Bólgusjúkdómar í liðum Flashcards
Slitgigt
-hvað er
Hrörnunarsjúkdómur í liðum sem einkennist af prímer skemmdur í liðbrjóski m/secunder skemmdum í aðlægu beini
Slitgigt
- orsök
- erfðir
- hverjir
- hvaða liðir
- meðferð
-óþekkt
=> allt sem breytir liðfleti og álgi á hann getur
valdið slitgigt síðar (offita, endurtekið álag)
-breytileiki í genum tengdum brjóskmyndun
-algengara í konum, tíðni vex með aldri
-oftast á staka liði
mjöðm (oftar kk), hné, hrygg, hendur (oftar konur)
-verkjalyf, skurðaðgerð
Slitgigt
-meingerð
- hrörnunarbreytingar á samsetningu brjóskmatrix
- niðurbrot á glycosaminoglycan
- niðurbrot á collageni type II (það er í brjóski)
- fibrillation
- fjölgun chondrocyta
- skemmdir á yfirborði brjóskflatar
- synocitis
- subchondral sclerosis/cystumyndun (vökvi lekur út)
- myndun beinnabba í beinendum
hvaða hafa íslenskar rannsóknir sagt til um osteoarthritis
OA í mjöm => litningur 16p
OA í höndum => litningur 2 (tengt matrilin-3)
hvað er matrilin-3?
non-collagenous prótein í brjóski
Osteoarthritis
-einkenni
- verkir, oft áreynslutengdir
- bólga, vökvi í lið
- stirðleiki
- brak
- Herberden hnútar (osteophytar í DIP liðum)
- afmyndun/minnkuð hreyfigeta
- ekki merki um virka systemíska bólgu
Rheumatoid arthritis
-hvað er þetta
langvinnur bandvefssjúkdómur sem leggst fyrst og fremst á liði en einnig aðra vefi
oftast fylgja almenn einkenni og hækkað sökk í blóði
getur valdið bæklun
Rheumatoid arthritis
-erfðaþáttur
- aukin tíðni milli tvíbura
- tengt HLA-DRB1
- PTPN22 polymorphism
ATH þetta er samspil erfða/umhverfis
Rheumatoid arthritis
- hvaða aldur
- algengi
- á hvaða liði
- einkenni
- meðferð
-20-40 ára, algengara í konum
-1%
-samhverf, multiarticular
hendur, fætur, ökklar, hné, úlnliðir, olnbogar, ristar
-bólg/verkir í liðum, alm einkenni, morgunstirðleiki o.fl.
-lyfjameðferð, sjúkraþjálfun, skurðaðgerðir
Rheumatoid arthritis
-breytingar í liðum
Bólga í liðhimnu með totumyndun, íferð T-frumna og plasmafrumna auk fibrinútfellinga.
myndun pannus
skemmdir í liðbrjóski og aðlægar breytingar
ankylosis
hvað er pannus?
granulation vefur sem leggst yfir brjóskið og skemmir það
hvert er hlutverk T- og Plasmafrumna í pathogenesu RA
T-frumur framleiða IL-1/6/8/17, TNF og IFN sem virkja bólgufrumur
B-frumur => myndun CCP og RF
Rheumatioid factor
antigen virkjar B-frumur sem mynda IgM mótefni (RF) sem beint er gegn Fc hluta Ig
=> myndast immune complexar sem stuðla að
vefjaskemmdum
finnst hjá 80% sjúklinga með RA
ARA skilmerki
-4 þurfa að vera til staðar
morgunstirðleiki > 1 klst gigt á a.m.k. 3 stöðum gigt í handaliðum samhverf gigt rheumatoid hnútar rheumatoid factor til staðar Röntgen breytingar í liðum
Þvagsýrugigt
-hvað er
bólga í liðum v/ útfellingar urate kristalla í og við liðið vegna aukinnar þvagsýru í blóði (hún er niðurbrotsefni púrína). Það verður bólgusvörun í synovinum með íferð bólgufrumna.
