Abnormaliteit Flashcards
1
Q
algemeen criteria voor (ab)normaal gedrag
A
- algemeen
- Seligman, Walker en Rosenhan onderscheiden 7 factoren die bepalen of gedrag (ab)normaal is
- zelden zullen deze criteria allemaal aanwezig zijn - geen van deze criteria is op zichzelf voldoende en noodzakelijk, naarmate:
- aan meer van deze criteria is voldaan,
- een criterium extremer of frequenter voorkomt,
- meer mensen eensgezind zijn in hun beoordeling van deze criteria,
- bestaat er meer evidentie voor de abnormaliteit van het gedrag
2
Q
7 criteria voor (ab)normaal gedrag
A
- gedrag waaronder mensen lijden
- disfunctioneel gedrag
- irrationeel en onbegrijpelijk gedrag
- onvoorspelbaar en oncontroleerbaar gedrag
- opvallend en onconventioneel gedrag
- ongemakkelijk aanvoelend gedrag
- norm overschrijdend gedrag
3
Q
betekent abnormaal gedrag altijd een psychische stoornis?
A
- algemeen
- nee > abnormaal gedrag is niet per se een psychische stoornis
- psychisch gestoord gedrag impliceert:
- lijdensdruk
- disfunctioneren - toepassing
- abnormaal gedrag kan artistiek-excentriek, geniaal-creatief zijn, of contextueel bepaald zijn
- maar niet gestoord
4
Q
(ab)normaal gedrag als gedrag waaronder mensen lijden
A
- uitgangspunt
- de betrokkene staat centraal
- hij of zijn kan het best zelf bepalen wat voor hem of haar nog kan en wat niet - we noemen gedrag abnormaal
- wanneer iemand zeer sterk of zeer lang lijdt als gevolg van problematische emoties, zoals
- sterke angsten,
- extreme negativiteit,
- gevoel van nooitstoppende ellende,
- en van daaruit beslist dat het zo niet verder kan
5
Q
kanttekening: (ab)normaal gedrag als gedrag waaronder mensen lijden
A
- algemeen
- de klemtoon ligt heel sterk op het individuele en de persoonlijke waardering door de betrokkene zelf - let op !!
- niet elk lijden is abnormaal
- we maken allemaal gebeurtenissen mee die ons voor kortere of langere periode leed bezorgen
- niet elke psychische stoornis gaat gepaard met persoonlijk lijden
6
Q
(ab)normaal gedrag als disfunctioneel gedrag
A
- uitgangspunt
- ieder mens heeft verschillende rollen te vervullen
- iemands welbevinden hangt in belangrijke mate af van of iemand al dan niet goed die rollen kan vervullen - we noemen gedrag abnormaal:
- wanneer iemand faalt in het opnemen van de rol als partner,
- als ouder,
- als werknemer
7
Q
kanttekening: (ab)normaal gedrag als disfunctioneel gedrag
A
- let op !!
- niet elk disfunctioneel gedrag gaat gepaard met een psychische stoornis
- vb. student die in paniek slaat op een examen dysfunctioneert > niet psychisch gestoord
8
Q
(ab)normaal gedrag als irrationeel en onbegrijpelijk gedrag
A
- uitgangspunt
- ieder mens gedraagt zich rationeel volgens een zekere logica - we noemen gedrag abnormaal wanneer iemand zich:
- irrationeel of onlogisch,
- bizar of onbegrijpelijk gedraagt
- vb. extreme paranoia: iemand die gelooft dat iedereen een complot tegen hen smeedt, zonder logische of feitelijke basis
- vb. hallucinaties: het zien of horen van dingen die er niet zijn = irrationeel en onbegrijpelijk
9
Q
(ab)normaal gedrag als onvoorspelbaar en oncontroleerbaar gedrag
A
- uitgangspunt
- nood aan: voorspelbaarheid & beheersbaarheid
- voelen zich bedreigd: wanneer anderen zich niet voorspelbaar of oncontroleerbaar gedragen
- vb. impulsief handelen zonder na te denken over de gevolgen: woede-uitbarstingen of paniekstoornis (plotselinge en intense angstaanvallen) - we noemen gedrag abnormaal:
- wanneer mensen zich niet voorspelbaar gedragen
- wanneer mensen zich ontremd gedragen en zichzelf niet onder controle hebben
- wanneer oorzaak of aanleiding van iemands gedrag niet kunnen achterhalen
10
Q
(ab)normaal gedrag als opvallend en onconventioneel gedrag
A
- uitgangspunt
- ieder mens gedraagt zich:
- zoals ik mezelf gedraag,
- zoals de meeste mensen zich gedragen - we noemen gedrag abnormaal:
- wanneer iemands gedrag sterk afwijkt van hoe ik mij gedraag (vb. mensen met veel piercings of tattoos)
- wanneer gedrag opvalt (vb. iemand die in formele zakelijke bijeenkomst begint te zingen)
11
Q
(ab)normaal gedrag als ongemakkelijk aanvoelend gedrag
A
- uitgangspunt
- ieder mens gedraagt zich volgens sociale verwachtingen
- en volgens impliciete regels voor gepast gedrag - we noemen gedrag abnormaal:
- wanneer iemand zich zo gedraagt dat andere mensen zich hierbij ongemakkelijk gaan voelen
- niet weten hoe ze hierop moeten reageren (vb. partners die ruzie maken op openbare plaats)
12
Q
(ab)normaal gedrag als norm overschrijdend gedrag
A
- uitgangspunt
- elke maatschappij heeft zijn eigen standaardnormen waarnaar mensen streven
- normaal = sociaal aanvaardbaar is
- of hoe mensen zich zouden moeten gedragen - we noemen gedrag abnormaal:
- wanneer mensen te zeer afwijken van die culturele normen en idealen
13
Q
kanttekening: (ab)normaal gedrag als norm overschrijdend gedrag
A
- algemeen
- het plaatste meteen abnormaliteit binnen zijn maatschappelijke context - let op !!
- wat doen met gedragingen die aanvaard worden in een andere cultuur als de onze?
- maatschappelijke normen en idealen = tijds- en plaatsgebonden
- mensen kunnen kiezen zich niet te conformeren aan de maatschappelijke normen
- vb. recente geschiedenis > mensen ‘gek’ werden verklaard om hen op die manier uit de maatschappij te kunnen verwijderen
14
Q
disciplinerende en controlerende functie van de psychiatrie
A
- algemeen
- boek: “Discipline, Toezicht en Straf. De geboorte van de gevangenis.” (Foucault)
- normaal = zo goed mogelijk beantwoorden aan de normen en verwachtingen van onze omgeving
- conclusie (Foucault & Verhaeghe): ondanks verschillen tussen psychiatrie en psychotherapie > hetzelfde doel = zich aanpassen aan heersende sociale norm - vaststellingen (Verhaeghe)
- psychiatrische instellingen in Nederland hun patiënten vaker opsluiten in isoleercel
- vaker beroep op ‘potige zorgverleners’, vaak voormalige politieagenten of zelfs ex-commando’s
- aantal verplichte opnames (collocaties in België) de laatste decennia sterk is gestegen
- aantal geïnterneerden (mensen die misdrijf pleegden omwille van psychiatrische stoornis) sterk is gestegen
15
Q
comorbiditeit
A
- definitie
- het gelijktijdig voorkomen van twee of meer psychische aandoeningen bij één persoon
- eerder regel dan uitzondering = veel patiënten voldoen ook aan de criteria voor één of meerdere andere stoornissen - cijfers
- bij ongeveer 45% van de mensen met een psychiatrische diagnose
- d.w.z. dat ongeveer 45% van de mensen met psychiatrische diagnoses minstens één additionele stoornis heeft
- bij sommige stoornissen > % nog hoger
16
Q
kenmerken: comorbiditeit
A
- comorbiditeit zorgt voor:
- een grotere lijdensdruk voor patiënt
- een complexere behandeling
- een slechtere prognose indien niet alle stoornissen worden behandeld
- een hoger risico op suïcidaliteit - comorbiditeit verklaard vanuit:
- gedeelde risicofactoren (genetisch en/of omgeving)
- één stoornis die het risico op andere stoornissen verhoogt
- overlappende symptomen tussen verschillende stoornissen
- gemeenschappelijke neurobiologische mechanismen - comorbiditeit impliceert dat:
- zorgvuldige diagnostiek belangrijk is
- geïntegreerde behandelplanning nodig is
- soms fasering van behandeling en soms een parallelle behandeling vereist is
17
Q
prevalentie
A
- definitie
- het aantal mensen in een bepaalde populatie dat op een gegeven moment of binnen bepaalde periode aan een psychiatrische stoornis lijdt - onderscheid:
- Lifetime prevalentie: % dat ooit in hun leven aan psychiatrische stoornis heeft geleden
- jaarlijkse prevalentie: % dat de afgelopen 12 maanden heeft geleden
- puntprevalentie: % dat op een bepaald moment aan psychiatrische stoornis lijdt > inzicht in hoeveel op dat moment
18
Q
prognose van psychiatrische stoornissen
A
- definitie
- de waarschijnlijke toekomstige ontwikkeling en uitkomst van de aandoening - de prognose varieert sterk per stoornis en hangt af van verschillende factoren, zoals:
- de ernst van de stoornis
- de comorbiditeit met andere stoornissen
- de duur voordat iemand hulp zoekt
- de genetische aanleg
- het aanwezige sociale netwerk en de sociale steun
- het al dan niet volgen van een behandelingsplan
