geðrofslyf-L3 Flashcards

1
Q

Hvaða dópamín viðtaki er ofvirkur í geðklofa og hvaða viðtaki er vanvirkur?

A

Dópamín 2 ofvirkur - subcortal
Dópamin 1 vanvikur - cortex

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvernig er talið að glutamate tengist geðklofa?

A

Vanvirkni í glútamat-viðtakanum NMDA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvaða lyf er glutamate antagonisti og getur framkallað geðrofsástand?

A

phencyclidine

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvaða fíkniefni getur framkallað geðrofa?

A

Amfetamín

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvaða amínósýra getur framkallað geðrofa?

A

L-Dopa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hverjar eru fjórar dópamín brautirnar?

A

Meso-limbic

Meso-cortical

Nigro-striatal

Tubero-in-fundibular

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Positive geðrofseinkenni eru talin tengjast?

A

Ofvirkni í Mesolimbic dópamín pathway

(Dópamín 2 receptor)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Neikvæðu einkenni geðklofa eru talin tengjast hvaða pathway?

A

Mesocortical pathway (D1) vanvirkni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Í hvaða tvo flokka eru geðrofslyfum skipt í dag?

A

A: Typical antipsychotics (eldri lyfin)

B: Atypical antipsychotics (nýrri lyfin)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvaða aukaverkun eru gömlu geðrofslyfin líklegri til að valda?

A

Extrapyramidal symptoms (involuntary motor movements)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvað er Denervation supersensitivity og hvenær gerist það?

A

Gerist þegar postsynaptic næmni verður meiri eftir að presynaptic losun minnkar. Gerist eftir langtímanotkun á geðrofslyfjum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvaða dópamínbraut tengist extrapyramidial einkennum?

A

Nigro*striatal

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvaða dópamínbraut tengist losun prólaktíns?

A

Tubero*infundibular

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Á hvaða viðtaka verka líka geðrofslyf?

A

adrengerga-, cholinerga- og histamínergaviðtaka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Geðrofslyfjum er skipt í tvo hópa annað en eldri/ný. Hverjir eru það?

A

Hásækni lyf og lágsækni lyf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvað einkennir hásæknilyf og dæmi um slíkt lyf?

A

Þarf almennt minni skammt. Valda frekar extrapyramidal einkennum en lágsækni lyf.

Valda minna af andadrenergum og andkólinlegum einkennum

Haloperidol er dæmi um slíkt lyf

17
Q

Hvaða dóp er talið geta valdið geðrofa með truflun á glútamat-viðtakanum NMDA?

A

PCP (englaryk) og Ketamín

18
Q

Hvað gera PCP (englaryk) og Ketamín við NMDA viðtakann?

A

Blokka hann. (antagónistar). Notað í svæfingarlyfjum t.d.

19
Q

Hvað einkennir lágsækni lyf og dæmi um slíkt lyf?

A

Þarf almennt hærri skammta

Ekki líkleg til að valda extrapyramidal einkennum

en líklegri til að valda andadrenergum og andcholinegrum áhrifum

20
Q

Hvað eru lágsæknilyf líklegri til að valda en hásækni lyf?

A

Hjarta: lenging á QT-bili

21
Q

Dæmi um 3 einkenni af andcholinergum áhrifum og úr hverju draga þau?

A
  1. Munnþurrk
  2. Hægðatregða
  3. Þvagtregða

Draga úr extrapyramidal einkennum í parkinsons t.d.

22
Q

Hvað er orthostatic hypotension og hvað veldur því?

A

Lágþrýstingur í réttstöðu. Orsakast af andadrenergum áhrifum.

23
Q

Hvað gerir dópamín varðandi prólaktíni og hver eru einkenni geðrofslyfja tengt því?

A

Dópamín hemur prólaktín-losun. Dópamínsbælingin veldur því stækkuðum brjóstum

24
Q

Tvö auka (eitt spes) einkenni dópamínslyfja?

A
  1. Aukin matarlyst/þyngd
  2. Húðútbrot og húðin viðkvæmari f. ljósi
25
Q

Hvað er acute dystonia og hvaða hluta heilans tengist það?

A

Vöðvaspasmi. Tengist dópamínvirkni í basal ganglia.

Gerist í ungum karlmönnum og hægt að lækna auðveldlega með andkólinergra lyfjum.

Hluti af taugakerfisaukaverkunum

26
Q

Hvað er akathisia?

A

Óþægilegur pirringur í vöðvum. Einstaklingur alltaf á iði. Misgreint sem kvíði/spenna.

Tengist misbalance á milli noradrenalíns og dópamíns.

Beta-blokkerar hjálpa.

Aukaverkun geðrofslyfjanna s.s.

Hluti af taugakerfisaukaverkunum

27
Q

Hvað er tardive dyskinesia?

A

Ósjálfráðar hreyfingar oftast í andlitinu og tungu.
Eldri konur í mestri hættu.

Hluti af taugakerfisaukaverkunum

28
Q

Hvað er neuroleptic malignant syndrome?

A

Mjög sjaldgæft og stórhættulegt ástand.
Hiti, BÞ hækkun, vöðvastífleiki.

Hluti af taugakerfisaukaverkunum

29
Q

Hvað einkennir atypisku-lyfin? (4)

A
  1. Valda síður taugakerfisaukaverkunum
  2. Meiri áhrif á neikvæðu einkennin
  3. Selective D2 antagonistar
  4. Hindra líka serótónin-viðtaka. Kallaðir serótónin-dópamín antagónistar
30
Q

Hvað var fyrsta atypiska lyfið, hvað einkenndi virkni þess og af hverju var það tekið af markaði?

A
  1. Clozapine
  2. Hefur víðtæk áhrif og bindist fullt af viðtökum (dópamín,serótónín, noradrenalín, histamín etc)
  3. Lítil binding við D2 sbr. önnur lyf
  4. Tekið af markaði vegna agranulocytosis
31
Q

Aukaverkanir atýpísku lyfjanna?

A

Algengt: Aukin matarlyst/þyngd, skert sykurþol + hærra cholesterol

Óalgengt: Extrapyramidal einkenni

32
Q

Hvaða atypiska lyf hefur mestu dópamínhindrunina?

A

Risperidone.
Mestu hættur á extrapyramidal einkennum

33
Q

Dæmi um þriðju kynslóðar atypiskt lyf?

A

Ari*pipra*zole

Partial agónisti á dópamín og serótónin viðtaka

“Hindrar þannig aðgengi endogen boðefna án þess að hafa bein antagonista áhrif”

Veldur ekki aukinni matarlyst og hefur minni hættu á extrapyramidal aukaverkunum

34
Q

Dæmi um þriðju kynslóðar atypiskt lyf?

A

Ari*pipra*zole

Partial agónisti á dópamín og serótónin viðtaka

“Hindrar þannig aðgengi endogen boðefna án þess að hafa bein antagonista áhrif”

Veldur ekki aukinni matarlyst og hefur minni hættu á extrapyramidal aukaverkunum

35
Q

tveir sjd. sem eru ábending fyrir geðklofalyfjum annað en geðhvarfssýki og þunglyndi?

A

OCD og Tourettes