H12.2 Flashcards
Calcium
- Opgeslagen in bot als hydroxyapatiet en klein deel in plasma
- Geeft stevigheid aan bot
- Belangrijk voor membraanpotentiaal, signaaltransductie, spiercontractie en bloedstolling
- Regulatie erg nauw
- 99% in skelet
- 1% in ECV
Fosfaat
- 85% skelet
- 15% ECV
- In DNA, RNA, ATP, ADP, fosforylering receptoren en eiwitten
- Regulatie ligt ruimer
Regulatie extracellulaire calcium door
Calciotrofe hormonen
- PTH
- 1.25-(OH)-2D3
- Calcitonine
Regulatie intracelllaire calcium
- Pompen
- Plasmamembraan
- Mitochondria
- Etc.
Al het calcium dat in bloed circuleert
- 50% geïoniseerd calcium
- 40% eiwit gebonden (pH afhankelijk)
- 10% gecomplexeerd calcium (met fosfaat)
Bij meten van calcium in bloed wordt totale calcium hoeveelheid gemeten
Bij afwijkingen in albumine concentratie zal totale hoeveelheid calcium ook veranderen om het vrije, geïoniseerde calcium constant te houden
Albumine verhoogd, totale calcium ook verhoogd
Dus ook albumine concentratie meten en corrigeren
Wie spelen rol in calciumbalans
- Darm: opname/uitscheiding 250mg/150 mg
- Weefsel: opslag 1000 mg
- Bot: opslag, 1 kg/afbraak
- Nieren: filtratie, 150 mg)
Waar meeste reabsorptie?
Proximale tubulus
Belangrijkste hormonen die zorgen voor calciumhuisshouding
- PTH
- Vitamine D
- Calcitonine
PTH
- Door bijschildklieren
- Calcium-gevoelige receptor op hoofdcel van bijschildklier
- Als calcium bindt zal er minder PTH geproduceerd worden
- Bij calcium stimulatie dus inhibitie productie PTH
Hypocalciëmie bij PTH
- Receptor niet gestimuleerd dus meer PTJ
- Minuten: PTH afgeven
- Uren: meer PTH maken
- Dagen: hyperplasie
Effecten PTH
- Mobilisatie calcium en P uit skelet via stimulatie osteoclastaire botresorptie
- Verhoging renale calcium drempel en verlaging P-drempel, dus meer calcium resorptie in distale nefron en P uitscheiding
- Stimulatie 1alfa-hydroxylase
Vitamine D
- Zonlicht, voeding
- Vitamine D3 opgenomen in darm en in lever omgezet in 25(OH)D3
- Bij lage calciumconcentratie, hoge PTH en lage fosfaat omgezet in 1.25-(OH)2D3
Actief vitamine D
Effect op ingewanden, bot, huid, beenmerg, nieren, borst, thymus, hersenen en endocriene klieren
Hoog actief vitamine D
Oorzaak
Stimuleert eigen afbraak d.m.v. 24-hydroxylase in nier
Ectopische vitamine D activatie, omdat het niet wordt afgebroken
Calcitonine
- In schildklier gemaakt
- Directe remming osteoclastaire botresorptie
- Binding aan receptoren in hersenen
- Geen duidelijke effecten op calciumhuishouding
Fosfaat nodig voor
- Botmineralisatie
- DNA
- Fosforylering van receptoren en eiwitten
- Energie opslag
- Zuur-base buffer
PTH
- Remt NaPi transporter waardoor minder reabsorptie P
- Stimuleert alfa-hydroxylase waardoor verhoogde productie 1.25(OH)2D3
- Stimuleert osteoclastaire botresorptie via osteoblasten door RANKL secretie te stimuleren en OPG secretie te remmen
Vitamine D actief
- Stimuleert calcium- en fosfaatreabsorptie
- Stimuleert osteoclastaire botresorptie
- Stimuleert productie FGF23
FGF23
- Uitplassen fosfaat in urine
- Minder opname fosfaat in darmen
- Minder PTH-uitscheiding
- Minder calcium en fosfaat release
- Gemaakt door osteocyten
Effecten FGF23
- Remt Na/PO4 transporter in nier waardoor er net als bij PTH minder PO4 reabsorptie plaatsvindt en je meer fosfaat uitplast
- Remt productie 1.25(OH)2D, omgekeerde van PTH, zorgt ervoor dat er minder PO4 reabsorptie is in darm > tot te lage concentratie PO4 in bloed
Klotho
- Eiwit wat belangrijk is voor werking FGF23
- Bij afwezigheid kan FGF23 niet werken
Gevolg teveel FGF23
Fosfaatverlies via de nier
Klachten hypofosfatemie
- Skelet: rachitis, osteomalacie (mineralisatie probleem geen hydroxyapatiet in bot), krommingen, botpijnen en breuken
- Spieren: spierpijn en spierzwakte
- Disfuunctie hart en hersenen
- Vermoeidheid
Oorzaken hypofosfatemie
- Vitamine D deficiëntie
- Malabsorptie
- Antacida misbruik
- Uithongering
Toegenomen verlies fosfaat in urine door
- Hyperparathyreoïdie
- Renale tubulaire ziekten
- Oncogene osteomalacie
- Alcoholisme
- Diabetische ketoacidose
- Medicamenten (diuretica en steroïden)
- Expansie ECV
Afwijkingen in vitamine D metabolisme
- Vitamine D-deficiëntie
- X-linked hypofosfatemische rachitis
- Autosomaal dominante hypofosfatemische rachitis
- Vitamine D afhankelijke rachitis
- Secundaire hyperparathyreoïdie door vitamine D deficiëntie
Secundaire hyperarathyreoïdie door vitamine D deficiëntie
- Verhoogde PTH productie
- Komt doordat calciumconcentratie zo laag is dat door vitamine D-deficiënte de opname van calcium en fosfaat uit darm is afgenomen
PTH functies
- PTH stimuleert afgifte calcium uit botten
- Verhoogt resorptie van calcium in nieren
- Stimuleert productie actief vitamine D in nieren
- Stimuleert osteoclasten
- Calcium vrijgegeven uit bot om calciumspiegels te verhogen
Behandeling secundaire hyperparathyreoïdie door vitamine D deficiëntie
Vitamine D suppletie om calcium- en fosfaat balans te herstellen en om PTH niveau te normaliseren
Actief vitamine D te laag
- Alfa-hydroxylase
- Chronische NI
Actief vitamine D te hoog
Vitamine D resistentie
Actief vitamine D normaal
Verlies calcium
Wanneer osteomalacie
Langdurig te laag calcium of te laag vitamine D gehalte
Te weinig mineraal in bot
Vitamine D deficiëntie leidt tot
- Mineralisatie defect in skelet
- Secundaire hyperparathyreoïdie
Primair hyperparathyreoïdie
Toegenomen PTH-afgifte o.b.v. primaire schildklierrziekte
Secundaire hyperparathyreoïdie
Toegenomen PTH-afgifte door langdurige hypocalciëmie
Tertiaire hyperparathyreoïdie
Autonome PTH-overproductie i.p.v. toegenomen PTH-afgifte
Oorzaken hypercalciëmie
- Primaire hyperparathyreoïdie
- Maligniteiten: skeletmetastasen of prodictie PTHrh
- Vitamine D gerelateerd: vitamine D intoxicatie of toename 1.25(OH)2 vitamine D
- Hyperthyreoïdie, lithium, thiazide-diuretica, immobilisatie, vitamine A intoxicatie, Melk-Alkali syndroom, inactiverende mutatie Ca S receptor
Symptomen hypercalciëmie
- Neurologisch: concentratiestoornissen, depressie, coma, verwardheid en verminderde spierkracht
- Gastro-intestinaal: misselijkheid, braken, obstipatie, ulcus pepticum, pancreatitis
- Urologisch: polyurie, polydipsie en nierstenen
- Cardiaal: ritmestoornissen als bradycardie en AV-block
