IBD inleiding Flashcards
Wat is IBD?
Een chronische ontstekingsziekte van het gehele maagdarmkanaal.
Van mond tot anus kan een ontsteking aanwezig zijn.
Het verschilt wel per ziekte waar de ontsteking gelokaliseerd is.
Symptomen zijn afhankelijk van de lokalisatie van de ziekte en zijn niet altijd in dezelfde mate aanwezig.
Per patiënt zijn de symptomen verschillend.
Het is lastig om te beoordelen of iemand een inflammatoire darmziekte heeft.
Prevalentie en incidentie van IBD?
De prevalentie van IBD is 100/100.000.
IBD heeft een piekincidentie tussen 15-25 en 56-65 jaar.
De incidentie neemt met name toe onder jongeren.
De incidentie is onder mannen en vrouwen gelijk.
Genetica bij IBD?
IBD komt genetisch voor.
Er zijn ongeveer 200 genen betrokken bij het krijgen van een inflammatoire darmziekte en die genen worden in families doorgegeven.
Het is niet zo dat als je het gen hebt je dan ook de ziekte krijgt.
Risicofactoren bij IBD?
- Genetische aanleg
- Omgevingsfactoren zoals stress, roken en NSAID’s spelen een rol, maar ook het gebruik van orale anticonceptie kan leiden tot een verhoogd risico.
- Bij IBD speelt ook een immunologische component. Er is een disbalans tussen pro- en anti-inflammatoire cytokines in het darmepitheel. De microbiota van de darm kunnen ook ontregeld zijn.
Behandeling en beloop van IBD.
IBD is erg divers.
Er zijn verschillende medicatie die bijvoorbeeld aanslaan bij mensen met colitis ulcerosa en weer niet voor M. Crohn. Dit terwijl die twee erg op elkaar lijken.
Zo kan je dan ook niet tegen een patiënt met IBD zeggen dat je ze kan genezen.
Iets wat niet genezen kan worden is bijvoorbeeld fibrose wat ook bij M. Crohn voorkomt.
De meeste medicatie dat tot nu toe veel symptomen bestrijdt is voor infecties in de dikke darm.
Lokalisatie van ontsteking Morbus Crohn?
Transmurale inflammatie, mogelijk in gehele gastro-intestinale stelsel
50% ileocolitis
+/- 30% uitsluitend ileum activiteit (met name terminale ileum)
15-20% uitsluitend colon (vaak proximaal)
Rectum blijft vaak vrij van ontsteking, i.t.t colitis ulcerosa
Klinische verschijnselen bij Morbus Crohn?
Buikpijn, diarree (met bloedverlies), vermoeidheid en gewichtsverlies Fistelvorming Perianale ziekte en proximale ziekte Malabsorptie Extra-intestinale manifestaties
Lokalisatie van ontsteking Colitis Ulcera?
Proctitis
Linkszijdige colitis
(Pan)colitis
Klinische verschijnselen Colitis Ulcera?
Diarree (vrijwel altijd met bloed en slijm bij de faeces)
Bloed en slijm (met of zonder ontlasting)
Toename defecatiedrang (loze aandrang)
Algemene ziekteverschijnselen zoals koorts, anorexie en vermagering
Pijnlijke darmkrampen voor defecatie
Verschillen tussen colitis ulcerosa en M. Crohn
Colitis Ulcerosa
- Colon
- Continu
- Oppervlakkig (mucosaal, submucosaal)
- Geen fisteling, zelden perianaal abces
- Minder vaak extra-intestinale manifestaties: artritis, uveitis, huidleasies, PSC overlap
M. Crohn
- Van mond tot kont
- Discontinu (skip lesions)
- Transmuraal
- Fisteling, perianaal abces
- Vaak extra-intestinale manifestaties (aften, atritis, uveitis, erythema nodosum, pyoderma)
Wat is de pathogenese van IBD?
IBD pathogenese is multifactorieel
- Erfelijkheid, omgevingsfactoren, microbioom
- Verstoring in de balans van het immuunsysteem
- Overexpressie van pro-inflammatoire cytokines
- Beschadiging van het epitheel
- Continue ontsteking
Wat zijn vaak voorkomende klachten bij IBD?
- Diarree
- Buikpijn
- Gewichtsverlies
- Deficiënties
- Rectaal bloedverlies
Wat is de definitie van diarree?
=/> 3 ongevormde ontlasting per dag of vloeibaar volume > 200 g/ dag.
Chronische diarree duurt langer dan 4 weken
Wat is de gradering van diarree?
1: toename van < 4 ontlasting/ dag t.o.v. baseline
2: toename van 4-5 ontlasting/ dag t.o.v. baseline
3: toename van =/> ontlasting/ dag t.o.v. baseline; incontinentie
Wat zijn de behandeldoelen van IBD?
Inductie remissie, bij iemand met een actieve ziekte zorgen dat de ziekte tot rust komt.
Onderhouden remissie, op de lange termijn voorkomen dat de ziekte terugkomt.
Voorkomen en behandelen van complicaties (fistels). Hierbij moeten de risico’s van de behandeling en de bijwerkingen van medicijnen worden afgewogen tegenover de complicaties. Alle medicijnen hebben bijwerkingen.
Stoppen met roken bij IBD?
Iedere patiënt krijgt lifestyle adviezen, zo moet elke patiënt stoppen met roken. Als je stopt met roken bij colitis ulcera kan de ziekte echter wel opvlammen, maar dat is geen reden om niet te stoppen. Stoppen met roken heeft bij Crohn (ook na operatie) geeft echt een voordeel.
Lichamelijk onderzoek bij IBD?
- Weinig aspecifieke klachten
- Associatie met anemie en (voeding)deficiënties
- Lichamelijk onderzoek is vaak normaal
Dingen waar op gelet moet worden bij lichamelijk onderzoek bij IBD?
- Abdominale massa
- Hoog klinkende of afwezige peristaltiek
- Gewichtsverlies
- Oedeem
- Spierverlies
Manieren van diagnostiek bij IBD?
Bloed en ontlasting Endoscopie o Gastroduodenoscopie o Colonscopie o Video-capsule endoscopie o Double-balloon enteroscopie Biopsie Marker studie MRI en CT (laatste in specifieke gevallen) Functionele testen
Endoscopische en histologische beelden bij IBD?
Colitis ulcerosa: Bij endoscopie zie je een continue oppervlakkige ontsteking in het colon, vaak rectaal bloedverlies, chirurgie is curatief. PA laat een diffuus mucosale inflammatie met crypt abcessen zien.
Morbus Crohn: Bij endoscopie zie je diepere ulceraties, van mond tot kont, soms rectaal bloedverlies, vaak fistels en vernauwingen, chirurgie palliatief. PA laat een lokale en discontinue ontsteking zien met granulomen.
Bloedwaardes zijn niet heel specifiek bij IBD?
Bloed: anemie, leukocytose, verhoogde BSE, verhoogde CRP (infectie), malabsorptie
Ontlasting: Kweken, ontsteking (fecaal calprotectine is een stofje dat aangeeft dat er een ontsteking is), bacteriën en parasieten. Bij prikkelbare darmsyndroom is fecaal calprotectine niet verhoogd. Als iemand ergens anders een ontsteking heeft, bijvoorbeeld in de longen, is het ook verhoogd.
Wat is Calprotectine?
- Calcium en zink bindend eiwit
- Afkomstig van ontstekingscellen (neutrofiele granulocyten en monocyten)
- Goede maat voor monitoring van patiënten met IBD
- In de differentiaal diagnostiek bij verdenking IBS
IBD en extra-intestinale manifestaties (EIM)
Tot 50% van IBD-patiënten =/> 1 EIM gedurende ziektebeloop
EIM kan tijdens gehele ziekteduur optreden
Risicofactoren: 1 EIM, CD > UC, vrouwen, roken, EIM in familie, IBD-chirurgie
Klachten bij EIM
artritis - Gewrichten van armen en benen (ellebogen, knieën, enkels, polsen) - SI-gewricht (sacroilitis) - Roodheid, pijn met/ zonder zwelling Huid - Pyoderma gangrenosum - Erythema nodosum Ogen - Nodulaire episcleritis - Uveitis Galwegen - Primaire scleroserende cholangitis: zeldzame ontsteking
