1.5 bloedcelvorming en leukemie Flashcards
waar vind bloedcelvorming plaats?
in beenmerg
ontwikkeling van lymfatische cellen in lymfeklieren (B en T) en thymus (T lymfocyten )
waar worden bloedcellen opgeslagen?
in de milt
vnl rode bloedcellen
wat is acute myeloide leukemie?
ophoping van ongedifferentieerde cellen
waaruit ontstaat een bloedcel?
alle bloedcellijnen ontstaan uit 1 type stamcel
wat is een sterke aanwijzing voor leukemie?
aanwezigheid van
- onrijpe myeloide cellen (blasten, promyelocyten)
- lymfoide cellen (lymfoblasten)
in het bloed
wat zijn eigenschappen van bloedvormende stamcellen?
zelfvermeerdering
pluripotentie
hoge delingspotentie
lage delingsfrequentie
relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemo, reactieve O2 in cel)
verantwoordelijk voor het lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
wat zijn eigenschappen van progenitor cellen?
geen/ beperkt vermogen tot zelfvermeerdering
beperkt in ontwikkeling tot 1/ enkele bloedceldifferentiatielijnen
beperkt delingspotentie
hoge delingsfrequentie
gevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemo, reactieve O2 in cel)
verantwoordelijk voor korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
wat is de klinische toepassing van stamcel transplantatie?
beenmergherstel na totale lichaamsbestraling en chemo bij ziekten van hematopoietisch systeem (donor)
beenmergherstel bij PT met solide tumoren na zware chemo (eigen stamcel)
waar liggen hematopoietische stamcellen ? HSC
in regulerende niches
wat is de functie van de niche?
regulatie van stamceleigenschappen
bescherming tegen toxische invloeden
wat is stamcel ‘homing’?
stamcellenj vinden hun weg naar de niches (chemo attractie)
wat doen groeifactoren ?
ze activeren de receptoren op de (voorloper)cel. de receptor vangt nu het signaal op van de groeifactor en er is activatie van processen in de cel. de cel gaat delen. het zal ontwikkelingen tot bloedcel
wat is leukemie?
kwaadaardige ontsporing van de bloedcelvorming
ongecontroleerde aanmaak/ gereduceerde afbraak van niet of verminderd functionele bloedcellen
de normale bloedcelvorming wordt onderdrukt, hierdoor infecties, anemie en bloedingen
welke type leukemie heb je?
chronische leukemie en acute leukemie
myeloide leukemie
lymfoide/ lymfatische leukemie
wat is acute leukemie?
acute symptomen, veroorzaakt door ophoping van niet functionele cellen (meestal blasten) die de normale bloedcelvorming ernstig onderdrukken
–> defecten in groeiregulatie en uitrijping (differentiatie)
wat is chronische leukemie?
chronisch, aanvankelijk minder levensbedreigende symptomen veroorzaakt door ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en (deels) functionele leukemiecellen, die de normale bloedcelvorming in minder ernstige mate remmen
–> defect groeiregulatie
wat zie je bij histologie bij AML?
ophoping van ongedifferentieerde cellen
wat is myeloide leukemie?
leukemiecellen dragen kenmerken van granulocytaire, monocytaire, erythroide of megakaryoblastaire cellen
bijv AML, CML, acute promyelocytenleukemie
wat is lymfoide/ lymfatische leukemie?
leukemiecellen draen kenmerken van lymfoide cellen
bijv: acute lymfoblastaire leukemie
chromische lymfocytaire leukemie, plasmacel leukemie
wat is de stamcelhypothese?
leukemie ontstaat door genetische defecten in de bloedvormende stamcellen
wat zijn oorzaken van leukemie?
radioactieve straling
mutagene stoffen
erfelijke factoren
dit zorgt voor defecten in regelgenen
hoe kan je leukemie diagnosticeren ?
morfologie
cytogenetica
immunofenotypering
moleculair diagnostiek
wat detecteer je bij diagnostiek van leukemie?
gendefecten
detecteren van residuele ziekte van behandelingh
wat is een belangrijke indicator voor een prognose bij leukemie?
moleculaire defecten
wat is Next Generation Sequencing?
er wordt een groot deel DNA onderzocht waarbij wordt gekeken naar eventuele afwijkingen welke het ontstaan, beloop of behandeling beinvloeden
NGS heeft inzicht hoe kanker ontwikkelt tijdens en na de behandeling
wat is de clonale architectuur van AML?
leukemie ontstaat als een stamcel oiv driver mutaties zich ontwikkelt tot leukemische stamcel.
er ontstaan ook subclonale (cluster) mutaties waarbij buiten de driver mutaties nog meer mutaties optreden.
bij een recidief kan gekeken worden welke subclonale mutatie hier verantwoordelijk voor is. deze groep heeft niet goed gereageerd op de behandeling. hierin kunnen weer nieuwe mutaties ontstaan: recidief (relapse) mutaties
hoe zit het met mutaties ij ouderen zonder hematologische maligniteiten ?
als PT ouder wordt is de kans op mutaties in bloedcellen groter. bij ouderen komt een zelfde frequentie van mutaties voor als bij mensen met leukemie. deze mutaties verhogen de kans op leukemie.
