HC.1 - Het ontstaan van aangeboren afwijkingen

Question 1

waar is de normale ontwikkeling afhankelijk van

Answer 1

diverse embryonale processen en hun interactie. deze vinden plaats in een weefsel- of structuur specifieke volgorde, waarbij de timing van processen cruciaal is

Question 1

wat zijn belangrijke embryonale processen?

Answer 1

• proliferatie: vermeerdering
• differentiatie: uitrijping
• migratie: verplaatsing
• fusie: samenvoeging
• inductie: chemische/fysische beïnvloeding
• apoptose: geprogrammeerde celdood

Question 2

Hoe kun je aangeboren afwijkingen indelen?

Answer 2

• Erfelijk vs niet erfelijk
• presentatie: Syndromaal vs geïsoleerd
• ernst: Major vs minor anomalies

Question 3

Wat zijn kenmerken van het fetal alcohol syndrome?

Answer 3

heeft een Variabele prognose en fenotype
- Aangeboren hartafwijkingen, groeiachterstand, nier- hersen- en skeletafwijkingen
- Dysmorfie: korte oogspleten, lang/vlak philtrum
- Abnormale cognitieve functie, gedragsproblemen tot op volwassen leeftijd

Question 3

zeg iets over exogene factoren en aangeboren afwijkingen

Answer 3

bij zowel erfelijke als niet-erfelijke ziektebeelden kunnen exogene factoren die teratogeen zijn schade veroorzaken. exogene factoren kunnen zowel maternaal als foetaal zijn. de invloed van exogene factoren is groter bij niet-erfelijke aandoeningen.

Question 4

Wat is teratologie?

Answer 4

Kennis over agentia die structurele schade kunnen aanrichten bij de zich ontwikkelende foetus gedurende de zwangerschap

Question 5

Wanneer is de foetus het meest vatbaar voor teratogene stoffen?

Answer 5

Eerste 8 weken
- Vooral hart, palatum, oren en ledematen
- het centrale zenuwstelsel blijft de gehele zwangerschapsperiode gevoelig voor teratogene effecten

Question 6

Wat zijn de principes van Wilson?

Answer 6

Teratogeen effect is afhankelijk van:
- Structuur en werkingsmechanisme van de stof
- Dosis & duur van blootstelling
- Maternale modificatie van de dosis: de wijze waarop de moeder het middel metaboliseert
- placentapassage:
- Embryonale periode
- Capaciteit van verschillende organen om de stof te
metaboliseren
- Genetisch bepaalde gevoeligheid van het organisme

Question 7

Wat zijn eindpunten van teratologie?

Answer 7

In- of subfertiliteit, miskramen, doodgeboorte, postnataal overlijden, aangeboren afwijkingen, dysmorfe kenmerken / syndromen, mentale/motore retardatie,cognitieve defecten / gedragsstoornissen, puberteitsstoornissen, stoornissen van de voortplanting en andere derde generatie-effecten

Question 8

Wat zijn voorbeelden van teratogene blootstelling?

Answer 8

Geneesmiddelen, genotsmiddelen, beroepsblootstelling, intoxicaties, infecties, maternale ziekten, straling en voeding (teveel of te weinig vitamine a of foliumzuur)

Question 9

Wat zijn kenmerken van toxoplasmose?

Answer 9

• Parasiet (toxoplasma gondii) uit oa kattenpoep die placenta kan passeren
• 25% vrouwen hebben antilichamen
• Foetale infectie bij 0,1%

Question 10

Wat zijn gevolgen van een toxoplasmose infectie?

Answer 10

Hydrocephalie, micropthalmie, chorioretinitis, hersenbeschadiging, orgaanschade
- 1e trimester: 15-20% ernstige verschijnselen
- 2e trimester: 25-30% erstige verschijnselen
- 3e trimester: 60% (waarvan 90% asymptomatisch bij geboorte)

Question 11

wat zijn de twee mogelijke mechanismen van pathogenese bij rubella

Answer 11

• directe virale effecten: het virus remt de celdeling en dus de organogenese van de foeuts -> beschadigd voornamelijk het hart en de ogen
• schade veroorzaakt door immuunrespons: dit induceert cellysis, weefseldestructie, vaatwandschade en littekenweefsel na inflammatie -> leidt tot gehoorverlies, breinschade, cataract en pulomnalisstenose

Question 11

Wat zijn gevolgen van congenitale rubella?

Answer 11

Glaucoom, micropthalmie, cataract, hartafwijkingen, slechthorendheid, mentale retardie
minder frequent voorkomend: Skelet, viscerale en genitale afwijkingen

Question 12

Wat zijn voorbeelden van genetische predispositie?

Answer 12

• Vrouwen met DM type 1 en kinderen met hartafwijkingen
• Anti epileptica en aangeboren problemen
• Genetische verschillen tussen mens en dier

Question 13

kenmerken thalidomide

Answer 13

• gevolgen van thalidomide gebruik tijdens de zwangerschap: Ernstige ledemaatsafwijkingen, afwijkingen maag/darm stelsel, hart en nieren, afwezigheid oren ->Erg tijdsspecifiek
• kalmerend middel tegen zwangerschapsmisselijkheid
• bleek teratogeen te zijn

Question 14

Wat zijn mogelijke gevolgen van valproaat tijdens de zwangerschap?

Answer 14

• Subtiele gelaatsafwijkingen: smal voorhoofd, epicanthi, breed/vlak neusbrug, korte neus, lang/vlak philtrum, kleine mond, dunne lippen
• Radiale straalafwijkingen
• Hartafwijkingen
• Ontwikkelingsachterstand
• Lumbosacrale neurale buis defecten

Question 15

Wat zijn mogelijke gevolgen van teveel vitamine A tijdens de zwangerschap?

Answer 15

Craniofaciale afwijkingen, palatum schisis, neuraalbuisdefecten, cardiovasculaire afwijkingen, aplasie van de thymus, psychologische beperkingen, oorafwijkingen, kleine kaak, nierafwijkingen, 50% IQ<85
- Al bij lage dosis, vooral in week 3-5

Question 16

Welke micro-organismen zorgen het vaakst voor neonatale afwijkingen?

Answer 16

TORCHES: toxoplasmose, other (HIV, coxackie, parvovirus B19, varicella zoster), rubella, CMV, herpes en syfilis
- Bij 1 tot 5% van levendgeborenen

Question 17

Wat is de definitie van een syndroom?

Answer 17

Herkenbaar patroon van aangeboren afwijkingen waarbij de unieke combinatie van kenmerken een onderscheid mogelijk maakt van alle andere patronen

Question 18

Wat is een major anomalie?

Answer 18

Afwijking die nadelig effect heeft op lichamelijke gezondheid en zelfs levendbedreigend kan zijn

Question 19

Wat is een minor anomalie?

Answer 19

Kenmerk dat bij minder dan 4% van een bepaalde bevolkingsgroep voorkomt
- Hebben over het algemeen geen invloed op lichamelijke gezondheid, vaak wel op psychisch welbevinden

Question 20

Wat zijn kenmerken van minor anomalies?

Answer 20

• Bij > 3 minor anomalies >25% kans op major anomalies
• Bijvoorbeeld viervingerlijn, sandal gap, klein gestalte, epicanthusplooi, laagstaande oren, telecanthus, hypertelorisme en mongoloïde oogstand
• 70% aan hand, oog, gezicht of oor

Question 21

Wat is een deformatie?

Answer 21

Afwijkende vorm of positie als gevolg van mechanische krachten welke inwerken op een aanvankelijk normale structuur. als deze krachten verdwijnen kan er spontane correctie optreden. zijn meestal niet erfelijk, maar worden bepaald door externe factoren

Question 22

voorbeeld deformatie

Answer 22

bij een oligohydramnion sequentie wordt door inklemming een plat gelaat en klompvoeten gezien

Question 23

Wat is een disruptie?

Answer 23

Afwijkende vorm als gevolg van ernstige schade door extrinsieke factoren aan een aanvankelijk normale structuur
- Schade niet beperkt tot grenzen van normale embryonale ontwikkeling
- Geen spontane correctie

Question 24

Wat zijn kenmerken van disruptie?

Answer 24

Niet erfelijk, wel predisponerend:
- Infectie, ischemie, bloeding, teratogenen, traumata
-> amniotic bands (bindweegselstrengen die in baarmoeder kunnen leiden tot afsnoering en afwijkende vingers), fetal brain disruption sequence (kind met hersenbloeding in utero. hierdoor is er een inzakking van het schedeldak)

Question 25

Wat is een malformatie?

Answer 25

Afwijking van een orgaan of lichaamsdeel ten gevolge van een reeds vanaf het begin afwijkend ontwikkelingsproces

Question 26

Wat zijn kenmerken van malformaties?

Answer 26

Erfelijk, niet-erfelijk (softenon) of combinatie
- Split hands, polydactylie, schisis, situs inversus

Question 27

Wat is een dysplasie?

Answer 27

Abnormale histiogenese (organisatie van cellen naar weefsels) en morfologische gevolgen daarvan

Question 28

Wat zijn kenmerken van dysplasiën?

Answer 28

-Vaak in meerdere orgaansystemen (bijv bindweefselziekten, skeletaandoeningen)
-Erfelijk, niet erfelijk (bv rachitis), combinatie
- voorbeeld osteogenesis imperfecta

Question 29

Wat is het belang van de diagnose van aangeboren afwijkingen?

Answer 29

• Zekerheid over de oorzaak
• Prognose mogelijk
• Optimale opvang / begeleiding
  (van kind en ouders)
• Erfelijkheidsadvies
• Lotgenotencontact

Question 30

Wat zijn voorbeelden van onschuldige afwijkingen bij het jonge kind?

Answer 30

Gynaecomastie met melkuitvloed: door oestrogenen van moeder
Haemangioom
Colomboom: sluitingsdefect in oogstructuur
Hydrocele testis: goedaardige zwelling met vocht
Hernia umbilicalis (navelbreuk): alleen behandelen bij persiteren

Question 31

Wat zijn voorbeelden van aangeboren afwijkingen die wel behandeld moeten worden?

Answer 31

Neonataal cataract: staar/vertroebeling
Retinoblastoom: kwaardaardige tumor van netvlies
Hernia inguinalis: liesbreuk
Omphalocele: buikwanddefect

Question 32

Welke aangeboren vinger afwijkingen zijn er?

Answer 32

Syndactylie: niet scheiden van vingers
Polydactylie: extra vinger(s)
Clinodactylie: zijwaartse kromming
Camptodactylie: kromming in richting van handpalm