Geschiedenis - Les 17: Durf te denken!

Question 1

Wat was de kernattitude van de verlichting?

Answer 1

Je verstand durven gebruiken en zelfstandig te durven denken.

Question 2

Wie bedoelde Kant met de ‘voogden (van het denken)’? Maw wie bevoogde het denken in de 18e eeuw?

Answer 2

De kerk en staat bepalen het denken.

Question 3

Concretiseer de bevoogding van het denken met een voorbeeld.

Answer 3

• kerk: Galilei werd opgesloten omwille van zijn ideeën (<-> bijbel)
• staat: vorstelijk absolutisme (staatsgodsdienst); bloedplakkaat, …

Question 4

Wat was volgens Kant nodig om de kernattitude van de verlichting te realiseren?

Answer 4

verlichting = verstand + vrijheid

Question 5

Voor wat staat V = V + V

Answer 5

verlichting = verstand + vrijheid

Question 6

In melk mate is deze tekst van Kant nog actueel? Maw wie zou je als de actuele voogden van het denken kunnen bestempelen?

Answer 6

• Massamedia (Facebook, Instagram, X, …) -> gevaar van fake news!
• In staten met dictatioriale regimes nog steeds de overheid -> censuur

Question 7

Verklaar de beeldspraak in het begrip ‘verlichting’.

Answer 7

Het licht van het verstand, moet de duisternis van de onwetendheid (vooroordelen, bijgeloof) doen verdwijnen.

Question 8

Zeg met eigen woorden wat Pierre Bayle verwierp.

Answer 8

Elke theorie die niet met het verstand kon worden uitgelegd is waardeloos.

Question 9

Geef uit de VMT 3 voorbeelden van leerpunten die volgens Bayle moesten worden verworpen omdat ze enkel steunden op gezag en/of traditie.

Answer 9

• het vorstelijk absolutisme van het goddelijk recht
• de standensamenleving (goedgekeurd door God)
• Geopenbaarde godsdiensten

Question 10

Geef 3 langetermijnevoluties die de verlichting deden ontstaan.

Answer 10

• toenemende contacten met de wereld buiten Europa -> Europese maatschappij in vraag (eurocentrisme in vraag)
• religieuze verscheidenheid (sinds de reformatie) -> rationale denkregels
• de wetenschappelijke revolutie (van humanisme -> 17e eeuw) -> geloof in het verstand

Question 11

Welke eeuw was de eeuw van de rede? Wat was nog een ander synoniem?

Answer 11

de 18e eeuw

de eeuw van de verlichting

Question 12

Wat geloofden de ontwikkelden tijdgenoten van de eeuw van de verlichting?

Answer 12

Dat ze met de rede (ratio) of het menselijk verstand alle problemen zouden kunnen oplossen

Question 13

Wat deed vooral de wetenschappelijke revolutie?

Answer 13

Het geloof in de mogelijkheden van het verstand toenemen.

Question 14

Hoe raakten de verlichte ideeën verspreid? (5)

Answer 14

• breed publiek: brieven, pamfletten, …
• encyclopedie: Diderot en d’Alembert: overzicht van toemalige kennis (verboden lectuur)
• verzonnen reisverhalen (reeds in humanisme: Utopia)
• toneel en opera (vb Figaro)
• vorming publieke opinie in koffiehuizen, leesclubs, salons, geheime genootschappen (vb vrijmetselarij, …)

Question 15

Wat zijn de verlichte ideeën van Locke? (4)

Answer 15

1) vrijheid als een individueel onvervreemdbaar recht

2) rechtsgelijkheid

3) volkssoevereiniteit = vlak heeft de hoogste macht

4) weerstandsrecht = volk heeft het recht zich te verzetten tegen slechte bestuurders

Question 16

Wat zijn de verlichte ideeën van Montesquieu? (3)

Answer 16

1) wetgevend = maakt of verandert wetten, controleert de uitvoerende macht

2) uitvoerend = uitvoering van de wet: regering met minister

3) rechterlijk = waakt over de juiste toepassing van de wet: politie, rechters, …

Question 17

Wat was de bestaande toestand in Europa in de VMT (ideeën hoe ze vroeger waren) tov de verlichte ideeën van Locke?:

1) vrijheid als een individueel onvervreemdbaar recht

2) rechtsgelijkheid

3) volkssoevereiniteit = vlak heeft de hoogste macht

4) weerstandsrecht = volk heeft het recht zich te verzetten tegen slechte bestuurders

Answer 17

1) rechten afhankelijk van stand en/of sociale groep

2) sociaaljuridische discriminatie

3) soevereiniteit bij de vorst (Hoe werd de macht gerechtvaardigd?) -> Goddelijk- en Romeins recht.

4) geen weerstandsrecht

Question 18

Wat had de breedste impact: de verlichting of het humanisme?

Answer 18

de verlichting, ondanks de censuur van de machthebbers.

Question 19

Van wat gaf de Franse Encyclopédie een overzicht?

Answer 19

Van de toenmalige wetenschappelijke kennis.

Question 20

Voor wat gingen Locke en Montesquieu in de verlichting?

Answer 20

gingen met hun pleidooi voor vrijheid, rechtsgelijkheid, volkssoevereiniteit, scheiding van de staatsmachten en rechtszekerheid in tegen het vorstelijk absolutisme.

Question 21

Van wat werden Locke en Montesquieu de grondleggers?

Answer 21

van het politiek liberalisme en de rechtsstaat.