H10.2: Werking ACTH, cortisol en steroïdbiosynthese Flashcards
Bijnier
- 3 cm groot
- Omringd door vet
- Donkere medulla
- Lichte cortex
- Kapsel
Medulla
Basofiel gekleurd en catecholamineproductie
Cortex
Productie steroïdhormonen
Zona glomerulosa
- Aldosteron productie
- Mineralocorticoïd
- Ang2 en K+
Zona fasciculata
- Cortisol productie
- Glucocorticoïd
- ACTH
Zona reticularis
- DHEA productie
- Androgenen
- ACTH
Medulla
- Norepinefrine productie
- Catecholamines
- Sympathicus
Cortex x oorsprong
Medulla x oorsprong
Mesodermale oorsprong
Neuronale oorsprong
ACTH
Stuurt in bijnierschors zona fasciculata en zona reticularis aan
Belangrijk voor aansturing zona glomerulosa
- Angiotensine
- Kalium
Cholesterol
- Bouwsteen voor androgenen, cortisol en aldosteron
- Opgenomen in darm
- In lever verpakt in VLDL
- In lichaam omgezet in LDL
Functie LDL
- Transporteert cholesterol via bloed naar o.a. bijnier
- Opgenomen in bijniercel
- Afgebroken tot cholesterol
StAR
- Transporteiwit dat cholesterol over mitochondriale binnenmembraan kan transporteren
- Daarna vinden er verschillende omzettingen van cholesterol molecuul plaats
HSD3 rol
- Omzetting pregnenolon in progesteron
- Omzetting 17-OH-pregnenolon in 17-OH-progesteron
Rol CYP17
Locatie
- Omzetting pregnenolon in 17-OH-pregnenolon
- Omzetting progesteron in 17-OH-progesteron
Alleen in fasciculata en reticularis
CYP17 b5
Locatie
Nodig om cholesterol en cortisol om te zetten in DHEA en andorsteendion
Alleen in reticularis waardoor er androgenen geproduceerd worden
CYP11B2
Locatie
Zorgt ervoor dat corticosteron kan worden omgezet in aldosteron
Alleen in glomerulosa
Waarom is er geen cortisol productie in glomerulosa?
ACTH kan weliswaar glomerulosa stimuleren, maar omdat er geen CYP17 tot expressie komt is hier geen cortisol productie
Werking calcium kanalen in plasmamembraan openen
- CRH uit hypothalamus zet hypofysevoorkwab aan tot productie ACTH
- CRH bindt aan CRH receptor
- Receptor is GPCR
- Activeert adenylyl cyclase
- Stijging intracellulair cAMP
- PKA geactiveerd
- Ca-kanalen in plasmamembraan geopend
Gevolg verhoogd calcium-influx
- Intracellulaire calciumconcentratie
- Stimuleert ACTH afgifte
- ACTH bindt aan melanocortine-2 receptor
- Activatie adenylyl cyclase en PKA
- Activiteit steroïdogene enzymen neemt toe
- Enzymsynthese voor cortisolproductie gestimuleerd
Cortisol wordt gereguleerd door
- ACTH
- Stress
- Biochemische stress
Functie cortisol
- Glucocorticoïd
- Rol in regulatie suikerhuishouding
- Stimuleert lever door glucose-aanmaak (gluconeogenese)
- Verhoging bloedglucosespiegel
- Remt eiwitsynthese
- Gebruik van vetzuren als energiebron wordt gestimuleerd
Effect cortisol op vet
- Insulinegevoeligheid daalt
- Verestering vetzuren daalt
- Lipolyse stijgt
- Glucosespiegel stijgt
Effect cortisol op skeletspier
- Insulinegevoeligheid daalt
- Eiwitsynthese daalt
- Eiwitafbraak stijgt
- Glucosespiegel stijgt
Effect cortisol op lever
- Insulinegevoeligheid daalt
- Glycogenolyse
- Gluconeogenese
- Glucosespiegel stijgt
Ang2 functie
- Vasoconstrictie
- Stimuleert zona glomerulosa tot productie aldosteron
Gevolg verhoogde plasma kaliumconcentratie
Extra stimulatie van aldosteronproductie
Nier x bloeddruk x aldosteron
Toename BD zorgt voor minder renine
Gevolg verhoogd plasma kalium
Afgifte aldosteron
Door hogere aldosteron wordt er meer kalium uitgescheiden waardoor er minder aldosteron wordt afgegeven
Cortisol x receptoren
- Glucocorticoïd
- Mineralocorticoïd (sterker)
Cortisol x potency
Groter dan aldosteron
DUS cortisol moet snel afgebroken worden in de nier om onbedoelde mineralocorticoïde effecten te voorkomen
Prednison
Fludrocortison
Sterker glucocorticoïd effect
Sterker mineralocorticoïd effect
Hoe wordt cortisol geïnactiveerd?
- Enzym HSD 1 en 2
- Actieve cortisol omzetten naar inactieve cortison
- Bindt niet aan aldosteron
- HSD 1 kan ook weer activeren dus een shuttle van actief naar inactief
Drop
- Remt HSD2
- Inactivatie van cortisol geremd
- Hoge BD
Prednison
- Synthetisch glucocorticoïd
- Hogere potency op glucocorticoïd receptor dan cortisol zelf
- ACTH-afgifte wordt geremd
- Cortisolconcentratie omlaag
CYP21 deficiëntie
- Geen aldosteron- en geen cortisolproductie
- ACTH afgifte zal door afwezigheid van negatieve feedback stijgen
- Androsteendionaanmaak extra gestimuleerd
- Vrouwen toch penis en testikelvorming
- Grote problemen water- en zouthuishouding door afwezigheid aldosteron
CYP17 deficiëntie
- Stopt vorming cortisol en androsteendion
- Door afwezigheid negatieve feedback van cortisol zal ACTH-afgifte stijgen
- Invloed op productie aldosteron
Werking tyrosine
- Tyrosine wordt door thyroïd hormoon (TH) omgezet in L-dopa
- Omgezet in dopamine
- Opgenomen in granula van chromaffiene cel
- Omgezet tot noradrenaline
- Noradrenaline opslaan of uitscheiden of uit granula pompen
- PNMT kan noradrenaline omzetten in adrenaline
