Eetstoornissen Flashcards
1
Q
impact eetstoornissen
A
- algemeen
- ongeveer 9% van de wereldbevolking heeft ooit een eetstoornis ervaren
- in België: 7% van de personen ouder dan 15 jaar tekenen van een eetstoornis
- ongeveer 5 à 10% van de mensen met anorexia nervosa zal overlijden aan complicaties als gevolg van de stoornis,
- waaronder hartfalen, complicaties van de spijsvertering en andere gezondheidsproblemen of zelfdoding
2
Q
misverstanden over eetstoornissen
A
- een eetstoornis is geen lichamelijke aandoening
- het ontstaat vanuit mentale en emotionele problemen
- een eetstoornis heeft alles te maken met een maladaptieve manier om zijn gewicht te beheersen en te controleren - een eetstoornis kan je niet zomaar stoppen
- eetproblemen en gewichtsproblemen zijn geen twee verschillende dingen
- het is geen individueel probleem
- 40% van de universiteitsstudenten dieet
- 78% van de universiteitsstudenten heeft een normaal BMI
- trend? = maatschappelijke druk
3
Q
voedings- en eetstoornissen
A
- pica
- ruminatiestoornis
- ARFID
- anorexia nervosa AN
- boulimia nervosa BN
- eetbuistoornis BEN
- andere gespecificeerde eetstoornissen
4
Q
symptomatologie: anorexia nervosa
A
- het beperken van de energie-inname ten opzichte van de energiebehoefte
- resulterend in een significant te laag lichaamsgewicht voor de leeftijd, de sekse, de groeicurve en de lichamelijke gezondheid
- een significant te laag gewicht = gewicht dat lager is dan het minimale normale gewicht of, bij kinderen en adolescenten, een lager gewicht dan wat minimaal wordt verwacht - een intense vrees om aan te komen of dik te worden
- of persisterend gedrag dat gewichtstoename verhindert, zelfs al heeft de betrokkene een significant te laag gewicht - een stoornis in de manier waarop de betrokkene zijn of haar lichaamsgewicht of lichaamsvorm ervaart
- een onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht of de lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf
- of persisteren in het niet onderkennen van de ernst van het actuele lage lichaamsgewicht
5
Q
anorexia nervosa: ondergewicht
A
- algemeen
- mensen met anorexia nervosa hebben een lichaamsgewicht dat lager ligt dan het minimale gewicht, rekening houdend met:
- de leeftijd
- het geslacht
- het habituele gewicht - toepassing
- onderwicht: een BMI < 17,5
- gezond gewicht: een BMI van 18,5 - 25
6
Q
anorexia nervosa: angst
A
- mensen met anorexia nervosa reageren vaak fobisch op een gewichtstoename, hierbij vertonen ze een soort vermijdingsgedrag:
- om niet geconfronteerd te worden met de gewichtstoename
- om zich minder angstig te voelen
- vb. excessief sporten, vermijden van maaltijden, strenge voedselregels, braken of laxeermiddelen - toepassing
- door vermijdingsgedrag stijgt de angst:
- vicieuze cirkel: angst om te verdikken > controlegedrag > tijdelijke verlichting > positieve bekrachtiger voor gedrag > verstoord lichaamsbesef
7
Q
anorexia nervosa: lichaamsbeleving
A
- algemeen
- zowel hogere ordeverwerking (negatieve gedachten) maar ook basale verwerking informatie is verstoord
- overmatig bezig met lichaamsgewicht > heeft impact op hun zelfbeeld:
- ze zien zichzelf als te dik
- ze voelen en ervaren zichzelf te dik (hardnekkig) - afmetingen lichaam corresponderen niet met lichaamsrepresentatie
- fouten in taak: gefotoshopte foto corrigeren in richting van werkelijkheid
- intern werkmodel lichaam in hersenen: pariëtaal, frontaal en insulair
- onderzoek: een neurowetenschappelijke kijk op ‘jezelf dik voelen’ bij anorexia nervosa
8
Q
lichaamsrepresentatiestoornissen in anorexia nervosa zijn multimodaal
A
- lichaamsbeeldstoornissen
- beperken zich niet tot:
- cognitie (denken dat je dik bent)
- visuele waarneming (jezelf als dik zien)
- omvatten ook: tactiele waarneming (aanraking als groter waarnemen, letterlijk dik voelen) - lichaamsstoornissen
- bewegingen baseren op een vergoot intern model van lichaamsomvang (je onbewust bewegen als dikker dan je eigenlijk bent)
- extra: interventie gericht op feedback (lichaamsafmetingen)
9
Q
anorexia nervosa: amenorroe
A
- algemeen
- mensen met anorexia nervosa menstrueren vaak niet meer - dit criterium verdween uit de DSM 5-TR omdat ook:
- meisjes die nog niet in de puberteit zitten ook kunnen lijden aan anorexia nervosa
- vrouwen in de menopauze
- mannen
- vrouwen aan de pil
- er zijn ook vrouwen die wel nog menstrueren en lijden aan anorexia nervosa
9
Q
verdieping lichaamsbeweging
A
- algemeen
- gewicht verliezen wordt gezien als:
- een prestatie, een teken van zelfdiscipline en controle
- een vorm van zelfbestraffing
- het eigen lichaamsgewicht wordt hierbij overschat,
- het gewichtsverlies wordt ontkent - gevoel: ervaren zichzelf als te dik, soms een specifieke regio
- cognitie
- obsessieve aandacht voor onvolmaaktheden
- zichzelf vergelijken met anderen - gedrag
- overmatig bezig met meten en wegen
- vermijden van spiegels en sociale situaties
10
Q
anorexia nervosa: hyperactiviteit
A
- algemeen
- mensen willen gewicht verliezen en calorieën verbranden door:
- intensief te sporten
- bij dagdagelijkse activiteiten kiezen voor de meest ‘verbruikende’ alternatieven
- veel te bewegen vanuit een innerlijke onrust en gejaagdheid
- minimale bewegingen om extra calorieën te verbranden
11
Q
anorexia nervosa: lichamelijke gevolgen
A
- circulatoire en thermische veranderingen
- trage pols (< 60 bpm, hypotensie)
- lage lichaamstemperatuur (hypothermie)
- koude handen en voeten - huid, haar en nagels
- broze en breekbare nagels
- droge en gelige-grijze huid
- sterkere lichaamsbeharing (Lanugo)
- breekbare hoofdharen en haaruitval - spier- en botgezondheid
- verminderde spiermassa
- brozere botten - metabole en interne veranderingen
- bloedarmoede
- tekort aan witte bloedcellen
- verhoogde cholesterol en cortisol
- verminderde schildklierwerking
- vertraagde spijsvertering & constipatie
- tekort Kalium (Hypokaliëmie)
12
Q
typologie: anorexia nervosa
A
- mensen met anorexia nervosa van het restrictieve type gaan vaak:
- vasten
- diëten
- overdreven sporen
- hier zien we vaak geen eetbuiten en compensatorisch purgeergedrag - mensen met anorexia van purgerende type hebben vaak:
- eetbuien
- compensatorisch gedrag met braken en purgeermiddelen ≈ boulimia nervosa (verschil ligt hierin dat mensen bij boulimia hun lichaamsgewicht gaan behouden en mensen met anorexia sterk gaan vermageren)
- wel discussie over de validiteit van dit onderscheid !!
13
Q
orthorexia nervosa
A
- algemeen
- overdreven bezig zijn met gezond eten
- vermijden van ongezond eten, met vetten, bewaarmiddelen en additieven - kanttekening: veel mensen die overdreven bezig zijn met gezond eten, blijken eigen anorexia nervosa te hebben
14
Q
boulimia nervosa (1-2)
A
- herhaalde episoden van eetbuien: een eetbui-episode wordt gekenmerkt door beide volgende kenmerken:
- het eten in een bepaalde tijd (vb. 2 uur) van een hoeveelheid voedsel die beduidend groter is dan meeste mensen in zo’n periode zouden eten onder gelijke omstandigheden
- het gevoel tijdens de periode geen beheersing over het eten te hebben (vb. het gevoel niet te kunnen stoppen) - herhaald ongepast compensatiegedrag om gewichtstoename tegen te gaan
15
Q
boulimia nervosa (3-4)
A
- de eetbuien en het compensatiegedrag treden gemiddeld minimaal één keer per week op gedurende periode van 3 maanden
- de lichaamsvorm en het lichaamsgewicht hebben een onevenredig grote invloed op het oordeel over zichzelf
- een stoornis treedt niet uitsluitend op tijdens episoden van anorexia nervosa
16
Q
boulimia nervosa: lichaamsgewicht en eetbuien
A
- lichaamsgewicht
- overgewicht: een BMI van 25 - 30
- differentiaal diagnose met AN:
- BMI < 18 = AN purgerend type
- BMI < 18 = BN - eetbuien
- kenmerken zich door het op korte tijd (vb. 2 uur) hoeveelhedenvoedsel tot zich te nemen
- groter dan de meeste mensen in gelijke omstandigheden tot zich nemen
- gepaard met een gevoel van controleverlies
- treden gemiddeld minimaal één keer per week op gedurende een periode van 3 maanden
17
Q
boulimia nervosa: compensatiegedrag
A
- algemeen
- het braken opwekken om een gewichtstoename te voorkomen
- laxeer- of andere middelen gaan gebruiken
- gaan vasten
- overmatig gaan bewegen - toepassing
- het compensatiegedrag treedt gemiddeld minimaal één keer per week op
- gedurende een periode van 3 maanden
18
Q
boulimia nervosa: zelfbeeld
A
- algemeen
- mensen die lijden aan boulimia nervosa zijn overmatig bezig met:
- hun lichaamsgewicht
- hun lichaamsvormen
- net zoals bij mensen die lijden aan anorexia nervosa !!
19
Q
boulimia nervosa: lichamelijke gevolgen
A
- het veelvuldig braken kan leiden tot:
- slokdarm- en maagontstekingen
- ernstig tandbederf - het veelvuldig gebruik van laxeermiddelen en vocht afdrijvende middelen kan leiden tot:
- elektrolytenstoornissen (elektrolyten mineralen natrium, kalium of calcium > essentieel voor vele lichaamsfuncties in de spieren en het zenuwstelsel)
- constipatie
20
Q
binge eating disorder
A
- algemeen
- terugkerende eetbui periodes
- de eetbuiperiodes geven lijdensdruk
- de eetbuien komen gedurende 3 maanden minstens éénmaal per week voor
- de eetbuiperiodes gaan niet gepaard met compensatorisch gedrag - de eetbuiperiodes hangen samen met 3 (of meer) van de volgende kenmerken:
- eet veel sneller dan gewoon
- eet tot zich ongemakkelijk voelt
- eet grote hoeveelheden voedsel als men niet fysiek hongerig is
- eet alleen omdat men zich schaamt voor hoe veel men eet
- voelt zich beschaamd, depressief of erg schuldig ne het overeten
21
Q
typologie: boulimia nervosa
A
- overeten of eetbui?
- objectieve eetbui: controleverlies + grote hoeveelheid
- objectief overeten: geen controleverlies + grote hoeveelheid
- subjectieve eetbui: controleverlies + geen grote hoeveelheid (maar door persoon als excessief beschouwd)
- subjectief overeten: geen controleverlies + geen grote hoeveelheid (maar door persoon als excessief beschouwd) - specificeer of:
- purgerende type
- niet purgerend type
- onderscheid enkel nog in de praktijk - specificeer indien:
- gedeeltelijk in remissie
- volledig in remissie - specificeer actuele ernst:
- licht
- matig
- ernstig
- zeer ernstig
22
Q
waarom emotioneel eten?
A
- troost en beloning (dopamine geeft gevoel van verlichting)
- stress (cortisol: meer zin in suiker en vet)
- gewoontevorming
- verveling (vullen van een leeg gevoel)
- culturele of sociale invloeden (voedsel en gezelligheid)
23
Q
andere gespecificeerde voedings- of eetstoornissen
A
- algemeen
- niet alle symptomen komen voor
- dit is niet minder ernstig - voorbeelden
- atypisch AN: gedragskenmerken maar binnen normale grenzen van gewicht
- subklinisch BN/BEN: iemand die aan kenmerken voldoet maar eetbui is minder dan 1 keer per week
24
algemeen PICA
1. algemeen
- 1 tot 4% van de bevolking
- vaak onder de radar
2. PICA kan leiden tot serieuze gezondheidsproblemen, waaronder:
- vergiftiging (vb. door het eten van verf, lood of andere schadelijke stoffen)
- maag-darmproblemen, zoals verstoppingen, prefrotaties of infecties
- gebitsproblemen door het kauwen op harde op schadelijke stoffen
- voedingsdeficiënties, aangezien het consumeren van niet-eetbare stoffen kan interfereren met de opname van noodzakelijke voedingsstoffen
25
symptomatologie: PICA
1. persisterend eten van niet-voedzame, niet-eetbare stoffen gedurende een periode van ten minste één maand
2. het eten van niet-voedzame, niet-eetbare stoffen = ongepast voor ontwikkelingsniveau van het individu
3. het eetgedrag maakt ≠ deel van cultureel ondersteunde of sociaal normatieve praktijk
4. indien: in combinatie met andere psychische stoornis of medische aandoening > ernstig genoeg om onafhankelijke klinische aandacht te rechtvaardigen
26
ARFID
1. algemeen
- betekenis: avoidant/restrictive food intake disorder
- een eet- of voedingsstoornis:
- schijnbaar gebrek aan interesse in eten of voedsel;
- vermijding op basis van de sensorische kenmerken van voedsel;
- bezorgdheid over de onaangename gevolgen van eten
2. zoals blijkt uit het aanhoudend niet voldoen aan de juiste voedings- en/of energiebehoeften, geassocieerd met een of meer van de volgende:
- significant gewichtsverlies (of het niet bereiken van de verwante gewichtstoename of groeivertraging bij kinderen)
- significante voedingstekorten
- afhankelijkheid van sondevoeding of orale voedingssupplementen
- aanzienlijke belemmering van psychosociaal functioneren
27
ARFID kanttekening
1. de eet- of voedingsstoornis wordt niet verklaard door:
- een gebrek aan beschikbaar voedsel of culturele praktijken (zoals religieuze vasten)
- een andere medische aandoening of door een andere psychische stoornis;
- wanneer een medische of psychische aandoening aanwezig is > moet ernst van eetstoornis groter zijn dan gewoonlijk
2. toepassing
- geen aanwijzingen dat stoornis een gevolg is van anorexia nervosa of boulimia nervosa
- geen sprake van een obsessieve angst voor gewichtstoename of een verstoring van de lichaamsbeeldwaarneming
28
symptomatologie: ARFID
1. beperkte voedingsdieet uit de angst om te eten
- angst voor nieuwe voeding (verhoogde sensitiviteit voor smaak en textuur)
- angst voor negatieve gevolgen (stikken, overgeven)
- angst voor voeding resulteert in ongeïnteresseerde houding tegenover eten
2. andere symptomen
- geen lichaamsbeeldprobleem
- voedingsregels: voeding moet van bepaald merk zijn, er mogen geen plekjes zijn op het voedsel of mag elkaar niet raken
- vaak ongezond dieet
- te laag gewicht, gezond gewicht of overgewicht
29
verloop AN
1. kindertijd
- zelden voor de puberteit
- kan heel soms voor de leeftijd van 12 jaar plaatsvinden
- early-onset AN (restrictieve type)
risicofactoren: ASS, KOPP, een verlieservaring, gewichtsgerelateerd pestgedrag
2. puberteit
- meestal tussen 14 en 18 jaar
- meisjes meest risico
- langzaam verloop: start met kleine gedragsveranderingen
- duurt gemiddeld 7,5 jaar
3. volwassenheid
- 1 op 3 chronisch
- relapsen komen vaak voor
- 15% overlijdt door ondervoeding of suïcide
30
verloop BN (gelijkaardig voor BED of BEN)
1. puberteit
- vaak rond leeftijd van 16-21 jaar
- bij meisjes vaker
- langzaam verloop: start met kleine gedragsveranderingen
2. volwassenheid
- blijft vaak ook een probleem in de jonge volwassenheid door stress, relaties en werk
- relapsen komen vaak voor
- vaker suïcidepogingen
31
co-morbiditeit
1. algemeen
- in 70% tot 80% is er een comorbide stoornis aanwezig
- vaak bidirectioneel
2. bemoeilijkt differentiaaldiagnose:
- angststoornissen : 50%
- depressieve stoornissen (31% tot 89%, hoger bij opname)
- OCD : 2x zoveel bij AN en BN
- verslavingsproblematiek (10%)
- persoonlijkheidsstoornissen (AN restrictief met DPS , AN purgerend OF BN met BPS)
- ARFID gaat vaker samen met ASS
32
prevalentie en prognose
1. prevalentie
- anorexia nervosa en boulimia nervosa komen meer voor bij vrouwen dan mannen
- komt voor in alle lagen van de bevolking, maar toch zijn bepaalde groepen kwetsbaarder dan andere
- komt enkel voor in de geïndustrialiseerde landen !!
2. prognose: anorexia nervosa
- 15% overlijdt (1/3 door suïcide en 2/3 door ondervoeding)
- 1/3 kent chronisch verloop
- 40 tot 60% kent een gunst verloop
3. prognose: boulimia nervosa
- 50% herstelt volledig
- 25% kent chronisch verloop
- 25% verbetert aanzienlijk
