Sjúkdómar í þvagfærum

Question 1

Acute nýrnabilun einkennist af

Answer 1

oliguria eða anuria

Question 2

Acute nýrnabilun skiptist í:

Answer 2

pre-renal nýrnabilun => oft v/ lostástands
renal nýrnabilun => sjúkd í nýranum sjálfu
post-renal nýrnabilun => obstruction

Question 3

Acute tubular injury

• algengi
• orsakir

Answer 3

-algengasta ástæða acute nýrnabilunar
-ischemískar breytingar (vasoconst => minni GFR)
toxísk áhrif á nýru (oftast sýklalyf/NSAIDs, Hg)
vegna pigmenta (frítt hemoglobin og myoglobin)

Question 4

Meinmyndun ATI

Answer 4

v/ ischemiu verða tubular skemmdir
útfellingar frá skemmdum tubularfr stífla tubuli og auka þrýsting. Geta líka valdið obstruction
Vökvi úr skemmdum tubuli leka í interstitium og valda bjúg og bólgu

Question 5

Acute pyelonephritis

• hvað er
• orsakir
• smitleið
• séreinkenni
• afleiðingar

Answer 5

-bráð bólga í nýra og renal pelvis
-gram neikv stafa (e.coli 70-90%, pseudomonas)
gram jákv cocca (staph, enteroc.)
-blóðleið/þvagleið
-papillary necrosis (abscess)
-perinephric abcess, sepsis, nýrnabilun (ef bilat.)

Question 6

þættir sem auka áhættu á acute pyelonephritis

Answer 6

• samspil baktería og þekju
• kyn
• obstruction
• instrumentation
• sykursýki
• vesicourethral reflux
• pH þvags
• ófullnægjandi tæming blöðru
• meðganga

Question 7

meðganga og pyelonephritis

Answer 7

sístækkandi leg þrýstir á blöðruna, þvagleiðarar víkka út og verða hlykkjóttir
minnkað peristalsis í urethra (hormón)
4-6% fá bavetriuuria
20-40% þeirra fá þvagfærasýkingu

Question 8

Diabetes og pyelonephritis

Answer 8

Neuropathia í þvagblöðru (meiri líkur á stasa)
Glucosuria (æti fyrir bakteríur)
Leukocyte dysfunction (viðkvæmari fyrir sýk)
Æðabreytingar (ischemia)

Question 9

Chronic pyelonephritis

• hvað er
• orsök

Answer 9

• langvinn bólga með örvefsmyndun og afmyndun á calycles. Mjög algeng orsök langvinnar nýrnabilunar
• oft óþekkt, obstruction, endurt sýkingar, VUR

Question 10

Chronic pyelonephritis

-meinmyndun

Answer 10

1) örmyndun í nýrnavef m/ skemmdum á calyces
2) bólga (PLASMAfrumur og eitilfrumur í interstitum
3) skemmdir á tubuli
4) skemmdir á glomeruli (eyðast og verða hyalinseraðir)
5) endar í end-stage kidney

=> nýrnabilun og háþrýstingur

Question 11

hvað er það sem staðfestir greiningu á chronic pyelonephritis

Answer 11

Plasmafrumur

Question 12

Tubulointestinal sjúkdómar v/lyfja

• hvaða lyf
• skiptir magn máli
• serology
• meinmynd
• meðferð

Answer 12

• sýklalyf (ampicillin), NSAIDs (naproxen/íbúfen) o.fl.
• nei
• eosinophilia
• bólga í interstitium en glomeruli eru eðlileg
• taka af lyfinu og setja á stera

Question 13

Nephrosclerosis

• hvað er
• meinmyndun

-hvernig líta nýrun út

Answer 13

• br í nýra v/ HTN og/eða sykursýkis (ekki alltaf þó)
• hyaline arteriosclerosis, fibroelastic hyperplasia, sclerosis á glomeruli, atrophia á tubuli

-nýrun lítil með “granular” yfirborði

Question 14

Cystur í nýrum eru ýmist

Answer 14

Áunnar

• cystic renis simplex
• cystur tengdar dialysis

Meðfæddar

• adult polycystic kidney disease
• childhood polycystic kidney disease
• medullary cystic disease

Question 15

Cystis renis simplex

• hvað margar
• hvar
• hvernig cystur
• einkenni

Answer 15

• oftast margar og bilateral
• cortex
• tubular uppruni, einföld þekja
• engin klínísk þýðing

Question 16

lyf sem geta valdið tubulointestinal sjúkdómum

Answer 16

ampicillin
naproxen
ibúprófen

Question 17

Polycystic adult kidney disease

• erfðir
• hvernig cystur
• tengsl við
• einkenni

Answer 17

• autos ríkjandi
• margar í báðum nýrum sem á endanum skemma parenchyma, risastór nýru og nánast engin eðlil nýrnavefur
• aneurysm í heilaæðum og cystur í lifur
• verkir, HTN, nýrnabilun

Question 18

Cystur tengdar dialysis

• hvar
• einkenni

Answer 18

• bæði í cortex og medullu

- geta valdið hematuria og Nýrnakrabbamein getur myndast í veggjum þessara cysta

Question 19

Erfðir tengdar polycystic adult kidney disease

Answer 19

Tvær stökkbreytingar

• PKD1 á litningi 16 (90%) => polycistin-1
• PKD2 á litningi 4 (10%) => plycystin-2

Þessi prótein mynda heterodimer og hafa áhrif á ciliafrumur í tubuli

Question 20

Polycystic childhood kidney disease

• erfðir
• hvernig cystur
• hvenær kemur fram
• afleðingar

Answer 20

• autosomal víkjandi. Stökkbr í PKHD1 geni á litningi 6 => myndast gallað fibrocystin prótein sem hefur áhrif á ciliafrumur í tubuli
• margar litlar cystur í cortex og MEDULLA bilateralt.
• koma fram við/eftir fæðinga og deyjabörnin úr nýrnabilun/lifrarbilun
• sjúkl sem lifa af frumbersnku fá cystumyndun í lifur og cirrhosis

Question 21

Medullary cystic disease complex

• erfðir
• hverjir
• hvernig cystur
• afleiðingar

Answer 21

• autosomal víkjandi (börn/unglingar), ríkjandi (fullorðnir). Genin kóða fyrir nephocystin sem hafa áhrif á cilia í tubuli
• yfirleitt börn og unglingar (15-20% með extra renal einkenni
• cystur við cortex-mudulla mót
• nýrnabilun

Question 22

hver er algengasti valdur end-stage nýrnabilunar í börnum/unglinum

Answer 22

medullary cystic disease complex

Question 23

Hvar myndast nýrnasteinar

-afhverju myndast þeir?

Answer 23

hvað sem er í þvagkerfinu

-þegar styrkur ákv efna í þvagi verður svo miikill að leysanleiki í þvagi mettast og þeir fall út út
80% unilateral

Question 24

Flokkar nýrnasteina

Answer 24

Steinar sem innihalda
Ca (80%) => hypercalcemia, hypercalcuria, hækkun á þvagsýru)
Mg (10%) => sýkingar (fellur út við hækkað pH)
þvagsýru => gout, leukemia, lækkað pH
Cystin => meðfædd brenglun á efnask. cystíns

Question 25

hvað nýrnasteinar myndast við hækkað pH

Answer 25

steinar sem innihalda magnesíum

Question 26

Hydronephrosis

• hvað er
• getur verið unilateral/bilateral
• lokun vs þrenging
• hvað getur valdið

Answer 26

Útvíkkun á calyces og renal pelvis
Rýrnun á nýrnavef v/ obstructionar á þennsli þvags

• þá getur þetta grasserað í tíma áður en einkenni koma fram og nýrað mögul ónýtt við greiningu
• þvagsteinar, æxli, bólga, meðganga, utanaðkomandi vöxtur