H12.7 Flashcards
Leefstijl maatregelen
- Voldoende calcium en vitamine D inname
- Lichaamsbeweging (gewicht dragende beweging)
- Geen overmatig gebruik alcohol
- Stoppen met roken
- Voorkomen te veel gewichtsverlies (meer oestrogenen en meer skeletbelasting)
- Verminderen valimpact
- Valpreventie
Weetje
Meeste wervelfracturen worden niet voorafgegaan aan een val, alle andere fracturen wel
Suppletie
- Calciumsupplement van 500-1000 mg per dag
- Inname calcium met voeding is lager, dan 1000-1200 mg per dag
Suppletie dosis van 1000 mg als helemaal geen zuivelproducten gebruik
Wenselijk gebruik osteoporose en verhoogd fractuurrisico
En bewoners verzorging- en verpleeghuizen
Vitamine D supplement van 800 eenheden (200 ug) per dag
Niet wenselijk bij vitamine D suppletie
Wel wenselijk
Hoge dosis vitamine D eenmaal per halfjaar of per jaar, want verhoogd valrisico
Redelijk hoge dosis 1x per maand wel effectief
Oestrogenen
- Remmer botafbraak (antiresorptiva)
- 33% reductie heupfracturen
- 24% reductie alle fracturen
- Zorgen voor toename risico mammacarcinoom (26%)
- Toename HVZ (22%)
SERM’s (selective estrogen receptor modulator)
- Raloxifene
- Agonist effect van oestrogeen op bot en hart en vaatstelsel
- Antagonist effect op borsten en baarmoeder waardoor er geen invloed op niet-wervelfracturen is
- Verminderde kans borstkanker
Bisfosfonaten
Bijwerkingen
- Remmen het functioneren van osteoclasten
- Verlagen botturnover
- Minder botombouw eenheden (BMU’s)
- Minder diepe resorptie putjes
- Minder negatieve balans in putjes
- Toegenomen secundaire mineralisatie
- Zorgen voor lichte stijging BMD en verbetering microarchitectuur
- Meest gebruikt
Belangrijkste bijwerking is maagdarmklachten en een half uur voor maaltijd op nuchter maag innemen
Nog meer bijwerkingen bisfosfonaten
- Maagdarmklachten
- Osteonecrose van kaak (i.v. toediening vanwege maligniteiten)
- Atriumfibrillatie
- Atypische fracturen van femur en dikke cortex doordat osteoclasten geremd worden, maar scheurtjes niet helemaal goed hersteld worden
Denosumab
- Antilichamen tegen RANKL
- 2x per jaar als subcutane injectie
- Voorkomt dat RANKL kan binden aan osteoclast waardoor botafbraak vermindert
- Aantal nieuwe wervelfracturen wordt met 68% verminderd en aantal heupfracturen met 40%
- Necrose kaak of atypische femurfractuur soms
- Minder hard vallen en hogere BMD
- Effect verdween binnen halfjaar na stoppen
Serum CTx
Marker botafbraak
BSAP
Botspecifiek alkalisch fosfatase
Marker voor botopbouw
Belangrijk bij denosumab
Niet zomaar stoppen zonder nabehandeling
Na 3 jaar behandelen is her-evaluatie nodig voor besluit stoppen of nabehandelen (zoledronaat) of continueren (tot 10 jaar)
Teriparatide (PTH 1-34) en preoctact (PTH 1-84)
- Menselijk nagemaakte PTH soorten
- Zorgt voor botaanmaak zonder botafbraak
- Toename botturnover
- Netto positieve balans
- 70% minder wervelfracturen
- 50% minder niet-wervelfracturen
- Alleen bij postmenopauzale vrouwen met ernstige osteoporose waarbij andere behandelingen niet effectief waren
PTH
- PTH stimuleert osteoclasten en daarna osteoblasten
- PTH leidt normaal tot osteoclastaire botresorptie die zal overheersen over osteoblasten waardoor serum calcium stijgt
- PTH is katabool hormoon, maar als het met pulsen wordt toegediend zorgt het voor minder RANKL, meer OPG en minder osteoblast apoptose
Strontiumranelaat
- Lichte remming botafbraak
- Lichte toename botaanmaak
- BMD stijging van 14%
- Komt doordat strontium een hogere dichtheid heeft dan calcium en als het ingebouwd wordt dus voor een hogere BMD zorgt
Nauwelijks meer gegeven tegenwoordig, geen contra-indicaties of ernstige bijwerkingen
Flowchart
- Alendronaat oraal of risedronaat oraal
- Ibandronaat oraal / i.v. raloxifene oraal, strontium oraal, zoledronaat i.v., denosumab subcutaan of iasofoxiferne oraal
- Teripatatide
Eigenschap bisfosfonaten
- Stapelt op in botten
- Na 5 jaar kijken of de medicatie echt nodig is
Wanneer doorgaan met behandeling bisfosfonaten of andere medicatie
- T<-2.5
- Ernstige secundaire osteoporose
- Gebruik glucocorticoïden > 7.5 mg/dag
Na 2-3 jaar herevaluatie
Laag risico
- T >-2.5
- Geen nieuwe fracturen
- Geen klinische risicofactoren
Leefstijladviezen en medicatie staken
Na 2-3 jaar of na nieuwe breuk herevaluatie
Romosozumab
- Antilichamen tegen sclerostine
- Sclerostine is belangrijk voor remming botaanmaak
- Antilichamen kunnen botaanmaak indirect stimuleren
- Beter dan alendronaat, maar meer risico HVZ
Abaloparatide
Welbelovende resultaten
Verminderd relatief risico op wervelfractuur van 86%
