Neuroinfekcje Flashcards
Definicja neuroinfekcji
zapalne choroby układu nerwowego, wywoływane przez bakterie, wirusy, grzyby, riketsje, mykoplazmę, pierwotniaki i pasożyty, też w przebiegu odczynów neuroalergicznych
Epidemiologia bakteryjnych ZOMR
0,5/1tys żywo urodzonych noworodków
35-40 / 100tys niemowląt
1 r.ż. - 50% przypadków
do 3.rż. - 75%
do 9 r.ż. - 90%
Kto/co może być źródłem neuroinfekcji?
chory człowiek, nosiciel, kleszcze, komary
Zakażenia bezpośrednie (neuroinfekcje) - jakie drogi?
- przez szczelinę kostną po urazie cz-m lub zabiegu neurochiru
- wady rozwojowe - przez otwarte przepukliny oponowo-rdzeniowe, przetoki skórne
Zakażenia przez ciągłość (neuroinfekcje) - jakie drogi?
- z ucha środkowego
- z zatok obocznych nosa
- ze zgorzelinowego zęba
Zakażenia drogą krwionośną (neuroinfekcje) - jakie drogi?
z odległego ogniska: zastawki serca, pępowina, skóra
Bakteryjne ZOMR u dzieci - częściej szpitalne czy pozaszpitalne?
pozaszpitalne
Podział neuroinfekcji
Wrodzone
Nabyte:
-ostre, podostre, przewlekłe
lub lokalizacyjnie (opony i/lub mózg, RK, nerwy obwodowe)
Zapalenia mózgu - czym mogą być wywołane?
Bezpośrednią agresją patogenu lub reakcją immunologiczną wobec składowych mieliny
Objawy ZOMR u noworodka
- posocznica
- niestabilność temperatury (wcześniaki - hipotermia; donoszone - gorączka)
- bezdechy
- bradykardia / tachykardia
- niechęć do ssania
- wymioty
- krzyk mózgowy o wysokim tonie
- sinica, zaburzenia oddechowe
- zaburzenia świadomości
- napięcie ciemienia
- drgawki lub drżenia
Wczesne objawy ZOMR u niemowlęcia
- gorączka
- wymioty, utrata łaknienia
- napięte tętniące ciemię przednie
- zaburzenia świadomości
- nadwrażliwość na światło
- przeczulica
- wybroczyny skórne
- bezdechy
- opistotonus
Późne objawy ZOMR u niemowlęcia
- NTK
- bradykardia
- hiperwentylacja
- śpiączka
- poszerzenie szwów czaszkowych
- porażenie n. III lub VI
Objawy ZOMR u niemowlęcia - objawy oponowe
sztywność karku, objawy Brudzińskiego i Kerniga (mogą być ujemne)
Objawy ZOMR u dziecka starszego
- bóle głowy
- gorączka
- wymioty
- fotofobia
- zaburzenia świadomości
- bóle mięśni i pleców
- dodatnie objawy oponowe (sztywność karku, Brudziński i Kernig)
- obrzęk tarcz n.II
Neuroinfekcje - badania dodatkowe
- PMR (posiew, preparat bezpośredni, szybkie testy lateksowe, serologia, PCR)
- bakteriologia i wirusologia krwi
- neuroobrazowanie (dla powikłań)
Neuroinfekcje - neuropatologiczne wtręty
Cowdry’ego typu A - patognomoniczne dla zapalenia opryszczkowego, półpaścowego i CMV
typu B - dla zakażenia wywołanego przez polio
ciałka Negriego - dla wścieklizny
Objawy alarmujące w neuroinfekcjach
- nagły początek
- objawy posocznicy
- wodogłowie
- zarostowe zapalenie pajęczynówki
- zakrzep zatok żylnych czaszki
- ropień mózgu
Lokalizacja neuroinfekcji a objawy osiowe
ZOMR - objawy oponowe
zap. mózgu - zaburzenia świadomości
zap. móżdżku - ataksja
nerwy obwodowe i korzonki - zespół rdzeniowy i niedowłady
ZOMR u noworodków - patogeny
E. coli i Streptococcus grupy B, Klebsiella, Proteus
ZOMR u niemowląt - patogeny
G- flora jelitowa, Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis (do 3 mca życia)
Neisseria meningitidis i Hib (ale to już szczepione) (od 4mca)
ZOMR u dzieci starszych - patogeny
Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, H. influenzae, Borrelia burgdorferi
S. aureus u dzieci z ogniskami zakażeń skóry, zastawek i cewników
Zapalenie mózgu - patogeny
Wirus opryszczki (t.2 u noworodka), ospy wietrznej, półpaśca, cytomegalii, enterowirusy (polio, Coxsackie, ECHO), arbowirusy, Borrelia burgdorferi, wirus wścieklizny
Zapalenie RK - patogeny
Cytomegalia Zapalenie opryszczkowe Wirus WZW A Adenowirusy Neuroborelioza Mycoplasma pneumoniae
Zapalenie nerwów obwodowych i czaszkowych - patogeny
Polio, Borrelia burgdorferi, Mycobacterium tuberculosis herpetyczne, EBV, CMV, WZW, Campylobacter jejuni, Listerioza
Leczenie neuroinfekcji
- antybio jak najszybciej
- wspomagające
Leczenie wspomagające neuroinfekcji
- kroplówki
- p/gorączkowe
- p/drgawkowe
- p/obrzękowe
- ropne zapalenia → gamma globulina
Postępowanie w posocznicy meningokokowej z ostrą niewydolnością nadnerczy
Antybio + wspomagające +
- monitorować czynności życiowe, jonogram, układ hemostatyczny
- hydrokortyzon 10mg/kg co 4-6h lub Dexaven (deksametazon) 1mg/kg/dawkę co 6h
Postępowanie w zapaleniach neuroalergicznych
- leczenie objawowe
- sterydy (immunosupresja)
Antybiotyki - Streptococcus pneumoniae (pneumokokowe ZOMR)
I rzut - cefalosporyny III gen
II rzut - wankomycyna 40-60 mg/kg/d + cefotaksym 300mg/kg/d
Antybiotyki - Neisseria meningitidis (meningokokowe ZOMR)
I rzut - penicylina krystaliczna 300-500 tys. J/kg/d
II rzut - cefotaksym
Antybiotyki - H. influenzae
I rzut - ceftriakson 100mg/kg/d lub cefotaksym 200mg/kg/d
II rzut - chloramfenikol 75-100mg/kg/d
Antybiotyki - Staphylococcus aureus
I rzut - Wankomycyna oraz cefalosporyna III gen lub aminoglikozyd
II rzut - ryfampicyna 15 mg/kg/d
Antybiotyki - Listeria monocytogenes
I rzut - ampicylina i aminoglikozyd
II rzut - trimetoprim
Antybiotyki - Pseudomonas aeruginosa
I rzut - ceftazydym i aminoglikozyd
II rzut - tikarcylina, mezlocylina i aminoglikozyd
Antybiotyki - beztlenowce
I rzut - penicylina i metronidazol
II rzut - chloramfenikol
Antybiotyki - noworodkowe ZOMR o nieznanej etiologii
I rzut - cefalosporyna III gen + ampicylina + ewentualnie aminoglikozyd
II rzut - meropenem
Leczenie neuroinfekcji - CMV
gancyklowir
Leczenie neuroinfekcji - Herpes simplex
acyklowir 15-30 mg/kg/d
Leczenie neuroinfekcji - Varicella zoster
acyklowir
Leczenie neuroinfekcji - Treponema pallidum
penicylina
Leczenie neuroinfekcji - HIV
zydowudyna
Leczenie neuroinfekcji - Toxoplasmosis
pirymetamina i sulfadiazyna
Powikłania neuroinfekcji
- wodogłowie
- niedowłady kończyn i nn. czaszkowych
- niepełnosprawność intelektualna
- zaburzenia zachowania
- SIADH
- zaburzenia wzrastania
- przedwczesne dojrzewanie płciowe
- otyłość
Co może prowadzić do powikłań neuroinfekcji?
Opóźnienie leczenia
Objawy zapalenia mózgu
- zaburzenia świadomości
- śpiączka mózgowa
- drgawki połowicze lub uogólnione
- niedowłady
- jeśli przebiega z zapaleniem opon to dołączają się objawy oponowe
Objawy zapalenia móżdżku
- zaburzenia równowagi
- upadki
- niezborność ruchów
- ma charakter izolowany
- różnicowanie z ostrą ataksją móżdżkową i zatruciami
Objawy zapalenia RK
- niedowład kończyn dolnych lub czterech kończyn
- porażenie zwieraczy
- zaburzenia czucia (poziom)
- zaburzenia lokomocji
- bóle pleców
- objawy oponowe
Eradykacja poliomyelitis - zasady
- rejestracja ostrych niedowładów wiotkich
- pobranie 2 próbek stolca do badań wirusologicznych
- szczepienia
Objawy zapalenia korzeni i nn. obwodowych
- zlokalizowane niedowłady
- zlokalizowane zaburzenia czucia
- zlokalizowane zaburzenia wegetatywne (skórne, trzewne)
- konieczna dobra znajomość anatomii obu rodzajów unerwienia
- zapalenia splotów i zwojów (kompleksu unerwienia obwodowego)
Objawy zapalenia mięśni
- bóle mięśniowe
- rzekome niedowłady
- bolesność palpacyjna
- większe ucieplenie (zwykle również skórne i inne zmiany skórne)
- zwyżki ciepłoty ciała
Etiologia nieropnego ZOMR
Borrelia burgdorferi Mycobacterium tuberculosis Leptospira interrogans Listeria monocytogenes Treponema pallidum
Etiologia wirusowego ZOMR
Enterowirusy (Coxsackie) Wirus świnki Wirus opryszczki-2 Wirusy grypy i paragrypy Wirus Epstein-Barra Wirus cytomegalii Wirus ospy wietrznej Wirusy limfocytowego zapalenia opon
Etiologia zapalenia mięśni
Wirusy Coxsackie B Wirusy grypy A i B Wirusy paragrypy Adenowirusy Borelioza Włośnica Toksoplazmoza
Jakie wirusy mają powinowactwo do ukł. nerwowego?
Wirusy ECHO Wirusy Coxsackie A i B Wirus świnki Wirusy opryszczki HSV-1 i HSV-2 Wirusy WZW Adenowirusy Wirusy Epsteina-Barra, CMV, różyczki Enterowirusy
Identyfikacja pasożytów - neuroinfekcje
- 3-krotne badanie świeżego kału
- metody immunologiczne
- w wągrzycy mózgu i opon (+) miana p/c w PMR
- w włośnicy duże znaczenie ma badanie bioptatu mięśniowego
Identyfikacja prionów - neuroinfekcje
- badania molekularne (biopsja mózgu)
- immunohistochemia (identyfikacja izoformy białka prionów)
- identyfikacja poliklonalnych p/c
Co można zobaczyć w MRI w neuroinfekcji?
- zmiany wysiękowe, proliferacyjne i ziarnicze;
- ogniska korowe w zapaleniu ostrym,
- podkorowe w podostrym,
- pogrubienie opony miękkiej,
- zakrzep zatok żylnych
AIDS - neuroinfekcja - badania obrazowe
- MR i TK → głęboka wieloogniskowa encefalopatia
- ostre AIDS → surowicze zapalenie opon i nerwów czaszkowych
- przewlekłe AIDS - znaczenie HMRS (Protonowa spektroskopia rezonansu magnetycznego)
Grzybica - neuroinfekcja - badania obrazowe
TK - zwapnienia i torbiele rzekome
MR - pogrubienie opon, mnogie ziarniniaki i ropnie, lite ogniska
Zapalenia OUN przyzakaźne - kiedy?
Odra Świnka Ospa wietrzna i półpasiec Różyczka Mononukleoza zakaźna Grypa
Odrowe zapalenie mózgu - objawy, kiedy występują
3-5 dzień choroby
Ponowna gorączka, bóle głowy, wymioty
Zaburzenia świadomości, pobudzenie, drgawki, ataksja, niedowłady
Świnkowe ZOMR i mózgu - objawy, jakie badania, jakie powikłania
- kliniczne objawy świnki
- odczyny serologiczne + badania wirusologiczne
- stosunkowo łagodny przebieg oponowy
- powikłania mózgowe (wodogłowie, poprzeczne zapalenie rdzenia, zapalenie wielonerwowe i błędnika)
Ospowe / półpaścowe zapalenia OUN - kiedy, objawy, co w badaniach, jakie struktury obejmuje
Zwykle w 4-12 dniu choroby Zapalenia mózgu, móżdżku i rdzenia Udar mózgu (tętniczy) Zapalenie drobnych naczyń (zaburzenia widzenia, afazja, niedowład połowiczy) Zmiany w MR mózgu Zapalenia nerwów czaszkowych
Różyczkowe zapalenie mózgu i opon - kiedy, jak często, objawy, co w badaniach
Zwykle przy ustępowaniu wysypki
1 na 5 000 przypadków
Ponowna gorączka, senność, drgawki, bóle głowy, wymioty, objawy oponowe
4- krotny wzrost miana przeciwciał w surowicy
Szczepienia z mianem ochronnym przez 15lat
EBV - jakie neuroinfekcje może wywołać?
Wirusowe zapalenie mózgu Zapalenie limfocytarne opon Zespół Guillain- Barre Poprzeczne zapalenie rdzenia Przemijające zapalenie nerwów czaszkowych i obwodowych
Neuroinfekcja EBV - jakie badania?
p/c anty-EBV w PMR i surowicy
Zapalenia OUN grypowe - kiedy, jakie objawy
Zwykle w okresie ustępowania ostrych objawów
Porażenia okoruchowe, nerwu twarzowego, błędnika, nerwoból n.V
Zajęcie nerwów lub splotów nerwowych
Zapalenia wielonerwowe
Zapalenia mózgu
Poprzeczne zapalenia rdzenia (rzadko)
Zapalenia neuroalergiczne - przykłady
Ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia (ADEM) Zapalenie mózgu Rasmussena Podostre i przewlekłe zapalenia mózgu Postępujące różyczkowe z. m. Choroba Creutzfeldta-Jakoba Stwardnienie rozsiane Poprzeczne zapalenie rdzenia Zapalenie nerwów wzrokowych Zapalenie rdzenia i nerwów wzrokowych (Devica)
ADEM (Ostre rozsiane zapalenie
mózgu i rdzenia) - jakie patogeny mogą spowodować?
Mycoplasma pneumoniae
Streptococus pyogenes
Campylobacter jejuni
ADEM (Ostre rozsiane zapalenie
mózgu i rdzenia) - jakie szczepienia mogą spowodować?
ospa, odra, polio, błonica, tężec, WZW B, wścieklizna, cholera
Zapalenia naczyń mózgowych - rodzaje
- reumatyczne
- małych naczyń
- ziarniniakowate
- z komórkami olbrzymimi
- inne
Zapalenia naczyń mózgowych - reumatyczne - kiedy?
- RZS
- toczeń układowy
- z. Kawasaki
- gorączka reumatyczna
- z. skórno-mięśniowe
- choroba mieszana tkanki łącznej
Zapalenia naczyń mózgowych - małych naczyń - kiedy?
- Schonleina-Henocha
- z niedoboru dopełniacza
Zapalenia naczyń mózgowych - ziarniniakowate - kiedy?
- sarkoidoza
- ziarniniak Wegenera
Zapalenia naczyń mózgowych - z komórkami olbrzymimi - kiedy?
- ch. Takayasu
- zapalenie tętnic skroniowych
Zapalenia naczyń mózgowych - inne - kiedy?
- erytromelalgia
- plamica zakrzepowa trombocytopeniczna
Ostre toksykozy zakaźne - co uszkadza UN, przykłady
- toksyny produkowane przez patogeny
- tężec, botulizm
Tężec - patogen, ile zachorowań, wrota zakażenia
Clostridium tetani (beztlenowiec)
W Polsce ok. 20 zachorowań na rok
Rany skórne i pępowina
Tężec - patomechanizm
Tetanospazmina (letalna w dawce 2,5 ng/kg) łączy się z gangliozydem GT1 i interferuje z presynaptycznym uwalnianiem acetylochoniny
Tężec - objawy
Szczękościsk, prężenia, opistotomus, gorączka, ślinotok, poty, częstoskurcz
Tężec - leczenie, profilaktyka…..
Szczepienia, immunoglobulina p/tężcowa,
penicylina, metronidazol, midazolam, diazepam, betablokery, dopamina, respiratoterapia
Zatrucie jadem kiełbasianym - patogen, źródło, częstość w PL, śmiertelność
- Clostridium botulinum (laseczka beztlenowa, 8 typów neurotoksyn)
- zanieczyszczona żywność (konserwy, miód, syrop z kukurydzy, mleczne pokarmy)
- 50 zachorowań / rok, kilka zgonów / rok
Zatrucie jadem kiełbasianym - co niszczy zarodniki?
tylko gotowanie w autoklawie……
Zatrucie jadem kiełbasianym - jaki wiek, objawy
Dzieci 1-3 miesięcy
Apatia, brak apetytu, osłabienie ssania
Zaparcia, spłycenie oddechu
Porażenia nn. czaszkowych, hipotonia
Symetryczne! Porażenia, brak zaburzeń czucia, suchość w jamie ustnej, zaparcia
Zatrucie jadem kiełbasianym - wywiad, badanie
W wywiadzie konserwy!
Wykazanie C. botulinum w pokarmie i/lub wymiocinach, toksyny w surowicy
Co różnicować z botulinizmem?
Zespól Guillain-Barre Miastenia Błonica Zapalenie komórek szarych rdzenia Poliomyelitis opuszkowe Choroby naczyniowe mózgu Zatrucie grzybami Zatrucie chemiczne Zatrucie atropiną
Def. przyzakaźnych zapaleń mózgu
- nie jest skutkiem zakażenia tkanki nerwowej mózgu
- wynika najprawdopodobniej z reakcji alergicznej lub autoimmunologicznej skierowanej przeciwko mielinie OUN, wywołanej infekcją wirusową lub immunizacją