H10.1: Centrale zenuwstelsel en endocriene organen Flashcards
Doel endocriene systeem
Samen met zenuwstelsel communicatie tussen cellen en celsystemen mogelijk maken d.m.v. hormonen
Hormonen
Eiwitten die een effect uitoefenen op bepaalde doelwitcellen
Communicatie via hormonen
- Endocrien
- Paracrien
- Autocrien
Endocrien
Hormoon via bloedbaan naar doelwitcel
Paracrien
Signaalmoleculen bereiken via intercellulaire vloeistof nabijgelegen cellen
Autocrien
Hormoon uit cel bindt op receptor van diezelfde cel
Twee typen receptoren
- Kern: receptoren die direct in kern werken
- Membraan: receptoren op membraan
Endocriene klieren
- Hypofyse
- Schildklier
- Bijschildklieren
- Bijnieren
- Testes
- Ovaria
- Pancreas
Hypofyse (pituitary gland)
- Boven dak sinus sphenoidalis in sella turcica
- Strak gereguleerd door hypothalamus die via een steel met elkaar verbonden zijn
In hypofyse steel
Plexus van bloedbanen en zenuwbanen vanuit zenuwcellen die in hypothalamus gelegen zijn
Neuronen met grote cellichamen
- Lange axonen die uitkomen in hypofyseachterkwab
- Neuronen maken vasopressine en oxytocine
- Transporteren hormonen naar achterkwab
- Afgegeven aan bloedbaan
Neuronen met kleine cellichamen
- Veel kortere uitlopers
- Releasing factoren afgeven
- Afgifte hormonen aan voorkwab stimuleren of remmen
Hypothalame hormonen
- Hormonen/RF die door hypothalamus worden afgegeven
- In te delen in voor- en achterkwab
Hormonen hypofysevoorkwab
- Hypofyseotropische hormonen
- TRG
- GnRH
- Somatostatine
- GRH
- Dopamine
- CRH
Kenmerk hormonen die door hypothalamus worden afgegeven
- Zeer korte halfwaardetijd
- Essentieel aangezien het effect (stimulatie tot afgifte hypofyse) niet langer door moet werken dan nodig is
Hypofyse
Neurofilament kleuring
- 1 cm groot
- Voorkwab > achterkwab
- Achterkwab kleine cellen
- Voorkwab hormoonproducerende cellen
Bij neurofilament kleuring is alleen de achterkwab aangekleurd
Hypofyse voorkwab
- Klierstructuur
- Somatotroop
- Corticotroop
- Lactotroop
- Gonadotroop
- Thyreotroop
Hypofyse achterkwab
- Alleen neuronen en geen kliercellen
- Vezelige structuur
- Oxytocine en ADH
Werking
- Hypothalamus maakt CRH
- CRH bindt aan G-eiwit gekoppelde receptor op hypofysevoorkwab
- Hypofyse maakt ACTH
- Bijnier maakt bijnierandrogenen en cortisol
- Cortisol invloed op doelweefsel en negatieve terugkoppeling hypothalamus en hypofyse
Hormonale disbalans
- Acromegalie: te veel GH
- Ziekte Cushing: hypercortisolisme
- Ziekte Addison: hypocortisolisme
- Ziekte Graves: hyperthyreoïdie
- Ziekte Hashimoto: hypothyreoïdie
TRH - Hypothalamus hypofyse schildklier as
- Afgegeven door hypothalamus
- Stimuleert hypofyse in afgifte TSH
- TSH stimuleert schildklier tot aanmaak schildklierhormoon T4
- T4 negatief effect op hypothalamus en hypofyse
Hypothalamus-hypofyse GH as
- Hypothalamus produceert somatostatine en GHRH
- Somatostatine remt en GHRH stimuleert hypofyse
- Hypofyse maakt GH
- GH zorgt in lever voor aanmaak IGF1
- IGF1 onderdrukt hypothalamus en hypofyse
Hypothalamus-hypofyse gonaden as
- GnRG afgegeven door hypothalamus
- LH/FSH afgegeven door hypofyse
- Steroïde hormonen gemaakt door testes/ovaria (testosteron, oestradiol en progesteron)
Inhibine B aanmaak wat negatief terugkoppelt op hypofyse en hypothalamus
Dopamine
Probeert prolactine-afgifte te onderdrukken
Oxytocine
- Zogen rol
- Contractie uterus bevalling rol
Vasopressine
- Stimuleert reabsorptie van water in nier
- Rol in regulatie BD
Circadiaan ritme kan worden beïnvloed door
- Licht/donker
- Slaap
- Etc.
Concentraties
- GH, TSH, PRL in hoge concentraties aanwezig tijdens slaap
- ACTH laag tijdens slaap en loopt op in ochtend
- Cortisol volgt ACTH
Eiwitbinding
Inactiveert hormonen en zorgt voor verminderde klaring/uitscheiding
Klein % in gebonden hormonen, maar een groot verschil in halfwaardetijd
Tijdens zwangerschap
- Cortisol bindend eiwit verhoogd
- Vrij hormoon daalt
- Compensatoir meer hormoon productie
