4: Háls- og nefkirtlar

Question 1

Hvað orsakar oftast hálsbólgur?

Answer 1

Veirur.

T.d. EBV, CMV. HIV einstaka sinnum.

Question 2

Ef bakteríur orsaka hálsbólgu, hverjar eru það þá oftast?

Answer 2

Gr. A streptókokkar.

Question 3

Útbrot annars staðar í munni en á hálskirtlum þegar hálsbólga er til staðar, bendir til…

Answer 3

…veirusýkingar frekar en baktería. En obs, mjög óspecifiskt.

Question 4

Gr. A streptococcar.

Sýkingar í HNE, sj. hópur. Greining.

Answer 4

• Eru beta hemolytiskir streptococcar og algengasta ástæða bakteríuhálssýkinga.
• Börn og unglingar, dreifist með munnvatni.
• Streptest en passa, sumir eru berar.

Question 5

Hvenær á ekki að taka streptest?

Answer 5

A.m.k. ekki ef önnur einkenni en eymsli frá hálsi, t.d. hósti, nefrennsli og hæsi.

Question 6

Meðferð við gr. A streptókokkum og af hverju meðhöndlum við?

Answer 6

• Penisillín eða amoxicillin í 10 daga.
• Cephalexin ef ofnæmi
• Clindamycin ef anaphylaxi.
• Til að fyrirbyggja gigtsótt.

Question 7

4 fylgikvillar við gr. A streptókokkar?

Answer 7

• Skarlatsótt, tengist endótoxinum.
• Gigtsótt (rheumatic fever), autoimmune og leggst á hjarta 1-4 vikum eftir sýkingu.
• Post-streptococcal glomerulonephrit, leggst á háls eða húð 1-2 vikum eftir sýkingu.
• PANDAS (taugasjúkdómur)

Question 8

Hvað er hættulegt við barnaveiki/diphtheriu?

Answer 8

Endotoxín sem targeta hjarta og taugar. Nú er bólusett fyrir þessu.

Question 9

Hvernig kemur peritonsillar abscess til?

Hvar myndast gröfturinn og hver er meðferð?

Answer 9

Fylgikvilli bakteríusýkinga í hálskirtlum, getur einnig komið eftir veirusýkingu.
Gröftur myndast djúpt við kirtil en grunnt við vöðvann (pharyngeal constrictor).
Færð t.d. aukna verki, trismus, raddbreytingar.
Rx. opna með hníf/drenera.
Sýklalyf t.d. penicillin, amoxicillin, augmentin.

Question 10

Hvernig abscess er djúpt við pharyngeal constrictor?

Answer 10

Parapharyngeal abscess.

Question 11

Infectious mononucleosis orsakast af…

Answer 11

…Ebstein Barr veiru, þ.e. HHV4.

Question 12

5 einkenni EBV sýkingar og meðferð.

Answer 12

Hiti
Slappleiki
Hálssærindi/stækkaðir hálskirtlar
Eitlastækkanir
Lifrar- og miltisstækkun.
Rx. stuðningsmeðferð og hvíld.

Question 13

Meðferð við candida í hálskirtlum.

Answer 13

Mycostatin munnskol

Fluconazol töflur.

Question 14

Stækkaðir nefkirtlar geta valdið…

Answer 14

…hor og nefmælgi.

Question 15

Stækkaðir hálskirtlar valda…

Answer 15

…hrotum og kæfisvefni. Hægt að gera tonsillotomiu/tonsillektomiu.

Question 16

2 ábendingar fyrir adenotonsillectomíu.

Answer 16

Kæfisvefn hjá börnum.

Endurteknar sýkingar.

Question 17

Ábending fyrir nefkirtlatöku hjá börnum.

Answer 17

Stöðugur hor.
Ef setja þarf rör í annað sinn…
Endurteknir sinusitar.