HC8.8 Flashcards
wat voegt de alvleesklier (exocriene pancreas) toe aan het maagdarmkanaal?
3 componenten:
- spijsverteringsenzymen,
- bicarbonaat
- water
gal komt uit de galblaas/lever, wel zelfde opening als pancreas
wat is de nut van spijsvertering?
nodig voor afbraak macromoleculen tot transporteerbare brokstukken
welke 4 soorten bindingen moet verbroken worden bij de koolhydraat afbraak?
alfa 1,4 en alfa 1,6
alfa 1,2
beta 1,4 (enige beta die we kunnen verbreken)
welk enzym kan amylose aka amylopectine splitsen?
splitst alfa 1,4 bindingen
alfa-amylase
komt uit de speekselklieren van de pancreas
welke 2 peptidases?
aminopeptidases
1 voor 1 aminozuren vanuit aminokant
darmoppervlakte
carboxypeptidases
1 voor 1 aminozuren van carboxykant
pancreas
endopeptidases knipt in het midden
hoe wordt ervoor gezorgd dat colipase niet de membranen gaat verteren?
inactief pro-colipase wordt samen met lipase uitgescheiden door de pancreas en wordt pas actief (pro-stukje eraf) in duodenum door trypsine (die alleen aanwezig is in het duodenum)
wat is functie van colipase?
essentieel voor de lipolyseL co-lipase is nodig voor activatie van pancreas-lipase
hoe wordt voorkomen dat tryosinigeen niet al actief wordt tot trypsine?
trypsine activering wordt op gang gebracht door enterokinase in duodenum (trypsinogeen –> trypsine –> activering spijsverteringsenzymen)
ook trypsine-remmer / trypsine inhibitor
welke moleculen worden toegevoegd in de maag?
pepsinogeen, voorloper pepsine (eiwitsplitsend enzym) en zuur toevoegen
wat doet de bicarbonaat?
in dunne darm heerst een neutraal milieu en dus moet de zure inhoud uit de maag geneutraliseerd worden
wanneer kunnen spijsverteringsenzymen goed werken?
als de oppervlakte tussen het voedsel en de spijsvertering groot is
- kauwen in mond
- mengen in maag
wat is de bulk fase digestie?
digestie in lumen darmkanaal
wat is de lokaal digestie?
digestie aan de oppervlakte van het darmepitheel = laatste fase spijsvertering
hoe wordt vet in een waterig milieu getransporteerd?
vetten verpakken –> triglyceriden maken –> verpakken in lipoproteïn (glycoproteïn) wordt uitgescheiden in lymfesysteem en dan komt het als vetdruppel terecht in de bloedbaan
wat is het verschil in ruimtelijke vorm tussen amylose en amylopectine?
amylose = recht molecuul amylopectine = recht molecuul dat om de 25 moleculen een vertakking
volledig opgebouwd uit D-glucose = alfa-1,4 binding
wat zijn macro nutrienten?
bouw- en brandstoffen:
koolhydraten, eiwitten, vetten, vezels
wat zijn micro nutrienten?
niet zelf maken
- mineralen (Ca, Mg, P) , spore elementen, vitamines
hoe verloopt globaal de spijsvertering?
in de mond: speeksel met amylase wordt toegevoegd
in maag: pepsinogeen en zuur toegevoged (lage pH)
darmkanaal= pH neutraal
–> bicarbonaat zorgt hiervoor
dunne darm: vertering goed op gang: spijsverteringsenzymen (in midden darmkanaal en oppervlakte darmcellen / van pancreas
–> bulk en surface hydrolyse
wanneer werken spijsverteringsenzymen goed?
oppervlakte voedsel - spijsvertering groot
waarom worden eiwitten in de maag, door de lage pH, gedenatureerd?
zodat ze toegankelijk worden voor de spijsverteringsenzymen
wat voor digest heb je in het lumen van het darmkanaal?
bulkfase
- zetmeel, korte KH (naar glucose moleculen)
wat voor digest heb je aan oppervlakte darmepitheel?
laatste fase spijsvertering:
- glucosemoleculen worden enkelvoudige glucosemoleculen die door darmcel worden opgenomen, getransporteerd en aan bloedbaan afgegeven
waar bestaat zetmeel uit?
amylose (alfa-1,4) en amylopectine, amylopectine (alfa-1,4 en alfa-1,6 bindingen met vertakkingen
polymeren van glucose
waar bestaat sucrose uit?
glucose en fructose
- alfa-1,2 bindingen
waar bestaat lactose aka melksuiker uit?
glucose en galactose met een B-1,4- verbinding
waar bestaat cellulose uit?
voedingsvezel, bevat B-1,4 verbindingen
–> kan niet verteerd worden
alleen lactose B-1,4 binding die we kunnen verbreken
wat zijn monosachariden en hoe kun je bepalen of het een glucose, fructose, galactose of alfa/beta is?
enkelvoudige suikers:
- orientatie van de OH groepen bepaalt of het een glucose is
- L of D-glucose wordt bepaald door OH groep op 5e C-atoom
- fructose of galactose wordt bepaald door een ketongroep de C=O
- ringvormige structuur spreken we van een alfa of B structuur
wat betekent de beta en alfa in de glucose ring?
alfa = OH groep aan onderkant van de glucose ring beta = OH groep aan bovenkant van de glucose ring
wat doet alfa-amylase in lumen darmkanaal / bulkfase en waar komt het vandaan?
in speeksel, gemaakt door pancreas
kan amylose en amylopectine kan afsplitsen
–> alleen 1,4 alfa bindingen splitsten niet de 1,6
–> eindstandige deel niet knippen
eindproduct = maltose / malto-tri-ose of 4/5/6 om alfa 1,6 binding
wat doet alfa-amylase in de surface digestie / lokaal digestie / aan darmeptiheel?
oligo-, tri- en disacchariden aan dunne darmoppervlak worden gesplitst
- op membraan =membraan gebonden hydrolases
- lactase is het traagste enzym
eindproducten: glucose, fructose, galactose worden opgenomen
welke enzymen splisten de peptidebindingen bij de vertering van eiwitten open?
proteases /peptidases
–> losse aminozuren
2 soorten:
1. vanaf buitenkant 1 voor 1 aminozuren vanaf N of C terminus splitsen:
–> aminopeptidases vanuit amino kant
–> carboxypeptidaes vanuiti carboxy kant
- endopeptidases die knippen ergens middenin:
- -> je vindt nieuwe n en c uiteinden en dus meer kunnen werken
voorbeelden endopeptidases?
maag –> pepsine: na Phe, Tyr, Tryp (hydrofoob)
pancreas:
trypsine = Lys, Arg (basisch)
chymotrypsine = Tryp, Phe (hydrofoob)
elastase = Ala, Gly, Ser (klein)
wat is eindproduct van de afbraak door proteases/peptidases van eiwitten in lumen darmkanaal?
aminozuren, di- en tripeptiden
wat is eindproduct van de afbraak door proteases/peptidases van eiwitten in darmepitheel?
aminozuren, di- en tripeptiden zijn opgenomen en worden hier verder afgebroken tot losse aminozuren
- bv in cytoplasma darm
waar bestaat voedingsvet uit?
triacylglycerol (TAG)
glycerol met 3 vetzuren
onverzadigd = olie / vloeibaar
hard vet bij kamertemperatuur hard = verzadigd vet
hoe worden triglyceride (vet) afgebroken?
lipases splitsen de esterbinding: vetzuren los van glycerol
- in speeksel (lipase) en maag (-lipase) lowkey al begonnen
waar wordt de bulk van het vet afgebroken?
enzym uit pancreas = pancreas-lipase --> in 12 vingerige darm / duodenum --> alk. pH optimum product = 2-MAG + FFA = colipase - afhankelijk
wat is de functie van co-lipase?
essentieel voor de lipolyse
- activatie van pancreas-lipase anders onvoldoende digestie van vet
- pancreas scheidt tegelijk met p-l ook colipase
wat zou er gebeuren als je zowel pancreas-lipase als co-lipase in granula pancreas hebben>?
pancreas- lipase wordt dan actief en gaat de membranen kapot maken
je wilt dus dat pancreas-lipase pas actief wordt in duodenum is en contact maakt met voedingsvet
hoe wordt voorkomen dat pancreas-lipase en co-lipase tegelijk actief zijn in dezelfde ruimte?
de pancreas scheidt inactief pro-colipase af
pas in duodenum wordt pro-colipase actief door pro stukje eraf te halen en kan het pancreas-lipase actief worden
hoe voorkom je zelf digestie dus?
co-lipase wordt pas in het duodenum geactiveerd en niet al actief in pancreas
wat is opmerkelijk aan de enzymen die gemaakt worden door de pancreas?
worden in pro-vorm gemaakt
- pro-trypsine = trypsinogeen
- pro-chymotrypsine = chymotrypsinogeen
inactief, pas actief in duodenum
waarom worden alle pro-enzymen gemaakt door de pancreas pas actief in het duodenum?
omdat alleen in duodenum is trypsine aanwezig die pro stukjes eraf knipt
hoe wordt voorkomen dat trypsinogeen (inactief trypsine) in spijsverteringssappen in het duodenum niet vroeg al actief wordt / trypsine wordt?
- remmend peptide / trypsin inhibitor voorkomt de spontane vroegtijdige omzetting van trypsinogeen in trypsine
- op celoppervlakte van het darmepitheel heb je enterokinase die splitst pro stukje van trypsinogeen en trypsine activeert
dus uitstelling van activatie van alle spijsverteringsenzymen totdat ze in darmlumen zitten, in aanraking komen met de darmceloppervlakte en enterokinase waarbij trypsinogeen omgezet wordt in trypsine en zo alle andere spijsverteringsenzymen activeert
wat doet enterokinase?
activeert trypsine
hoe worden monosacchariden en aminozuren over darmepitheel naar de bloedbaan getransporteerd?
lokaal verrijking monomeren
(fructose, galactose, glucose) in lumen van het darmkanaal / darmepitheel icm specifieke transporteiwitten op apicale membraan van erytrocyten –> monomeren makkelijk opgenomen
tegen concentratiegradiënt in
- door koppeling met Na: 2 Na+ tegelijk mee naar binnen
- -> na gradiënt heel sterk buiten vs binnen dus sleurt het mee naar binnen
dus gekoppelde transport aan Na, Na is drijvende kracht
binnen cel heb je dus een verrijking van de ^ opgenomen stoffen
–> aan de basolaterale zijde (bloedbaan zijde) kan het transport mee met de concentratiegradiënt
fructose gaat passief mee naar binnen aka mee met de concentratiegradiënt terwijl galactose en glucose wel tegen concentratiegradient aka actief worden getransporteerd
hoe worden vetzuren en aminozuren over darmepitheel naar de bloedbaan getransporteerd?
product van digestie van vetdruppels door lipase en colipase in lumen (vetzuur en 2-monoacylglycerol) worden passief, mee met de concentratiegradiënt, opgenomen door endotheelcel
medium chains zijn redelijk wateroplosbaar kunnen in principe rechtstreeks afgegeven worden aan de bloedbaan
long chains niet: slecht wateroplosbaar in grote hoeveelheden
hoe transporteert darmcel de longchains vetzuren?
maakt er weer triglyceriden
- koppelt vetzuren weer terug aan monoacylglycerol –> vorming vetdruppel in erytrocyt
- hier komt jasje / coat omheen: van monolaag fosfolipide en eiwitten
- -> geheel chylomicron –> via Golgi-systeem nar buiten gebracht
- -> past niet meer tussen endotheel naar capillair dus via lymfen in bloedvat
wat is het voordeel van de re-synthese van triglyceriden in de enterocyt, verpakking in chylomicronen en transport naar de lymfe?
dat in eerste instantie de chylomicronen niet in de lever komen maar gaan via de grote circulatie naar spieren etc
voordeel = dat het vet kan worden afgeleverd aan vetweefsel of spierweefsel en wat overblijft naar de lever terwijl aminozuren, koolhydraten (glucose etc)naar de lever gaan
wat zijn stereoisomeren van elkaar?
D-glucose en L-glucose
waarom is een vervette lever niet wenselijk?
lever vooral belangrijk voor de glucose homeostase en cholesterol homeostase
deze functie wordt dan aangetast
waarom zijn endoproteases belangrijk voor de vertering van voedingseiwit?
om extra uiteinden van voedingseiwit te creëeren –> eiwit effectiever afbreken
welk pancreas enzym wordt niet als zymogeen gesynthetiseerd?
lipase
- enige
zodanig uitgescheiden
co-lipase wel
