/lyfja
- hvaða lyf
- skiptir magn máli
- serology
- meinmynd
- meðferð
- sýklalyf (ampicillin), NSAIDs (naproxen/íbúfen) o.fl.
- nei
- eosinophilia
- bólga í interstitium en glomeruli eru eðlileg
- taka af lyfinu og setja á stera
Nephrosclerosis
- hvað er
- meinmyndun
-hvernig líta nýrun út
- br í nýra v/ HTN og/eða sykursýkis (ekki alltaf þó)
- hyaline arteriosclerosis, fibroelastic hyperplasia, sclerosis á glomeruli, atrophia á tubuli
-nýrun lítil með “granular” yfirborði
Cystur í nýrum eru ýmist
Áunnar
- cystic renis simplex
- cystur tengdar dialysis
Meðfæddar
- adult polycystic kidney disease
- childhood polycystic kidney disease
- medullary cystic disease
Cystis renis simplex
- hvað margar
- hvar
- hvernig cystur
- einkenni
- oftast margar og bilateral
- cortex
- tubular uppruni, einföld þekja
- engin klínísk þýðing
lyf sem geta valdið tubulointestinal sjúkdómum
ampicillin
naproxen
ibúprófen
Polycystic adult kidney disease
- erfðir
- hvernig cystur
- tengsl við
- einkenni
- autos ríkjandi
- margar í báðum nýrum sem á endanum skemma parenchyma, risastór nýru og nánast engin eðlil nýrnavefur
- aneurysm í heilaæðum og cystur í lifur
- verkir, HTN, nýrnabilun
Cystur tengdar dialysis
- hvar
- einkenni
- bæði í cortex og medullu
- geta valdið hematuria og Nýrnakrabbamein getur myndast í veggjum þessara cysta
Erfðir tengdar polycystic adult kidney disease
Tvær stökkbreytingar
- PKD1 á litningi 16 (90%) => polycistin-1
- PKD2 á litningi 4 (10%) => plycystin-2
Þessi prótein mynda heterodimer og hafa áhrif á ciliafrumur í tubuli
Polycystic childhood kidney disease
- erfðir
- hvernig cystur
- hvenær kemur fram
- afleðingar
- autosomal víkjandi. Stökkbr í PKHD1 geni á litningi 6 => myndast gallað fibrocystin prótein sem hefur áhrif á ciliafrumur í tubuli
- margar litlar cystur í cortex og MEDULLA bilateralt.
- koma fram við/eftir fæðinga og deyjabörnin úr nýrnabilun/lifrarbilun
- sjúkl sem lifa af frumbersnku fá cystumyndun í lifur og cirrhosis
Medullary cystic disease complex
- erfðir
- hverjir
- hvernig cystur
- afleiðingar
- autosomal víkjandi (börn/unglingar), ríkjandi (fullorðnir). Genin kóða fyrir nephocystin sem hafa áhrif á cilia í tubuli
- yfirleitt börn og unglingar (15-20% með extra renal einkenni
- cystur við cortex-mudulla mót
- nýrnabilun
hver er algengasti valdur end-stage nýrnabilunar í börnum/unglinum
medullary cystic disease complex
Hvar myndast nýrnasteinar
-afhverju myndast þeir?
hvað sem er í þvagkerfinu
-þegar styrkur ákv efna í þvagi verður svo miikill að leysanleiki í þvagi mettast og þeir fall út út
80% unilateral
Flokkar nýrnasteina
Steinar sem innihalda
Ca (80%) => hypercalcemia, hypercalcuria, hækkun á þvagsýru)
Mg (10%) => sýkingar (fellur út við hækkað pH)
þvagsýru => gout, leukemia, lækkað pH
Cystin => meðfædd brenglun á efnask. cystíns
hvað nýrnasteinar myndast við hækkað pH
steinar sem innihalda magnesíum
Hydronephrosis
- hvað er
- getur verið unilateral/bilateral
- lokun vs þrenging
- hvað getur valdið
Útvíkkun á calyces og renal pelvis
Rýrnun á nýrnavef v/ obstructionar á þennsli þvags
- þá getur þetta grasserað í tíma áður en einkenni koma fram og nýrað mögul ónýtt við greiningu
- þvagsteinar, æxli, bólga, meðganga, utanaðkomandi vöxtur
