H10. Stemmingsstoornissen

Question 1

Benoem het verschil tussen prevalentie en behandeling van depressieve en bipolaire stoornis

Answer 1

Depressie: 20%; op alle plekken binnen de GGZ gediagnosticeerd en behandeld

Bipo: 1.5%, vooraal sGGZ. Onderdiagnostiek en verkeerde diagnose (unipolaire depressie)

Question 2

Noem de 3 clusters symptomen van depressie

Answer 2

1. Affectieve symptomen
2. Lichamelijke
3. Cognitieve

Question 3

Hoe lang moet depressie aanwezig zijn voor diagnose?

Answer 3

Gedurende 2 weken minimaal 5 symptomen gelijktijdig aanwezig.

3 clusters symptomen

Question 4

Benoem de 4 affectieve symptomen van depressie

Answer 4

1. Somber, verdrietig, vlak
2. Verminderde interesse in activiteiten die voorheen wel als positief werden ervaren
3. Gedachten hangen samen met sombere stemming. vb waardeloos of schuldig voelen, doodsgedachten
4. Angst, geen diagnose criterium!

Question 5

Noem 5 lichamelijke symptomen van depressie

Answer 5

1. Trager bewegen/praten
2. Lichamelijke onrust
3. Verstoorde slaap (meer/minder)
4. Veranderde eetlust
5. Vermoeidheid

Question 6

Noem 2 cognitieve klachten van depressie

Answer 6

1. Verminderde concentratie
2. Trager denken

Question 7

Wat is depressie met atypische kenmerken?

Answer 7

Stemmingsreactiviteit (stemming klaart op bij positieve gebeurtenis), toegenomen slaap, vermoeidheid en eet lust en gevoeligheid voor afwijzing

Question 8

Beschrijf melancholische depressie

Answer 8

Stemming is constant somber (niet reactief) en diep neerslachtig (vooral in de ochtend), psychomotorisch duidelijk vertraagd, gewichtsverlies, ervaren schuldgevoelens

Question 9

Beschrijf seizoensgebonden patroon van depressie

Answer 9

Depressieve episoden stelselmatig in herfst/winter.

Question 10

Wat is persisterende depressie?

Answer 10

CHRONISCHE + DYSTHYME depressie uit DSM-IV

Question 11

Wat is premenstruele stemmingsstoornis?

Answer 11

Ernstige depressieve klachten rondom menstruatie

Question 12

Wat is disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis?

Answer 12

Driftbuien en prikkelbare stemming. Vooral in kindertijd gediagnosticeerd

Question 13

Welke 3 specificaties kunnen worden toegevoegd obv het symptoomprofiel?

Answer 13

1. Depressie met atypische kenmerken; stemmingsreactiviteit
2. Melancholische depressie
3. Seizoensgebonden patroon

Question 14

Wat is depressie met gemengde kenmerken?

Answer 14

Depressie met minimaal 3 symptomen van manie tijdens de meeste dagen van de depressie.

Lusteloosheid en rusteloos

Question 15

Wat is andere gespecificeerde depressieve-stemmingsstoornis?

Answer 15

Wel depressie symptomen en sign lijdensdruk, niet alle criteria voor depressie

Question 16

Waar wordt op gelet bij anamnese? Noem er 5

Answer 16

1. Huidig toestandsbeeld
2. Uitlokkende en instandhoudende factoren
3. Huidige leefsituatie
4. Invloed klachten op dagelijks leven
5. Comorbide klachten

Question 17

Noem 3 oorzaken die herkenning en diagnostiek bemoeilijken

Answer 17

1. Lichamelijke klachten op de voorgrond
2. Comorbide psychische klachten (vb angst of verslaving)
3. Schaamte over klachten (vb suïcidaliteit) –> klachten verzwijgen of afzwakken

Question 18

Hoe kunnen lichamelijke factoren stemmingsstoornissen (mede) veroorzaken?

Answer 18

vb
1. traagwerkende schildklier of betablokkers;
2. middel
3. hersenaandoening (vb Parkinson of dementie)

Question 19

Kunnen self-report questionnaires gebruikt worden voor diagnose van stemmingsstoornissen?

Answer 19

NEE. Alleen NA diagnose om de ERNST te bepalen –> bepaalt mede soort behandeling, setting en kan vooruitgang meten.

Question 20

Noem de 4 meestgebruikte self-report questionnaires bij stemmingsstoornissen

Answer 20

1. BDI-II: Beck Depression Inventory: aanwezigheid depressieve klachten
2. IDS: inventory of depressive symptoms: als zelfrapportage of interview
3. HDRS: Hamilton Depression Rating Scale: kort semi-gestructureerd interview voor vaststellen ernst gedragsmatige, cogn. en lichamelijke aspecten
4. MADRS: Montgomery-Asberg Depression Rating Scale

Question 21

Wat is het stepped-care model?

Answer 21

Pt krijgen eerst kortste/minst intensieve behandeling. Alléén als onvoldoende –> intensievere behandeling

Question 22

Welke 3 basisinterventies (1e stap) krijgt iedere pt met depressieve stoornis?

Answer 22

1. Psycho-educatie
2. Activering
3. Actief volgen

Extra: bibliotherapie; zelfhulp of zelfmanagement; activerende begeleiding; fysieke inspanning/lichamelijke activiteit of running-therapie; counseling of psychosociale interventies

Question 23

Waar bestaan 2e stapinterventies uit? (kortdurende)

Answer 23

Probleemoplossende therapie of kortdurende behandeling

5 gesprekken, focus op hier-en-nu en bevorderen zelfoplossend vermogen. Houding therapeut: coachend, actief sturend, doel: verband klachten en interne (cognities) en externe (omgeving, stressoren enz) factoren duidelijk te maken.

voorwaarden:
1. LICHTE depressie, > 3mnd
2. Herhaalde depressie

Question 24

Waar bestaan 3e staps, psychotherapeutische, interventies uit?

Answer 24

1. CGT: voorkeur eerst gedrag daarna cognitieve interventies
2. IPT (interpersoonlijke therapie): veranderingen in belangrijke relaties

Voorwaarden:
1. Onvoldoende herstel van lichte depressie na 1e en 2e stap
2. Bij matig ernstige depressie

Question 25

Beschrijf hoe CGT als 3e stapsinterventie bij depressie werkt

Answer 25

1. Voorkeur eerst gedrag daarna cognitief Gedrag: beinvloedende (+ en -) factoren acterhalen. Focus: verhogen plezierige en verminderen onplezierige activiteiten en aanleren en trainen (sociale) vaardigheden (bv meer plezier leren halen uit sociaal contact) - Gedragsactivatie even effectief als CT en CGT - Geslaagde gedragsactivatie --> cogn verandering Cogn therapie: relatie gedachten - gevoelens. Ervaringen --> kernovertuigingen en leefregels (schema's, scripts) --> depressieve klachten. Inzicht + ontstaan schema's, functionaliteit onderzoeken, passende leefregels formuleren. Gedagsexperimenten soms gebruikt.

Question 26

Hoe wordt IPT gebruikt bij 3e staps interventie bij depressie?

Answer 26

Veranderingen in belangrijke relaties kunnen depressie uitlokken. 4 aandachtspunten: 1. Rouw 2. Rolconflict 3. Rolverandering 4. Tekort in interpersoonlijke vaardigheden 3 fasen in 15 sessies 1. Diagnostiek en psycho-educatie 2. Problemen oplossen dmv rollenspellen 3. Afsluiting

Question 27

Waar bestaan 3e staps, farmacotherapie en lichttherapie interventies uit bij depressie?

Answer 27

1. AD 1e keus. ! Plotselinge omslag stemming: indicatie bipo 2. Lichttherapie bij seizoensgebonden patroon, soms ook bij lichte depressie zonder comorbiditeit

Question 28

Waar bestaan 4e stapsinterventies uit?

Answer 28

Combi psychotherapie en farmacotherapie, wanneer voorgaande interventies niet werken

Question 29

Waar bestaan 5e staps, ECT interventies uit bij depressie?

Answer 29

ECT bij TRD of zeer ernstige vormen (met psychotische kenmerken, hoog suïcide, catatonie). Door psychiater. Psycholoog rol in motiveren pt.

Question 30

Beschrijf de voorwaarden voor bipolaire stoornis

Answer 30

Min 1 MANISCHE / hypomane episode en vaak ook min 1 DEPRESSIE (alle criteria unipolaire depressie) Vaak ook: toenemdne ontremming. Sneller spreken, moeilijk te onderbreken, hak op de tak. Weinig ziekte-inzicht. Soms kan pt psychotisch worden (grootheidswanen)

Question 31

Wat is hypomanie?

Answer 31

Symptomen min 4 dagen mild, geen functionele beperkingen (soms zelfs beter functioneren)

Question 32

Wat is manie?

Answer 32

Ernstigere symptomen; min 7 dagen functionele beperkingen

Question 33

Wat is bipo-I stoornis?

Answer 33

Pt die depressie EN manieën heeft doorgemaakt

Question 34

Wat is bipo-II?

Answer 34

Pt die depressie en HYPOmanieën heeft doorgemaakt (=milder dan bipo-I)

Question 35

Welke 3 andere diagnoses van bipo zijn er?

Answer 35

Noet voldoen aan volledige kenmerken (hypo)manie of depressie: 1. andere gespecificeerde bipo 2. ongespecificeerde bipo 3. cylothyme stoornis

Question 36

Waarom hebben bipo pt vaak ernstige (levenslange) beperkingen in dagelijks functioneren?

Answer 36

1. Jonge leeftijd 2. Terugkerende stemmingsepisoden 3. Cogn achteruitgang 4. Comorbide somatische aandoeningen 5. Bijwerkingen medicatie

Question 37

Is er sprake van onder- of overdiagnose van bipo?

Answer 37

ONDER. Bij depressieve klachten altijd nagaan of er sprake is van bipo!

Question 38

Noem 3 stappen van diagnose van bipo

Answer 38

1. Aard en ernst HUIDIG toestandsbeeld in kaart brengen 2. BELOOP stemmingsklachten uitvragen: life-chart methode. 3. Heteroanamnese ivm ontbreken ziekte-inzicht

Question 39

Wat is life-chart methode?

Answer 39

Methode voor bipo diagnose. Depressieve, manische en euthyme perioden en samenhangende beperkingen, life-events en medicatiegebruik in life-chart weergeven

Question 40

Wat zijn euthyme perioden?

Answer 40

Symptoomvrije perioden

Question 41

Noem 3 kenmerken die de aanwezigheid van bipo aannemelijker maken

Answer 41

1. Recidiverende depressieve episoden. Vooral bij >3 voor 25jr en 1e graads familie ook bipo 2. Meerdere korte depressieve episoden met spontaan en snel hersel 3. AD: deel depressieve pt ontwikkelt hypomanie door AD, onvoldoende voor diagnose bipo (want: hypo door middel) maar wel aanwijzingen daadwerkelijk bipo

Question 42

Welke 3 screenings- en meetinstrumenten worden gebruikt voor bipo?

Answer 42

1. MDQ: mood disorders questionnaire: bij vermoeden bipo. Screening. bij <7 --> uitsluit en >7 --> vervolgonderzoek 2. (Q)IDS: bepalen ernst HUIDIGE STEMMINGSEPISODE 3. YMRS Young mania rating scale OF BRMAS bech-rafaaelsen mania scale: ERNST MANISCHE SYMPTOMEN

Question 43

Noem 4 kenmerken van behandeling van bipo

Answer 43

1. Specialistische centra 2. Zeer beperkt aantal psychologen 3. Stepped-care model: fasen ACUTE, VOORTGEZETTE, ONDERHOUDSbehandeling 4. Acute toestandsbeeld + beloopsvorm --> behandelbeleid vb sprake acute depressie of manie, niet wenselijk te starten met laag intensieve interventie terwijl er meteen intensieve zorg nodig is

Question 44

Noem 5 kenmerken van acute behandeling van bipo

Answer 44

1. Bestrijden symptomen. en beschermen complicaties of suïcide 2. Psychofarmaca. Als gevaar zichzelf/omgeving evt opname. 3. Manische episode --> antipsychoticum (ook zonder psychotische kenmerken) 4. Depressieve episode bipo =/ unipolaire depressie! evt dosis aanpassen of 2e middel of AD 5. ERNSTIGE manie of depressie bij bipo --> ECT overwegen

Question 45

Noem 7 kenmerken van de voorgezette behandeling van bipo

Answer 45

1. Centraal = STABILISATIE stemming en herstel functioneren 2. Medicatie: lithium 1e keus 3. Psycho-educatie pt en naasten 4. Pt leren uitlokkende factoren en vaardigheden aanleren 5. Bipo pt gevoelig ritmeveranderingen --> structuur! 6. Ondersteuning dagelijks leven, huisvesting, werk etc. en naasten 7. Levenslange aandoening! Focus ZELFMANAGEMENT: ingrijpen dreigende ontregeling en omgaan kwetsbaarheid 8. Psychologische interventies

Question 46

Waarom is litium 1e keus bij bipo?

Answer 46

Meerst effectief voor lange termijn. Verminder recidieven van manie en depressie EN risico op suïcide

Question 47

Welke 4 psychologische interventies worden bij bipo gebruikt en in welke fase?

Answer 47

Voorgezette behandeling (2e fase), na duidelijkheid diagnose 1. CGT 2. IP-SRT: Interpersoonlijke en sociaal ritme THERAPIE 3. FFT: family focused treatment 4. SRT: sociaal ritme TRAININGEN: leefstijladviezen en zelfmanagement

Question 48

Noem 3 aspecten van de onderhoudsbehandeling van bipo (fase 3)

Answer 48

1. Stabiel houden stemming, maatschappelijk herstel en evt behandeling individuele problematiek dmv psychologische interventies 2. Duurt jaren 3. Medicatie soms aangepast om nieuwe stemmingsepisoden en bijwerkingen te voorkomen