Hjúkrun sjúklinga í geðrofsástandi (10.nóv) Flashcards
Hvað er geðhjúkrun?
- Örlæti: til þess að geta gefið af sér þarf að öðlast þekkingu / skilning
- Sveigjanleiki: Aflar skilnings / þekkingar; hlusta í auðmýkt, setja sig í annarra manna spor
- Sjálfstraust: verður til smám saman með því að æfa örlætið og sveigjanleikann
Hvað er geðrof?
Áhrifasvæði starfrænnar rufluanr í geðklofasjúkdómi. Starfræn truflun í heila- og taugavef sem kemur fyrir eh ákv áreiti og veldur truflunum.
Áreiti:
- Innri áreiti: taugalífeðilsfræðileg, tilfinningaleg
- Ytri áreiti í gegnum: sjón, heyrn, snertingu, bragðskyn, lyktarskyn
—>
Truflun heilastarfsemi:
- athygli
- minni
- geta til að læra nýtt
- dómgreind
- túlkun
- skipulagning
—>
Svörun / hegðun
- hugarstarf
- skynjun
- tilfinningar
- hegðun og hreyfingar
- félagsleg samskipti
Til eru ýmsir flokkar einkenna geðrofs, hverjir eru þeir?
Jákvæð einkenni:
- ofskynjanir
- ranghugmyndir
Brottfallseinkenni:
- skert tilfinningaviðbrögð
- einbeitingarerfiðleikar
Vitræn einkenni
- athygli
- minni
Breytingar á geðslagi
- depurð
- vonleysi
Hvað getur starfræn truflun haft áhrif á?
- á vinnu og virkni
- á sambönd og samskipti við aðrar manneskjur
- sjálfsumönnun
- á líkamlega heilsu og lífslíkur
Hvernig lýsir geðrofsástand sér?
Geðrofsástand vísar til þess að viðkomandi skynji og túlki raunveruleikann öðruvísi en hinir = hann hefur misst vitið
- Geðrofsástand getur valdið ótta og einmannaleika hjá sjúklingnum; ótinn við að missa vitið gengur næst óttanum við að deyja
- óttinn kallar á frumstæð varnarviðbrögð: afneitun
Hvað er innsæisleysi?
Einstaklingurinn skilur ekki eða hefur ekki yfir eigin sjúkdómseinkenni eða áhrif þeirra á samskipti og heilsu.
- Mikilvægt að hjúkrunarfræðingur átti sig á hvernig hinar starfrænu truflandi hindra sjúklinginn í að sinna þörfum sínum.
- þát getur hjúkrunarfræðingurinn mætt sjúklingi sínum þar sem hann er staddur: aðstoðað fjölskyldu með því að upplýsa, fræða, auðsýna skilning og efla öryggi
Hvernig er geðrofsástand sem stigvaxandi frávk frá því eðlilega (heilbrigða) ?
Andlegt heilbrigði:
- heilbrigð rökhugsun
- eðlileg skynhrif
- samræmi milli reynslu og tilfinningalegrar upplifunar
- viðeigandi hegðun
- eðlileg samskipti
Geðrofsástand, einstaklingurinn er alvarlega veikur:
- Hugsanatruflanir eða ranghugmyndir
- ofskynjanir
- ósamræmi milli reynslu og tilfinningatjáningar
- stjórnlaus (hættuleg hegðun)
- félagsleg einangrun
Mitt á milli:
- Einstaka hugsanatruflun
- Grillur (illusions)
- Ýkt tilfinningaleg viðbrögð
- Skrýtin eða óvenjuleg hegðun
- Tilhneiging til einangrunar
Hvernig geta starfrænar truflanir skapað alvarleg vandamál ?
- Truflun á tjáningu í töluðu máli: hefur mjög víðtæk áhrif
- Erfiðleikar með að taka ákvarðanir: hefur mjög víðtæk áhrif
- Minnkaður sveigjanleiki í hugsanatengslum leiðir t.d af sér: minnkaða færni til að fylgja fyrirmælum, minnkaða færni til að hafa stjórn á peningum og líkingarmál misskilið bókstaflega
- Ranghugmyndir: grunntrú sem verður til úr ranglega túlkuðum áreitum, tímabundin eða varanleg. Flestir hafa virk ranghugmyndakerfi a.m.k í veikindaköstum
- Ofskynjanir (heyrn, sjón, snerti): hjá 30% þeirra sem greinast með geðklofa, valda oft verulegum óþægindum og vandræðum
- Aðrar skynvillur eru sjaldgæfari
Hvert er yfirmarkmið hjúkrunar einstaklings í geðrofsástandi?
Aðstoða einstaklinginn við að þekkja og skilja eigin geðrofseinkenni til að brúa bilið milli geðrofs og raunveruleika. Hjúkrunin byggir alfarið á sambandinu milli hjúkrunarfræðings og sjúklings:
- Samvera, -að vera aðgengilegur
- skapa traust
- virk hlustun og vakandi athygli
Hvernig eru verkefni hjúkrunar varðandi einstaklinga í geðrofsástandi ?
- Hjúkrunarfræðingurinn stefnir að því að byggja upp traust, hefur sjúkl með í ráðum og upplýsir hann eins og kostur er
- Nauðsynlegt er að orðræðan sé einföld og skýr og miðist ávallt við að sjúkl skilji sem best það sem sagt er
- Vekur vonir á raunhæfum forsendum og aðstoðar sjúkl við ákvarðanatöku
- tala minna, hlusta meira
- Innihald ranghugmynda og ofskynjanna getur orðið mikilvægara en uppfylling líkamlegra þarfa
- áreiti eða skorutr á áreiti getur ýtt undir ranghugmyndakerfi og ofskynjanir
- verkefni hjúkrunarer er að hafa áhrif á umhverfisþætti, örva eða draga úr áreiti eftir því sem við á
- Verkefni hjúkrunar er að öðlast innsæi í hvernigð geðrofið hefur áhrif og vinna gegn óæskilegum afleiðingum þess
Hvernig lýsir óeðlileg tilfinningjtjáning sér?
- Erfiðleikar sjúkl við að láta í ljós tilfinningar sínar: oftast óeðlilega lítil tjáning misskilst sem leiði eða áhugaleysi
- óeðlileg upplifun tilfinninga: minnkuð geta til að bera kennsl á eða lýsa tilfinningum og minnkaður hæfileiki til að upplifa t.d gleði eða sorg
- Lyndisraskanir: 6ö% geðklofasjúkl hafa einnig alvarlegt þunglyndi
- Uppgjöf og vonleysi er algengt meðal geðklofasjúklinga
- sjálfsvígshætta er veruleg 10% fremur sjálfsvíg, miklu fleiri gera tilraunir
- Ofurnæmi fyrir tilfinningum annarra getur valdið erfiðleikum í samskiptum við fjölskyldu og heilbrigðisstarfsmenn
Hvernig er verkefni hjúkrunar varðandi tilfinningatjáningu ?
- Vegna tilfinningalegs ofurnæmis þarf hjúkrunarfræðingurinn að vera meðvitaður um og hafa stjórn á eigin tilfinningum
- Verkefni hjúkrunar er að: tryggja öryggi sjúkl, aðstoða sjúkl við að bera kennsl á tilfinningar sínar
- Hjúkrunarfræðingurinn hlustar, geymir og gefur til baka = ,,normaliserar’’
Hvernig er þátttaka í samfélaginu og félagsleg einangrun hjá geðrofssjúklingum ?
- Geðrofseinkenni, neikvæð einkenni og óviðeigandi hegðun hafa truflandi áhrif á félagslíf og samskipti við ættingja og vini
- Leiðir oft til mikillar félagslegrar einangrunar og stundum algerrar fjarveru frá félags og fjölskyldulífi
- Fordómar eiga mikinn þátt í félagslegri einangrun
Hvernig er verkefni hjúkrunar til eflingar félagslífs?
- Greining á þjónustuþörfum
- Greining á styrkleikum
- Þátttaka fjölskyldu í meðferð
- Þátttaka sjúklings í fjölskyldulífi, vinir
Samantekt
- Hjúkrunaráæltun ætti ávallt að miðast við þarfir sjúklings hverju sinni
- Til að skilja sjúkl/fjölsk betur er gagnelgt að lesa / hlsuta á þaá sem hafa eigin reynslu af geðrofssjúkdómum
- Reynslan er mjög mismunandi, því mikilvægt að skoða reynslu margra
