Bipolaire stoornissen

Question 1

misverstand over bipolaire stoornissen

Answer 1

1. is een bipolaire stoornis een variant van de depressieve stoornis?
   - nee: bipolaire stoornis werd in de DSM-III (1980) erkend als aparte categorie, los van depressieve stoornissen
   - voorheen gezien als een subtype van depressieve stoornissen
2. redenen voor afzondering:
   - verschillende symptomatologie
   - verschillend verloop
   - verschillende etiologie
   - verschillende behandeling

Question 2

symptomatologie

Answer 2

1. algemeen
   - volgende de DSM-5 TR: kenmerken van een bipolaire stoornis > gedefinieerd door:
   - de aanwezigheid van manische of hypomanische episoden en depressieve episoden
2. opmerkingen
   - soms spreken we van een manisch-depressieve stoornis > folie circulaire of folie à double forme
   - we spreken van een bipolaire depressie > onderscheid met unipolaire depressie

Question 3

kanttekening: symptomatologie

Answer 3

1. spreken over bipolaire stoornissen is ook altijd een beetje misleidend:
   - omdat bipolaire stoornissen > niet altijd een duidelijk aflijnbaar syndroom
   - binnen de diagnose: verschillende ziektebeelden mogelijk
2. alles moet steeds geïndividualiseerd worden op basis van:
   - het verloop van ziekteproces,
   - de concrete invulling van de symptomen
   - verhalen zijn erg uiteenlopend > DSM maakt een samenraapsel !!

Question 4

een manische episode

Answer 4

1. betekenis
   - periode waarin iemand abnormaal en aanhoudend:
   - verhoogde, expansieve of prikkelbare stemming ervaart,
   - overmaat aan energie en activiteit thuis, op school, op het werk
2. symptomen
   - minder slaap nodig hebben
   - zich uitgelaten voelen
   - zichzelf overschatten + opgeblazen gevoel van zelfvertrouwen
   - moeilijk te remmen zijn
   - spraakzamer en als waterval overdonderen
   - sneller afgeleid
   - psychomotorisch geagiteerd reageren

Question 5

kanttekening: een manische episode

Answer 5

1. symptomen zijn voldoende ernstig zodat ze leiden tot:
   - problemen in het dagelijks functioneren, sociaal en beroepsmatig
   - een opname in ziekenhuis (om schade aan zichzelf en anderen te voorkomen)
   - psychotische kenmerken
2. niet alle manische episodes gaan gepaard met euforisch en goed gevoel
   - zeer dikwijls een wisselende, zelfs depressieve, sombere stemming:
   - een vreugdeloze, woeste euforie

Question 6

een hypomanische episode

Answer 6

1. betekenis
   - minder ernstige vorm van manie
   - vergelijkbare symptomen > leiden niet tot significante problemen in dagelijks functioneren
   - mensen met hypomanie = bovengemiddeld productief zijn + zich prettig voelen
2. symptomen zijn veel minder ernstig:
   - zodat ze niet leiden tot problemen in dagelijks functioneren
   - geen opname in ziekenhuis
   - geen psychotische kenmerken
   - vaak niet zichtbaar voor mensen die de betrokkene niet kennen (wel voor omgeving) + door betrokkene niet als storend ervaren

Question 7

een depressieve episode

Answer 7

1. betekenis
   - periode waarin iemand abnormaal en aanhoudend:
   - gevoel van somberheid ervaart,
   - verlies van interesse en plezier (adhedonie)
2. andere symptomen
   - duidelijke gewichtstoename of - vermindering of verandering in eetlust
   - duidelijke slaapproblemen
   - gevoelens van rusteloosheid of geremdheid
   - altijd moe zijn en gebrek aan energie
   - schuldgevoelens en gevoelens van waardeloosheid
   - concentratieproblemen en besluiteloosheid
   - terugkerende gedachten aan de dood en suïcidale gedachten

Question 8

typologie

Answer 8

0. algemeen
   - bipolaire I-stoornis
   - bipolaire II-stoornis
1. cyclothyme stoornis = sprake van langdurig patroon van talrijke hypomanische en depressieve episodes
2. bipolaire spectrumstoornis (geen DSM-diagnose)
   - kenmerken van bipolaire stoornis > niet voldaan aan criteria van de DSM:
   - wel signalen in die richting (in meerdere of mindere maten)
3. rapid cycling patroon en ultra-rapid cycling patroon = wisselen episodes elkaar sneller af, respectievelijk tot 4 x per jaar en 4 x per maand

Question 9

bipolaire I- en II-stoornis

Answer 9

1. bipolaire I-stoornis
   - minstens één manische episode geweest
   - volgen sowieso nog manische periodes en depressieve episodes !!
   - hoge ups en downs > mits de juiste behandeling = tussendoor vrij goed functioneren
2. bipolaire II-stoornis
   - sprake van een hypomanische episode
   - vaker en langer depressief > tussendoor minder goed functioneren
   - minder erg? = nee, want men functioneert ook slechter in periodes waar beter gaat

Question 10

differentieel diagnose: een borderline persoonlijkheidsstoornis

Answer 10

1. symptomen
   - stemmingsschommelingen zijn gekoppeld aan interpersoonlijke stressoren,
   - overwegend negatief gekleurd (boosheid, prikkelbaarheid en dysforie),
   - zijn niet episodisch, maar eerder aan persoonlijkheid gekoppeld
   - meestal geen mensen met bipolaire stoornis in familiale voorgeschiedenis !!

Question 11

verloop

Answer 11

1. voor elke patiënt anders:
   - in terugkerend patroon van manische en depressieve periodes,
   - of met een éénmalige manische episode en verschillende depressieve episodes,
   - of 3 episodes gespreid over 25 jaar,
   - of verschillende episodes op 1 jaar, bijna zonder tussenperiodes
2. vaststelling
   - meestal voor het eerst op jongvolwassen leeftijd, tussen de 20 en 25
   - hoe jonger de betrokkene een eerste episode, hoe ernstiger het verloop
   - begint meestal met depressieve episode
   - jongvolwassenheid = lichamelijke en maatschappelijke veranderingen (stresserende periode)

Question 12

kindling

Answer 12

1. betekenis
   - fenomeen waarbij naarmate de ziekte vordert meer episodes optreden:
   - tussenperiode waarin de betrokkene symptoomvrij en vrij normaal functioneert is steeds korter
   - cyclusduur (periode van het begin van episode tot begin van volgende) afneemt
   - terugkerende episodes minder afh van psychosociale stressfactoren
   - latere episodes > steeds moeilijker behandelbaar

Question 13

co-morbiditeit

Answer 13

1. ADHD
   - symptoomoverlap: snelle spraak, razende gedachten, verhoogde afleidbaarheid en minder slaapbehoefte
2. generaliseerde angststoornissen
   - paniekstoornissen, sociale angststoornissen, posttraumatische stressstoornis en obsessieve-compulsieve stoornis
3. middelen stoornis: alcohol

Question 14

prevalentie en prognose

Answer 14

1. prevalentie
   - bipolaire I- en II-stoornis = lifetime prevalentie van 1 à 2%
   - prevalentie bij mannen en vrouwen is hetzelfde
2. prognose
   - herstellen sneller symptomatisch dan functioneel (dus na episode > lange tijd allerlei functionele beperkingen ervaren)
   - binnen 5 jaar na een eerste episode > hervalt 80% van de mensen
   - belangrijk aantal mensen overlijden door suïcide
   - functionele beperkingen: moeilijk functioneren in gezin/werkveld + vatbaar voor triggers