3: Krabbamein á H&H

Question 1

Krabbamein á h&h er langoftast…

Answer 1

…flöguþekjukrabbamein með uppruna í slímhimnu efri loftvegar.
(Sjaldgæfari eru sarcoma og munnvatnskirtilsmein.)

Question 2

Keratínperlur eru dæmigerðar fyrir?

Answer 2

Flöguþekjukrabbamein.

Question 3

Hááhættuserotypir papilloma veiru eru, og orsaka?

Answer 3

Flöguþekjukrabbamein í munni.

p16 og 18.

Question 4

5 staðsetningar krabbameina á h&h.

Answer 4

Munnhol
Munnkok (oropharynx)
Nefkok (nasopharynx, fyrir ofan mjúka góm)
Barkakýliskok (hypopharynx)
Barkakýli (larynx)

Question 5

3 áhættuþættir flöguþekjukrabbameins á h&h.

Answer 5

Reykingar
Alkóhólneysla (obs. mikil samlegðaráhrif!)
Human papillomavirus, HPV (16 og 18)

Question 6

Algengasta HPV serotypan.

Answer 6

HPV 16. Algengust í munnkoki, þ.e. tungurót og hálskirtlum.

Question 7

Meðalaldur greiningar í krabbameinum á h&h, karlar vs. konur.

Answer 7

Um 60 ár.

Karlar 2-4x fleiri en konur, obs. áhrif reykinga og alkóhóls.

Question 8

Einkenni æxla á h&h.

Answer 8

• Verkir, sem svara oft ekki meðferð
• Blæðing en sjaldgæft.
• Stækkaður eitill á hálsi.
• Ath. - staðsetning ræður einkennum.
  Gómur (verkir, lausar tennur)
  hálskirtill (odynophagia)
  raddbönd (hæsi)
  barkakýliskok (verkir, kyngingarörðugleikar)
  nefkok (tvísýni, taugalamanir, vökvi í miðeyra)
  tunga (verkir)
  munnbotn (þroti í submandibular kirtlum)

Question 9

Hvaða stigunarkerfi er notað fyrir krabbamein á h&h?

Answer 9

TNM stigunarkerfið.
T - tumor (stærð frumæxlis og vöxtur)
N - nodes (fjöldi og stærð eitlameinvarpa)
M - metastasis (fjarmeinvörp)

Question 10

Myndgreining fyrir krabbamein á h&h.

Answer 10

• a.m.k. CT háls og thorax MEÐ skuggaefni.
• MRI MEÐ skuggaefni, ef erfitt er að meta skurðtæki.
• Ómun og ástunga fyrir stigun og greiningu, obs. eitlar.
• PET/CT, bæði fyrir meðferð og við mat á meðferð.

Question 11

Meðferð krabbameina á h&h, 3 atriði.

Answer 11

Skurðaðgerð (með/án uppbyggingar)
Geislameðferð (frum eða adjuvant)
Lyfjameðferð (með gielsum, neo-adjuvant eða líknandi)

Question 12

Meðferð krabbameina í munnholi, 4 atriði.

Answer 12

• Vanalega skurðaðgerð ef skurðtækt.
• Obs. hálseitlar, taka þá líka!
• Stundum geislar eftir á.
• Stundum lyfjameðferð eftir á, sérstaklega ef ófríar skurðbrúnir eða æxli vaxið út úr eitlum.

Question 13

Meðferð krabbameina í munnkoki, barkakýliskoki og nefkoki.

Answer 13

• Geislar með/án lyfja.

- Stundum skurðaðgerð eftir á, metið með PET/CT.

Question 14

Meðferð krabbameina í barkakýli.

Answer 14

Fer eftir stigi.

• Ef T1a - vanalega fjarlægt með laseraðgerð í speglun.
• Ef T4 (efsta frumæxlisstig) - vanalega skorið og geislar á eftir.
• Eitthvað þarna á milli og veldur einkennum - stundum skorið en annars geislar notaðir á T2 og T3, með/án lyfja, það fer eftir eitlum.

Question 15

2 dæmi um góðkynja fyrirferðir á hálsi.

Answer 15

• Paraganglioma: algengust við carotis.

- Schwannoma: koma í vagus/sympatiska keðju.

Question 16

Eftirfylgd og 4 fylgikvillar krabbameina á h&h.

Answer 16

• Taka PET ef eitlar voru jákv. en annars CT, 3 mánuðum eftir að geislum lýkur.
• CT ef sj. var skorinn.
• Munnþurrkur
• Tannvandamál
• Bragðtruflanir
• Kyngingarvandamál