Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Geðhjúkrun og Geðheilbrigði > Geðlyfjafræði: upprifjun (8.nóv) > Flashcards

Geðlyfjafræði: upprifjun (8.nóv) Flashcards

1
Q

Hvað gera geðlyf við taugakerfið ?

A
  • Leysa taugaboðefni úr læðingi
  • Valda því að taugaboðefni eru lengur til reiðu með því að hindra endurupptöku þeirra
  • Hindra taugaboðefni í því að bindast viðtökum sínum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver eru neikvæð (skortur) einkenni geðklofasjúkdóma?

A
  • Flatneskja
  • Óyndi (anhedonia)
  • Sinnuleysi
  • Athyglisskortur
  • Hugræn / mál skerðing

Lyf eru flokkuð eftir virkni á jákvæð og neikvæð einkenni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hver eru jákvæð (ofgnótt) einkenni geðklofasjúkdóms?

A
  • Ranghugmyndir
  • Ofskynjanir
  • Óskipulagt tal
  • Óskipulögð hegðun
  • Stjarfklofi (cataonia)
  • Óróleiki

Almennt virka geðlyfin betur á jákvæð einkenni en neikvæð. Lyf eru flokkuð eftir virkni á jákvæð og neikvæð einkenni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hver er munurinn á Typical antipsychotics (fyrsta kynslóð geðlyfja) og Atypical antipsychotics (önnur og þriðja kynslóð) ?

A
  • Typical antipsychotics: hafa meiri hreyfi- aukaverkanir
    > Typical (hefðbundin)
  • Atypical antipsychotics : Hafa meiri áhrif á metabólíska þætti (þyngdaraukning t.d)
    > óhefðbundinn (atypicals)
    > Serotonin og dopamine antagonistar
    > Færri EPS
    > Færri tilfelli af Tardive Dyskinesia (síðkomin hreyfitruflun)
    > Hjálpa í sumum tilfelllum betur með neikvæð einkenni geðklofa
    > Flest hafa lítil áhrif á Prólaktín
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvað eru dópamínergar brautir?

A

Fjórar megin brautir dópamíns sem eiga upptök sín í miðheila, annað hvort frá ventral tegmental area eða sustantia nigra skipta mestu máli varðandi verkanir geðrofslyfja
- Tuberoifundibular brauting:
> Hypothalamus
> Prólaktín er hamlað af dópamíni í heiladingli
- Mesólimbíska brautin:
> Tengist nucleus accumbens og amygdala
> jákvæð einkenni geðklofa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hverjar eru dópamínergar brautir í MTK ?

A
  • Mesocortical brautin
    > tengist framheilablaði (frontal lobe) og cingulate cortex
    > neikvæð einkenni
  • Nigra-striatal brautin
    > sendir til putamen og caudate (striatum)
    > EPS og TD
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hverjar eru aukverkanirnar af geðrofslyfjum ?

A
  • Dópamín minnkar í EPS
  • Acetylcholine eykst í vöðvum = vöðvasamdráttur = stífleiki, skjálfti (Parkinsonlík einkenni)
    > Acetylcholine er boðefni í vöðvafrumum sem veldur samdrætti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hver geta verið alvarleg lyfja viðbrögð ?

A
  • Dystonia / vöðvaspennutruflun (langvinnur vöpvasamdráttur)
  • Oculogyric crisis (augu ranghvolfast)
  • Tardive Dyskinesia / síðkominn hreyfitruflun (involuntary movements of tongue, lips, face, trunk, extremeties)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvað einkennir Metabolic Syndrome (kviðfituheilkenni) ?

A
  • Kviðfita: mittisummál 40 tommur í kk og 35 tommur í kvk
  • Plús 2 af 4 neðangreindum þáttum (eða meðferð við þessum þáttum):
    > Háþrýstingur yfir 130/85
    > Hækkuð triglycerides 150 mg/dl og hærri
    > Lágt HDL undir 40 mg/dl fyrir kk og 50 mg/dl fyrir kvk
    > Hækkaður bs 100 mg/dl og hærri
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvenær er Clozapine (Leponax) notað og afhverju ?

A
  • þegar allt annað bregst
  • Meðhöndlun við viðvarandi geðklofa / endurtekin sjálfsvígshegðun við geðklofa / geðklofa
  • Efnaskipta áhrif
  • Agranulocytosis / kyrnikornahrap (tíð blóðsýni nauðsynleg)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvernig virka Anticholinergic lyf (andkólínvirk) ?

A
  • Minnka extrapyramidal aukaverkanir (benzotropine (Cogentin), biperiden (Akineton), Diphenhydramine (Benadryl))
  • Blokka acetylcholine í vöðva-viðtökum til að slaka á vöðvum
  • Blokka einnig acetylcholine viðtaka í heila = syfja, minnistruflanir, lærdómur erfiðari
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvað er Lithium og hvað gerir það ?

A

Jafnvægislyf
- Gullstandard fyrir geðhvörf
- Kemur ís taðinn fyrir sodium (Na) í frumum
- Allt sem breytt getur Na búskap líkamans getur því haft áhrif á Lithium magn
- Lágur therapeutic index (lækningalegur stuðull)
- Byrjunarstyrkur 0,8 - 1,4 mEq/l
- Viðhaldsmeðferð 0,4 - 1 mEq

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvernig skal sjúklingafræðsla vera varðadni inntöku Lithium ?

A
  • Fylgjast með lithium magni
  • salt og vökvajafnvægi
  • Fylgjast með aukaverkunum
  • Vara við að hætta að taka snögglega
    > einkenni geta komið aftur á nokkrum vikum
    > gæti virkað verr þegar byrjar að taka aftur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hver eru einkenni Lithium eitrunar?

A
  • Fínn skjálfti
  • Cog-wheeling, skjálfti, ógleði og syfja
  • Hreyfiglöp
  • Óáttun
  • Grófur skjálfti
  • Óráð, dá
  • Flog, dauði
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvað er Valpróik sýra (VPA) Orfiril og hvað gerir það ?

A

Jafnvægislyf
- Hamlar GABA niðurbroti
- Örvar GABA framleiðslu og losun
- Eykur á post synaptic GABA áhrif

Fundið á neti: Valprósýra er flogaveikilyf sem notað er við ýmsum flogakvillum. Valprósýra er stundum notuð ásamt öðrum flogalyfjum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvað er Lamictal og hvað gerir það ?

A

Jafnvægislyf
- ágæt þunglyndisvirkni
- þarf að trappa upp varlega, trappa upp aftur eftir 5 daga eða meira án
- Stevens-Johnson syndrome: flensulík einkenni, útbrot og blöðrur, húð flettist af
- FDA samþykkir fyrir viðhaldsmeðferð geðhvarfasýki 1

Fundið á neti: Lamictal er notað við flogaveiki og til að fyrirbyggja þunglyndislotur hjá sjúklingum með geðhvarfasýki.

17
Q

Hver er meðferðin við geðhæð (FDA) ?

A
  • Li eða VPA. Olanzepine eða önnur atypical geðrofslyf ef það er til staðar. 5-15 dagar. Benzódíasepín og typical antipsychotics eru alltaf möguleg viðbót
  • Ef virkni vatnar eða aukverkanir eru of miklar, þá má skipta um first-line
  • Tveggja lyfja samsetning. Litíum + flogaeikilyf - 2 flogaveikilyf. Hægt að prófa nokkrar samsetningar
  • þriggja lyfja samsetning. yfirleitt Litíum + flogaveikilyf + óhefðbundið geðrofslyf. ECT eða Leponex koma til greina
  • Ef ekkert batnar, þá þarf að skoða greininguna, samhliða sjúkdóma, meðferðarheldni og fíknivandamál
18
Q

Hver er meðferðin við þunglyndiseinkennum ?

A
  • Litíum sem mood stabilizer
  • SSRI eða bupropion. Lamotrigine kemur líka til greina.
  • Tveggja lyfja samsetning
  • Atypical geðrofslyf eða MAO-hemill. ECT, skjaldkirtilshormón, týpísk geðrofslyf, þríhringlaga þunglyndislyf, hormón, Omega-3, örvandi lyf ofl
19
Q

Hvaða geðrofslyf skal nota í geðhvörfum ?

A

FDA samþykkir:
- Asenapine (Acute mania, mixed)
- Aripiprazole (Acute mania, mixed, maintenance)
- Olanzapine (Acute mania, mixed, maintenance, BPAD depression w/ Fluoxitine in Symbyax)
- Quetiapine (Acute mania, mixed, maintenance, BPAD depression)
- Risperidone (Acute mania, mixed, maintenance)
- Ziprasidone (Acute mania, mixed, maintenance)

20
Q

Hvað flokkast sem þunglyndislyf?

A
  • SSRI / SNRI / NDRI / NaSSA
  • Þríhringlaga (tricyclic)
  • MAOI (takmarka tyramine fæðu vegna hættu á háþrýstingi og heilablóðfalli)
21
Q

Nefndu nokkur SSRI lyf

A

Selective Serotonin reuptake inhibitors
- Zoloft (Sertraline)
- Celexa (Citalopram)
- Prozac ( Fluoxitine)
- Paxil (Paroxetine)
- Lexapro (Escitalopram)
- Luvox (Fluvoxamine)
- Brintellix (Vortioxetine)

22
Q

Hverjir eru kostir og gallarSSRI lyfja?

A

Kostir:
- Hátt therapeutic index / öruggt
- Auðvelt að taka
- Ofskammta hætta nokkuð lág
- Milliverkanir minni en með mörg önnur lyf

Gallar:
- virkjandi og afhamlandi / svefleysi
- Meltingarvegstruflanir
- Áhrif á kynlíf
- Milliverkanir
- Serótónin heilkenni

23
Q

Nefndu nokkur SNRI lyf?

A

Serotonin norepinephrine reuptake inhibitors
- Effexor (Venlafaxine)
- Cymbalta (Duloxetine)
- Pristiq (Desvenlafaxine)

  • Verkir (Duloxetine)
24
Q

Nefndu dæmi um NDRI lyf og hvað er áhugavert við svona lyf

A

Norepinephrine dopamine reuptake inhibitor
- Wellbutrin / Zyban (Bupropion)
> Flogaþröskuldur lækkar
> Alkóhól varasamt
> virkjandi
> Notaði í reykleysismeðferð og stundum við öðrum fíknum
> Gott við kyndeyfð á SSRI / SNRI

25
Q

Nefndu dæmi um NaSSA lyf og hvað er áhugavert við svona lyf

A

Noradrenaline and specific serotonergic agent
- Mirtazipine
> gæti virkað betur en sum önnur þunglyndislyf
> þyngdaraukning, aðallega í lægri skömmtum
> sefjandi
> lítil áhrif á kynlíf

26
Q

Hvað er Serotonin Syndrome ?

A

Er líklega vegna oförvunar á serótónin kerfisins
- Skjálfti, vöðvakrampar, breytt geðslag og áttun
- órói, nillari, hiti, sviti, vöðvastífleiki
- ofviðbrögð, rugl, dá, dauði
- tekur klst til vikur að þróast
- stöðva lyf, stuðningsmeðferð

27
Q

Hverjir eru kostir og gallar þríhringlaga þunglyndislyfja og nefndu dæmi um þannig lyf ?

A

Kostir:
- Virka vel
- Lægri kostnaður

Gallar:
- Ortho
- Hefur hamlandi áhrif á raboð í hjartanu
- Ofskammtur getur verið banvænn
- Antichoinergic eitrun
- Syfja

Dæmi um lyf: Imipramine, Nortyptiline, Amitryptiline, Desimpramine

28
Q

Hvenær skal nota MAOI lyf og hverjir eru gallar þess, nefndu líka nokkur dæmi um þannig lyf

A
  • þegar allt annað bregst
  • gallar: forðast tyramine, ortho, milliverkanir, háþrýstings krísa, serotonin syndrome

Dæmi um lyf: Nardil (Phenelzine), Eledepryl (Selegiline), Marplan (Isocarboxazid)

29
Q

í hvað flokkast kvíðastillandi lyf?

A
  1. Benzódíasepín (þolmyndandi)
    - Xanax (Alprazolam), Valium (Diezapam), Ativan (Lorazepam), Clozepam (Clonazepam)
  2. Non-Benzodíasepín (mynda ekki þol)
    - Buspar (Buspirone)
    - Bupropion EKKI sama lyf
30
Q

Nefnið dæmi um ‘‘slæm’’ og ‘‘góð’’ ADHD lyf og afhverju ?

A

'’slæm’’: Adderall (Amphetamine) og Rítalín / Concerta (Methylphenidate)
- Virkjandi
- ER / ÍR
- Áhrif á hjarta- og æðakerfi
- Minnkar matarlyst
- Áhrif á vöxt og þroska
- Misnotkun lyfja

'’Góð’’: Strattera (Atomexetine)
- Ekki hægt að misnota
- virkni ?

31
Q

Hvernig virka lyfleysu áhrifin ?

A
  • Nærri 35% þegar á heildina er litið
  • Nálægt því í þunglyndismeðferð (munurinn milli lyfja og lyfleysu: 28,1 in PP analysis og 18,8% in ITT analysis)
  • Sterkari eftir því sem einkennin eru mildari
  • Útskýrir allt að 82% af áhrifum SSRI lyfja

Fundið á neti, hvað er lyfleysa: Lyfleysuáhrif eða placebo-effect er það kallað þegar lyf með enga virkni, lyfleysa, hefur áhrif á sjúkdóm eða verk sem hrjáir einstakling.

32
Q

Hvað flokkast sem bráðaviðbrögð?

A
  • Neuroleptic malignant syndrome / illkynja sefunarheilkenni: hiti, vöðvastífleiki, óáttun, sviti, óstöðugur bþ
  • Serotonin syndrome: rugl, óróleiki, vöðvakrampar, hár púls, sviti
  • Agranulocytosis / kyrnikornahrap: Clozaril, og sum önnur geðlyf
33
Q

Hvernig hættir maður á geðlyfjum ?

A
  • Plan til að hætta við upphaf meðferðar?
  • Samvinna við teymi
  • Niðurtröppun mikilvæg
  • Ekki sama hvað lyf er um að ræða
  • Stíf eftirfylgd
  • Tímabundin endurkoma einkenna?
  • Hvað kemur í staðin ?
  • Hvenær á ég að byrja aftur?
34
Q

Afhverju þarf meðferðarheldni ?

A
  • Aukaverkanir (algengasta ástæðan fyrir skort á meðferðarheldni)
  • Samvinnu við skjólstæðing er ábótavant
  • Stigma
  • Bati
  • Óvissa með tíma og skammt
  • Vandi með aðgengi
35
Q

Hver eru grundvallaratriði í geðlyfjafræði ?

A
  • Ný lyf geta verið frábær, (en vanalega er ekkert til sem heitir ókeypis hádegisverður)
  • Start low, go slow (eða ekki)
  • Ein breyting í einu (eða ekki)
  • Forðast fjöllyfjafræði (eða ekki)
  • Ekki reyna að stjórna eigin kvíðaeinkennum með því að gefa eh öðrum lyf
  • Samvinna með skjólstæðingnum (‘‘ekkert um okkur án okkar’’)
  • Frá minna inngripi til meira (risk benefit analysis)
  • það er í góðu lagi að halda sig við ábendingar lyfja

Geðhjúkrun og Geðheilbrigði (23 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions