Hjúkrun eftir aðgerð á brjóstum

Question 1

Hver er meðalaldur kvenna við greiningu ?
- en karla?

Answer 1

• 62 ára hjá kvk
• 71 hjá kk

Question 2

Hversu mikið (%) skýrist af argengum genabreytingum ?

Answer 2

< 10%

Question 3

Hver er aðalmeðferðin við brjóstakrabbameini?

Answer 3

SKurðaðgerð en sumar þurfa líka geilsameðferð, lyfjameðferð og/eða andhormónameðferð, fer eftir teg og dreifingu sjúkdóms

Question 4

Hvernig eru brjóstakrabbamein greind?

Answer 4

Sýni tekið til greiningar
- kona endurinnkölluð úr hópleit
- Hnútur þreifast (beiðni frá heilsugæslulækni)

–> sýnataka

Question 5

Hvert er markmið brjóstamiðstöðvarinnar?

Answer 5

• Veita heildræna þjónustu með öflugri teymisvinnu fyrir einstaklinga með sjúkdóma í brjóstum
• Samþætta og stuðla að samfellu í þjónustu og auka þannig öryggi sjúkl
• Auðvelda aðgengi einstaklinga með sjúkdóma í brjóstum að þjónustu

Question 6

Hvaða aðgerðir eru til vegna brjóstakrabbameins?

Answer 6

• Fleygskurður: er gerður þegar fjarlægja á forstigsbreytingar eða krabbamein í brjósti
• Brjóstnám: allt brjóst tekið
• Aðgerð á holhandareitlum: varðveitilstaka (Fremstu eitlar teknir til að taka stöðuna á holhöndinni) og holhandarhreinsun (ef þekkt meinvörp í holhönd)

Question 7

Brjóstnám skiptist í 3 flokka, hverjir eru þeir?

Answer 7

• Engin uppbygging
• Tafarlaus uppbygging: stundum hægt að byggja upp brjóstið aftur, stundum gert í sömu aðgerð
• Síðbúin uppbygging: gert seinna (1 ár þarf að líða frá geislameðferð)

Question 8

Hvernig virkar fleygskurður ?

Answer 8

• Minnsta inngripið
• Dagaðgerð eða 1 nótt á spítala
• Litlir verkir: paratabs og Celebra í nokkra daga
• Geislameðferð í 1 eða 3 vikur (hefst 6-8 vikum eftir aðgerð)
• Sér oftast lítið á brjóstinu
• Stundum gerður fleygskurður með minnkunartækni og heilbrigða brjóstið minnkað til samræmis
• Eftirlit hjá brjóstaskurðlækni ca 2 vikum eftir aðgerð
• Eftirlit hjá hjúkrunarfræðingi eftir þörfum
• Frá vinnu í 3 vikur

Question 9

Hvernig virkar brjóstnám?

Answer 9

• Brjóst alveg tekið
• 1 nótt á spítala
• Stundum dren (max 10d)
• Yfirleitt ekki þörf á sterkum verkjalyfjum, Paratabs og Celebra í ca viku
• Eftirlit: hjúkrunafr brjóstamiðstöðvar ca 7 dögum eftir aðgerð og brjóstskurðlæknir 2-3 vikum eftir aðgerð
• Frá vinnu í 3-4 vikur
• Sílíkonbrjóst í brjóstarhaldara

Question 10

Hvernig virkar púða uppygging?

Answer 10

• Tafarlaus eða síðbúin
• Tveggja þrepa algengust:
• Byrja með vefjaþenjara sem síðar er skipt út fyrir púða
• Geislameðfeðr er frábending

Question 11

Hvernig virkar uppbygging brjósta með engum vef?

Answer 11

• Síðbúin
• Flipi tekinn af kviði (eða baki)

Question 12

Hverjir eru kostir við uppbyggingu brjósta?

Answer 12

• 2 brjóst !
• Meiri lífsgæði ?
• Losnar við að nota gervibrjóst í brjóstarhaldara
• Brjóstaskora (Fleygin föt)
• Symmetría
• Öruggari með útlit, t.d í sundi

Question 13

Hverjir eru ,,gallar’’ við uppbyggingu brjósta?

Answer 13

• uppbyggingarferlið tekur tíma
• Meiri hætta á fylgikvillum (snemmbúnum og síðbúnum)
• Kalt brjóst og tilfinningalítið
• Munur á brjóstum
• Tekur tíma að kynnast nýju brjósti
• Lengri aðgerð og lengri lega
• Fleiri aðgerðir

Question 14

Hverjar eru frábendingar fyrir uppbyggingu brjósta?

Answer 14

• Reykingar (skert blóðflæði)
• Líkamsþyngdarstuðull >31-32 (meiri hætta á aukaverkunum)
• Margir undirliggjandi sjúkdómar og/eða verkjavandamál
• Geislameðferð fyrirhuguð
• Mikill sjúkdómur og ýmsar meðferðir framundan
  –> gera frekar síðbúna uppbyggingu

Question 15

Hverjir eru mögulegir fylgikvillar brjóstaaðgerða?

Answer 15

• því stærri aðgerð, því meiri líkur á fylgikvillum
• Sýking, blæðing, verkir
• Drep í húð (skert blóðflæði) (púðauppbyggingar)
• Mögulegir, síbúnir fylgikvillar púðauppbygginga: verkir, púði snýst, rof á púða

Question 16

Hvernig er hjúkrunarmeðferð fyrir aðgerð?

Answer 16

• Fræðsla / upplýsingagjöf: hvers má vænta fyrir, í og eftir aðgerð
• Minnka kvíða og ótta: upplýsingagjöf, væntingastjórnun, opin samskipti og gott aðgengi, upplýsa um stuðningsþjónustu
• Stuðla að ákvörðunargetu: Hj.fr tryggir að sjúkl sé með réttar upplýsingar um valkosti og upplýsir mögulega kosti og galla

Question 17

Hvað eiga konur yngri en 50 ára að gera sem greinast með brjóstakrabbamein?

Answer 17

Konum sem greinast með brjóstakrabba undir 50 ára er ráðlagt að fara í blóðprufu til að ath hvort þær eru með genabreytingu t.d BRCA breytingu, sem eykur líkur á brjóstakrabbameini
- Ef yfir 50 ára fer það eftir fjölskyldusögu: á hvaða aldri og hve margir hafa greinst með sjúkdóminn í fjölsk
- Öllum kk með brjóstakrabbamein er ráðlagt að fara í blóðprufu

Question 18

Hvað er áhættuminnkandi aðgerð?

Answer 18

Fara í brjóstnám til að minnka líkur á brjóstakrabbameini
- Stór ákvörðun og einstaklingsbundin
- Óafturkræf
- Langur undirbúningur
- Langt ferli
- Áhættuminnkandi