H16. Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen

Question 1

Hoe is verslaving in de DSM-5 beschreven tov eerdere edities?

Answer 1

Meer continue definitie: meer criteria –> ernstigere diagnose.

+ sluit beter aan op continuiteit tussen gewoon en problematisch gebruik en relatief vaak voorkomen van spontaan herstel

vb. studenten drinken volgens gezondheidsnormen overmatig en voldoen aan criteria. Toch vaak spontaan herstel

Question 2

Hoe was de visie op verslaving in de 19e en 20e eeuw?

Answer 2

19e: moreel probleem, zelf verantwoordelijk
20e:
1. farmacologisch model: drugs verbieden omdat ze krachtig zijn en de mens weerloos is
2. symptomatisch (psychoanalyse): verslaving is symptoom van onderliggende problematiek
3. Biopsychosociaal model: heden, waarbij nog discussie over relatieve rol van elke factor

Question 3

Noem 3 oorzaken van verslaving

Answer 3

1. Genetische factoren: 50% aanleg gedrag verslaving (incl gokken)
2. Genetische bijdrage starten gebruik < hoeveelheid gebruik. Omgeving: start. Genen: hoeveel en hoe problematisch
3. Gen en omgevingsfactoren ook afh van timing irl ontwikkelingsprocessen. vb effect prenataal drugsgebruik op ongeboren kind sterk afh van moment gebruik tijdens zwangerschap

Question 4

Via welke twee routes van persoonlijkheid loopt de genetische kwetsbaarheid van verslaving?

Answer 4

1. Externaliserende route
2. Internaliserende route

Goed te onderscheiden in aanloop naar verslaving.
Verslaving vanuit kik kan ook drinken om negatieve gevoelens te minderen.

Question 5

Beschrijf de externaliserende route

Answer 5

1. Grote rol sensatiezucht en impulsiviteit.
2. Jongens. Adolescentie. Problematisch patroon middelengebruik

Question 6

Beschrijf de internaliserende route

Answer 6

1. Negatief affect en angst/depressie problemen
2. Latere leeftijd (adolescenten met angst vaak terughoudend in starten met middelen, begonnen: hek van de dam).
3. Vicieuze cirkel negatieve bekrachtiging: negatieve gevoelens –> gebruiken –> negatieve gevoelens

Question 7

Hoe ontstaan motieven voor gebruik door operante leerprocessen?

Answer 7

vb. gezelligheid en bier.

1. Bewuste (vb gezelliger na drank) en automatische (vb neiging drinken opgeroepen door lichaam zonder bewust te zijn) cognities/overtuigingen voorspellen verslavingsgedrag.
2. Bij mensen met zwakke zelfregulerende processen(a): automatische processen sterkere voorspellers.
   Sterk zelfregulerende: bewuste processen (b) voorspellers.
   –> bepalen interventies!
3. Bij a: bewuste EN automatische processen beinvloeden en implementatie-interventies

Question 8

Wat zijn implementatie-intenties?

Answer 8

Voornemens in een specifieke als-dan vorm formuleren.Verhoogt kan dat voornemen gedrag beinvloedt

Question 9

Waarom is standaard screenen op verslaving belangrijk?

Answer 9

1. Onderbehandelde stoornis
2. Psychische klachten waarvoor client hulp zoekt kunnen worden veroorzaakt door toxische werking/ontwenning middel

• angst of stemmingsklachten geuinduceerd door middel (alchohol). Bij combi angst/stemming en alcohol: na 2-3 weken abstinentie vaststellen zelfstandige comorbide depressieve of angststoornis
• benzo’s –> minder effectieve exposure door verstoren slaapfasen waarin nieuwe ervaringen in LTG worden opgeslagen

Question 10

Wellke 2 screeningslijsten worden gebruikt voor alcohol?

Answer 10

1. AUDIT of verkorte AUDIT-C
2. MAST: michigan alcohol screening test

Voor screenen op drugs en slaap- en kalmeringsmiddelen zijn veel minder instrumenten ontwikkeld, geen enkele die voor NL-populatie gevalideerd is

Question 11

Noem 2 aandachtspunten bij screeningslijsten

Answer 11

1. Praktijk: onderrapportage gebruik –> antwoorden screeningslijsten x2 doen
2. Context (vb afwezigheid sancties op middelengebruik) en houding behandelaar (vb. niet moraliserende attitude) vio betrouwbaar beeld van gebruik!

Question 12

Wat is een middelenanamnese?

Answer 12

Alternatief voor screeningsinstrumenten tijdens intake.
vb. MATE: meten van addicties voor triage en evaluatie. Set instrumenten

Question 13

Noem 3 diagnostische methoden voor middelengebruik

Answer 13

Semi-gestructureerd interview

1. CIDI
2. MINI
3. SCID-I

Question 14

Voor welke 3 typen verslaving zijn gespreksvoering (MGV) en CGT 1e keus?

Answer 14

Alcohol, cannabis en cocaine

Question 15

Noem 5 kenmerken van MVG

Answer 15

1. Directieve en op samenwerking gerichte gespreksmethodiek.
2. Doel: persoonlijke motivatie voor bepaald gedrag versterken.
3. Verandertaal ontlokken. Client zelf tot besef verandering laten komen.
4. Proportie verandertaal is goede voorspeller daadwerkelijke verandering.
5. Goed bij alcohol en cocaine. Resultaten minder eenduidig bij cannabis

Question 16

Hoe ontstaat en wordt gebruik in stand gehouden volgens de aanname van CGT?

Answer 16

1. Operante conditionering
2. Klassieke conditionering

Question 17

Beschrijf hoe operante conditionering vio aanvang en instandhouding gebruik

Answer 17

1. Consequente factoren (pos gevolgen korte termijn) bekrachtigen gebruik. Planmatig, doelgericht.
2. Antecedente factoren: Geautomatiseerde associatie tussen prikkels en gebruik - ongeacht consequenties. Gedragsroutine of ingesleten gedragspatronen

Behandelaar: onthouden dat gebruik in eerste instantie wellicht functie had (vb kunnen ontspannen) maar door gewoonte gedreven en niet stopt als client weet dat het niet tot ontspanning leidt

Question 18

Hoe beinvloedt klassieke conditionering verslaving?

Answer 18

1. Neurale sensitisatie: Herhaald gebruik –> toename gevoeligheid belonende effecten (Nacc). Stimuli gerelateerd aan gebruik aantrekkelijker want voorspellen belonende waarde
   vb. associatie tussen aanvankelijk neutrale stimuli (sigaretten) en betekenisvolle (roken) die belonende effecten middel voorspelt.
2. Aandactsbias en toenaderingsbias. Geconditioneerde stimuli medeverantwoordelijk voor verschuiving doelgerichte actie naar gewoontegedrag.

Question 19

Hoe werkt CGT bij verslaving?

Answer 19

1. Focus op doorbreken van grotendeels geautomatiseerde gedragspatronen dmv zelfcontrole –> gebruik reduceren
2. dmv aanleren andere gedragspatronen.

Doel: gewoonte om middelen gebruiken te veranderen

Question 20

Noem de 3 vormen van zelfcontrole

Answer 20

1. Stimuluscontrole: actief vermijden stimuli de gebruik uitlokken
2. Stimulus-responspreventie: alternatief gedrag vertonen in situaties waarin iemand normaal gebruikt
3. Respons-consequentie: BELONEN gewenst gedrag (forse reductie middelengebruik/abstinentie)

Question 21

Benoem de 8 interventies van CGT voor verslaving

Answer 21

1. Motivatie voor veranderen vergroten en opstellen behandeldoel. dmv MVG, verandertaal
2. Registratie en monitoren gebruik
3. Leren vaardigheden in anders omgaan middelenL 3 zelfcontrolemaatregelen
4. Opstellen functieanalyse: in kaart brengen uitlokkende en instandhoudende factoren
5. Veranderen cognities
6. Leren omgaan emoties
7. Verbeteren interpersoonlijk functioneren en versterken sociale steun
8. Verbeteren algemene en specifieke probleemoplossende vaardigheden

Question 22

Beschrijf de onderdelen van veranderen van cognities

Answer 22

Identificeren disfunctionele gedachten –> vervangen door helpende gedachten, bij voorkeur in de vorm van specifieke zelfinstructie als implementatie-intentie, vergemakkelijkt automatiseren

Question 23

Hoe verschilt CGT tussen klinische en ambulante setting?

Answer 23

Bij klinische intensiteit verhoogd in frequentie (2-3x per week) en duur van zittingen (90 min) en format (semi-open groep)

Question 24

Wat is detoxificatie?

Answer 24

Medische begeleiding van acute intoxicatie en -onthoudingsverschijnselen

Kan zorgen voor hersenbeschadigingen.

Alleen goede ingreep als combi met evidence-based behandeling, anders potentieel schadelijk

Question 25

Noem 8 doelen van detoxificatie

Answer 25

1. Onderbreking compulsief gebruik alcohol
2. Behandeling somatische complicaties door alcohol en/of drugsafhankelijkheid
3. Client in staat stellen om in abstinente omgeving middelenvrij te worden
4. Aanbieden menswaardige omgeving waarin client kan ontwennen
5. Creeren van periode van abstinentie
6. Client voorbereiden op behandeling
7. Client instellen medicatie dat abstinent gedrag kan ondersteunen

Question 26

Noem 3 nieuwe behandelingen die als aanvulling ingezet kunnen worden

Answer 26

1. Contingency management (CM)
2. Medicatie (voor alcohol)
3. Cognitive biasmodificatie (CBM)

Question 27

Wat is contingency management (CM)?

Answer 27

1.Gedragstherapeutische behandelvorm gebaseerd op operante conditionering
2. Positieve bekrachtiging werkzame element (tastbare beloning).
3. Therapeut beinvloedt probleemgedrag van client door gewenst gedrag consequent positief te bekrachtigen

Question 28

Noem 4 aspecten van medicatie voor alcoholverslaving

Answer 28

1. Naltrexon en acamprosaat (campral) kunnen zucht verminderen –> beperkte meerwarde bovenop psychotherapie
2. Disulfram (antabus) blokkeet afbaak alochol in maag –> acute alcoholvergiftiging. Remt zucht niet, en gevaarlijke complicaties als toch gedronken wordt
3. Nalmefene (revex) helpt iets beter dan placebo in verminderen alcoholgebruik
4. Baclofen: spierverslapper zou tegen alcohol helpen. Geen effect in NLe studie maar daar kregen ze ook psychotherapie. In duitse studie wel effect van alleen medicatie

Question 29

Beschrijf cognitieve biasmodificatie (BCM)

Answer 29

1. Doel: automatische cogn processen van verslaving (aandachtsbias en toenaderingsbais) direct beinvloeden.
2. Goede resultaten, maar: MOTIVATIE clienten nodig