Geschiedenis - Les 17: Durf te denken! Flashcards
Wat was de kernattitude van de verlichting?
Je verstand durven gebruiken en zelfstandig te durven denken.
Wie bedoelde Kant met de ‘voogden (van het denken)’? Maw wie bevoogde het denken in de 18e eeuw?
De kerk en staat bepalen het denken.
Concretiseer de bevoogding van het denken met een voorbeeld.
- kerk: Galilei werd opgesloten omwille van zijn ideeën (<-> bijbel)
- staat: vorstelijk absolutisme (staatsgodsdienst); bloedplakkaat, …
Wat was volgens Kant nodig om de kernattitude van de verlichting te realiseren?
verlichting = verstand + vrijheid
Voor wat staat V = V + V
verlichting = verstand + vrijheid
In melk mate is deze tekst van Kant nog actueel? Maw wie zou je als de actuele voogden van het denken kunnen bestempelen?
- Massamedia (Facebook, Instagram, X, …) -> gevaar van fake news!
- In staten met dictatioriale regimes nog steeds de overheid -> censuur
Verklaar de beeldspraak in het begrip ‘verlichting’.
Het licht van het verstand, moet de duisternis van de onwetendheid (vooroordelen, bijgeloof) doen verdwijnen.
Zeg met eigen woorden wat Pierre Bayle verwierp.
Elke theorie die niet met het verstand kon worden uitgelegd is waardeloos.
Geef uit de VMT 3 voorbeelden van leerpunten die volgens Bayle moesten worden verworpen omdat ze enkel steunden op gezag en/of traditie.
- het vorstelijk absolutisme van het goddelijk recht
- de standensamenleving (goedgekeurd door God)
- Geopenbaarde godsdiensten
Geef 3 langetermijnevoluties die de verlichting deden ontstaan.
- toenemende contacten met de wereld buiten Europa -> Europese maatschappij in vraag (eurocentrisme in vraag)
- religieuze verscheidenheid (sinds de reformatie) -> rationale denkregels
- de wetenschappelijke revolutie (van humanisme -> 17e eeuw) -> geloof in het verstand
Welke eeuw was de eeuw van de rede? Wat was nog een ander synoniem?
de 18e eeuw
de eeuw van de verlichting
Wat geloofden de ontwikkelden tijdgenoten van de eeuw van de verlichting?
Dat ze met de rede (ratio) of het menselijk verstand alle problemen zouden kunnen oplossen
Wat deed vooral de wetenschappelijke revolutie?
Het geloof in de mogelijkheden van het verstand toenemen.
Hoe raakten de verlichte ideeën verspreid? (5)
- breed publiek: brieven, pamfletten, …
- encyclopedie: Diderot en d’Alembert: overzicht van toemalige kennis (verboden lectuur)
- verzonnen reisverhalen (reeds in humanisme: Utopia)
- toneel en opera (vb Figaro)
- vorming publieke opinie in koffiehuizen, leesclubs, salons, geheime genootschappen (vb vrijmetselarij, …)
Wat zijn de verlichte ideeën van Locke? (4)
1) vrijheid als een individueel onvervreemdbaar recht
2) rechtsgelijkheid
3) volkssoevereiniteit = vlak heeft de hoogste macht
4) weerstandsrecht = volk heeft het recht zich te verzetten tegen slechte bestuurders
Wat zijn de verlichte ideeën van Montesquieu? (3)
1) wetgevend = maakt of verandert wetten, controleert de uitvoerende macht
2) uitvoerend = uitvoering van de wet: regering met minister
3) rechterlijk = waakt over de juiste toepassing van de wet: politie, rechters, …
Wat was de bestaande toestand in Europa in de VMT (ideeën hoe ze vroeger waren) tov de verlichte ideeën van Locke?:
1) vrijheid als een individueel onvervreemdbaar recht
2) rechtsgelijkheid
3) volkssoevereiniteit = vlak heeft de hoogste macht
4) weerstandsrecht = volk heeft het recht zich te verzetten tegen slechte bestuurders
1) rechten afhankelijk van stand en/of sociale groep
2) sociaaljuridische discriminatie
3) soevereiniteit bij de vorst (Hoe werd de macht gerechtvaardigd?) -> Goddelijk- en Romeins recht.
4) geen weerstandsrecht
Wat had de breedste impact: de verlichting of het humanisme?
de verlichting, ondanks de censuur van de machthebbers.
Van wat gaf de Franse Encyclopédie een overzicht?
Van de toenmalige wetenschappelijke kennis.
Voor wat gingen Locke en Montesquieu in de verlichting?
gingen met hun pleidooi voor vrijheid, rechtsgelijkheid, volkssoevereiniteit, scheiding van de staatsmachten en rechtszekerheid in tegen het vorstelijk absolutisme.
Van wat werden Locke en Montesquieu de grondleggers?
van het politiek liberalisme en de rechtsstaat.
