1.7 van gewone cel tot kankercel Flashcards
hoe gaat de vorming van een kankercel?
veel verschillen tussen normale en kankercellen
veel mutaties nodig
kleine kans dat dit in een cel gebeurd
hallmarks of cancer
wat zijn de 10 hallmarks of cancer?
1: blijven delen
2: remming ontwijken
3: celdood weerstaan
4: oneindige celdeling
5: vorming van nieuwe bloedvaten
6: invasie en metastase
7: genoom instabiliteit en mutaties
8: tumor bevorderende ontsteking
9: deregulatie van energievoorziening
10: ontsnapping aan het immuunsysteem
leg hallmark 1 uit: blijven delen
groeifactoren zijn nodig om de cel tot deling aan te zetten
dit loopt via groeifactor receptor
tumor maakt zelf groeifactor of heeft geen groeifactor nodig voor activering
leg hallmark 2 uit: remming ontwijken
normale cellen luisteren naar signalen die de groei remmen
tumor schakelt de groeiremmers uit
leg hallmark 3 uit: celdood weerstaan
normale cellen kunnen mechanismen activeren die tot celdood leiden (bijv als DNA teveel schade heeft)
dit zet cellen aan om geprogrammeerd eiwitten en DNA af te breken (apoptose)
tumor schakelt apoptose uit
leg hallmark 4 uit: oneindige celdeling
normale cellen kunnen slechts een beperkt aantal delingen doormaken (uitzondering stamcellen).
dit komt omdat de telomeren bij elke celdeling korter worden
tumor schakelt de telomeerverlenging weer in
wat is het verschil tussen hallmark 1 (blijven delen) en 4 (oneindige celdeling)?
blijven delen betekent dat de cel gaat delen
oneindige celdeling betekent dat de cel BLIJFT delen tot in het problematische
leg hallmark 5 uit: vorming van nieuwe bloedvaten
de groeiende tumor heeft veel voedingsstoffen nodig
tumor zal dus vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese) stimuleren
wat is stroma?
de directe omgeving naast de tumor
waaruit bestaat stroma?
ondersteunend, niet-neoplastisch bindweefsel
bloedvaten
ontstekingscellen.
van de gastheer afkomstig
wat doen stromacellen?
ze verzorgen de tumor
wat zijn stromacellen?
endotheel
fibroblasten
ontstekingscellen
wat doet stroma?
stroma bevat endotheel
endotheel zorgt voor angiogenese ten behoeve van de groei. nodig voor tumorgroei
wat is nodig voor angiogenese?
angiogene groeifactoren
normaal worden deze gecontroleerd geproduceerd en worden ook groeiremmende factoren geproduceerd.
als de angiogene groeifactoren de overhand nemen is er een angiogene switch.
tumor is in staat te zorgen voor toename angiogene groeifactoren en afname van groeiremmende factoren
leg hallmark 6 uit: invasie en metastase
tumor dringt in het omringende weefsel binnen met doorbraak door een basaalmembraan (invasie)
tumorcellen kunnen over een grote afstand worden getransporteerd en daar nieuwe tumor geven (metastasering)
welke stappen vinden er plaats bij invasie en metastasering (hallmark 6)?
- migratie door de basaalmembraan (detachement) (invasie)
2.verplaatsing door extra-cellulaire matrix (invasie)
3.intravasatie (binnendringen bloedvat, EMT), (metastase)
4. transport in bloedbaan (‘embolus’) (metastase)
5. extravasatie en metastatic deposit (metastase)
6. colonisatie/ uitgroei (MET is nodig), (metastase)
leg hallmark 7 uit: genoom instabiliteit en mutaties
een tumorcel moet veel mutaties ophopen
dit wordt normaal tegen gegaan door DNA schade reparatie
bij een tumor is er vaak een probleem in de DNA schade reparatie waardoor mutaties sneller ophopen
leg hallmark 8 uit: tumor-bevorderende ontsteking
chronische ontstekingen kunnen tumorbevorderend zijn
tumoren gebruiken immuuncellen om stroma naar hun hand te zetten
macrofagen en granulocyten zijn bevorderend voor invasie en metastasering
leg hallmark 9 uit: deregulatie van de energievoorziening
tumorcellen leven vooral van de glycolyse (glucose–>pyruvaat)
in een normale cel gaat pyruvaat de oxidatieve fosforylering in waarbij 32 ATP vrijkomt
in een tumorcel wordt pyruvaat omgezet tot lactaat wat 2 ATP oplevert. hierdoor kan tumorcel ook overleven in zuurstofarme periode
leg hallmark 10 uit: ontsnapping aan het immuunsysteem
tumrocellen hebben veel mutaties
het immuunsysteem kan deze herkennen en cellen elimineren
tumoren activeren daarom vaak mechanismen die het immuunsysteem minder actief maken
