ASS: etiologie & behandeling

Question 1

etiologie

Answer 1

1. algemeen
   - biologisch en niet opvoeding
   - opvoeding speelt rol in de prognose
   - meerdere genen betrokken en waarschijnlijk ook complexe interactie met omgeving:
   - infecties tijdens zwangerschap zoals rubella, complicaties tijdens geboorte zoals zuurstoftekort
2. erfelijke lading is hoog:
   - bij eeneiige tweeling: 6 op de 10
   - bij twee-eiige tweeling: 1 op de 10
   - brussen vertonen vaak ook autismekenmerken
   - bij gewone broer-zus: 3 à 5% kans

Question 2

anders waarnemen

Answer 2

1. algemeen
   - dingen, die we waarnemen, gaan als vele losse puzzelstukjes naar de hersenen
   - daar worden ze geordend: dit gebeurt meestal bliksemsnel
2. bij ASS moet informatie in elkaar gepuzzeld worden:
   - vraagt tijd > reactie volgt laat (minuten of weken)
   - bij veel prikkels (vb. klasuitstap) > overprikkeling > ontploffen
   - kans om fouten te maken

Question 3

anders denken

Answer 3

0. algemeen
   - neemt de wereld anders waar en denkt ook anders
   - drie cognitieve verklarende theorieën:
1. centrale coherentie: het grote geheel overzien en de juiste betekenis geven > gebrek aan samenhangdenken
2. executieve functies: het plannen en organiseren van taken en daarin schakelvaardig, flexibel zijn
3. theory of mind: het innerlijke van de ander begrijpen en er rekening mee houden
   - het eigen innerlijk van jezelf herkennen, kunnen verwoorden en er naar handelen;
   - gebrek aan inlevingsvermogen
   - mensen met autisme presteren minder goed op dergelijke taken (80% van de kinderen met autisme faalt in de Sally test)

Question 4

geef me de vijf (Colette de Bruin)

Answer 4

1. algemeen
   - praktische gids die handvaten biedt (theorie van input processen output)
   - voor begeleiders, professionals, ouders, therapeuten en dergelijke
   - mensen met autisme > anders waarnemen en denken
   - vb. emotiethermometer, stappenplan: kamer opruimen
2. stappenplan
   - stap 1: waarnemen (hersenen ontvangen info uit zintuigen)
   - stap 2: denken (hersenen verwerken deze info tot betekenisvolle dingen)
   - stap 3: doen (verwerkt info > stuurt gedrag)

Question 5

domeinen: geef me de vijf (1-3)

Answer 5

1. prikkelverwerking
   - omgaan sensorische hyper en hyporeactiviteit
   - door geluidsdempende koptelefoons, verzwarende dekens, prikkelarme ruimte
   - ook werken met vaste routines en tijdschema’s
2. communicatie
   - omgaan met beperkingen in betekenisverlening
   - door pictogrammen, concrete en eenvoudige taal
3. sociale interactie
   - omgaan met beperkt begrip van sociale interacties
   - door sociale vaardigheidstraining en gedragsmodificatie > gewenst gedrag aan te leren (zoals begroeten en beurtelings praten)

Question 6

domeinen: geef me de vijf (4-5)

Answer 6

4. verbeeldingsvermogen
   - omgaan met beperkingen in verbeelding
   - door gebruik te maken van routines en structuren
   - en met speltherapie eenvoudige verbeeldingsoefeningen te doen
5. emotieregulatie en gedrag:
   - visuele emotiekaarten
   - doel: emoties te herkennen en reguleren

Question 7

model ‘het voorspellende brein’

Answer 7

1. algemeen
   - doel: autisme of heel wat symptomen verklaren
   - veelbelovende hypothese
2. vb. tennis
   - onmogelijk voor wezens met een brein dat zintuigelijke informatie moet verwerken alvorens gedrag aan te sturen
   - theorie van input processen output als model > klopt niet !!

Question 8

toepassingen: het voorspellende brein

Answer 8

1. the dress
   - kleuren verschillend? = we zien helemaal geen kleur;
   - kleuren = constructie van ons brein > verschillende golflengtes
   - zorgen voor elektrische signalen in ons brein (brein: gokken wat die signalen heeft veroorzaakt),
   - gokken: rekening houden met context informatie zoals vb. lichtinval
2. Erik Weihenmayer
   - we zijn minder afh van onze zintuigen dan we denken
   - vb. Erik ziet met zijn tong
   - brein heeft flexibiliteit

Question 9

geschiedenis: het voorspellende brein

Answer 9

1. oude model
   - prikkel eindigt met reactie en ergens halfweg ontstaat er betekenis
   - waar eindigt perceptie? waar begint betekenisverlening? cognitie?
2. nieuwe model
   - beide stromen ongeveer tegelijk plaatsvinden: 1) informatie komt binnen 2) proces: enkel info binnen die relevant is
   - doel: alles wat ons helpt te overleven + zo weinig mogelijk energie

Question 10

hoe werkt de voorspelling?

Answer 10

0. algemeen
   - brein verwerkt geen prikkels
   - het verwerkt wel wat afwijkt van de prikkels die het voorspelt had: de voorspellingsfout
1. het brein past zijn model van werkelijkheid aan:
   - continu leren
   - flexibele wijze = snel en accuraat reageren
2. alle zintuigelijke input is per definitie dubbelzinnig
   - brein gaat voorspellingen aanpassen aan de context > door context informatie

Question 11

kanttekening modellen

Answer 11

1. algemeen
   - het model is niet altijd correct
   - alle zintuigelijke input is per definitie dubbelzinnig
2. brein doet aan kansberekening en is contextgevoelig:
   - voorspellingen op basis van waarschijnlijkheid
   - aanpassen aan voorspellingsfouten > afh van:
   - ruis = onzekerheid in zintuiglijke input,
   - variatie = zekerheid over het eigen model

Question 12

het voorspellende brein en autisme

Answer 12

1. het autistische brein is te weinig contextgevoelig in het maken van voorspellingen
   - regel: meestal oogbewegingen geregistreerd
   - stimulus onverwachte plek: niet autistische jongeren keken meer naar verwachte plek dan autistische jongeren
2. het autistisch brein is te weinig contextgevoelig bij het omgaan met voorspellingsfouten
   - opdracht: zo snel mogelijk hartje identificeren (steeds andere plaats, groene afleider en in 90% afleider bovenaan)
   - resultaat: mensen met autisme meer tijd nodig als hartje zich bevond in gebied waar voordien afleider te zien was onderaan
   - besluit: continu aanpassen van hun interne modellen = onbruikbaar (enkel bij onbewuste processen)

Question 13

hypo en hyperreactiviteit

Answer 13

1. brein van mensen met autisme is niet gevoeliger voor prikkels:
   - het is niet dat ze meer horen of zien (drempelwaarde is niet verschillend)
   - het is niet zo dat ze er minder snel aan wennen (reactiviteit in sensorische brein nam evenveel af bij herhaling van geluid)
   - toch reageert hun brein emotioneler (amygdala vuurt heviger)

Question 14

onvoorspelbaarheid van de prikkel

Answer 14

1. algemeen
   - vormt de kern van de sensorische overbelasting
   - prikkels die we verwachten > minder bewust (vb. bewust van je kledij?)
2. waarom?
   - het onbewust, supersnelle voorspellen gaat minder goed
   - hierdoor meer voorspellingsfouten > continu bewuste ervaring van prikkel
   - ondanks feit: cognitief wel weten dat geluid volgt, brein = minder goed voorspellen in onbewuste processen
3. onverwachte geluiden en/of stiltes
   - autistische brein blijft verrast ≠ niet autistisch brein (= hyperreactief)
   - soms ook te weinig verrast dan het wel moet zijn (= hyporeactief)

Question 15

hoe kunnen we die wetenschap gebruiken?

Answer 15

1. algemeen
   - huidige manier: prikkelarm maken van de omgeving (vb. koptelefoon)
   - even prikkel uitsluiten > rust
   - te lang prikkels uitsluiten > pijnlijke gevolgen = brein gaat modellen aanpassen (vb. de wereld is stil)
2. alternatieve werking:
   - voorspellingsfouten aanpakken
   - stress verminderen
   - controle
   - prikkel aanpakken

Question 16

voorspellingsfouten aanpakken

Answer 16

1. bewust niveau (drukken op het contextknopje)
   - wie, wat, waar, wanneer
   - ook voorspellen zintuigelijke informatie: vb. in de klas is straks een feestje > mensen horen lachen)
2. wat wordt bereikt?
   - hoopvolle verwachting: als je weet dat het geluid komt = minder overweldigend
   - prikkels begrijpbaar maken: contextinfo helpt prikkel verwerken
   - grenzen van strategie > niet rechtstreeks op onbewust niveau

Question 17

stress verminderen of goed gevoel

Answer 17

1. algemeen
   - minder stress zorgt voor minder overbelasting (voor iedereen)
2. hoe goed gevoel vergroten?
   - methodieken om stress te reduceren
   - sluit aan bij hun interesses of activiteiten die aansluiten bij hun interesses > brein minder reactief voor geluid, licht en aanraking
   - zorg dat persoon in flow geraakt

Question 18

controle en prikkel aanpakken

Answer 18

0. algemeen
   - geef hen de mogelijkheid om de prikkels in de omgeving te controleren
1. mogelijkheden
   - laat hen ruiken aan douchegel en kiezen
   - laat hen kiezen tussen kledingstukken met verschillende textuur
   - haar kammen of borstelen?
2. prikkel aanpakken: als laatste redmiddel en niet eerste strategie (vb. geluidskoptelefoon)

Question 19

navigeren in sociaal verkeer

Answer 19

1. algemeen
   - menselijk gedrag = onvoorspelbaarder dan tennisbal
   - vlot reageren op mensen is het voorspellen van gedrag nodig
   - brein leert snel en onbewust context in schakelen = sociale wereld voorspelbaar maken (intuïtief);
   - inschatten hoe mensen bewegen, wat ze doen en zeggen of wat ze willen/denken (theory of mind = prediction of mind)
2. mensen met autisme
   - voorspellen > niet snel, onbewust en intuïtief (meer tijd en herhaling nodig)
   - kunnen context gebruiken om menselijk gedrag te voorspellen = indien daarop gewezen
   - bij elke voorspellingsfout = model aanpassen (verhindert het leren van generalistische empathische modellen)

Question 20

toepassingen: navigeren in sociaal verkeer

Answer 20

1. hoe voelt het meisje zich?
   - mensen met autisme: verdrietig en mensen zonder autisme: blij
   - waarom? zonder autisme > vooral contextinformatie om emoties te lezen
   - context = belangrijker dan gelaatsuitdrukking
2. emotieherkenning bevorderen
   - contextknopje: emotieherkenning in scène
   - contextuele variatie aanbieden: Frank vervangen door Simon die een groot cadeau had verwacht
   - contextuele elementen die belangrijk zijn destilleren (vb. niet Frank heeft zwart haar)

Question 21

sociale vaardigheidstrainingen

Answer 21

1. algemeen
   - te weinig ingezet op variatie in sociaal navigeren: vb. opkomen voor jezelf thuis ≠ op school
   - werk met: Social stories (Carol Gray) > verhelderen context
2. sociale variantie aanbieden:
   - gebruik: als…dan regels
   - want autistische breinen = op basis van elke fout (ook bij ruis) > model bijschaven

Question 22

communicatie

Answer 22

1. algemeen
   - vlot communiceren? > brein voorspelt wanneer iemand wat gaat zeggen
   - gebaseerd op info uit context = snel en onbewust gokken op basis van model
   - gevolg: direct antwoorden en snel lezen zonder elk woord
2. onverwachte woorden
   - gevolg: voorspellingsfouten
   - bij mensen met autisme: verassing minder/niet op > voorspellen minder op onbewust en intuïtief niveau
   - moeite met verschillende betekenissen = op basis context niet op onbewust niveau
   - vasthouden aan eerste geleerde betekenis (≠ letterlijk interpreteren, gebruiken vaak dominante, eerste betekenis)

Question 23

communicatie verbeteren

Answer 23

1. algemeen
   - hen tijd geven: ze moeten eerst alle woorden horen = betekenis
   - visueel ondersteunen: visuele communicatie is minder vluchtig
   - contextknopje ingedrukt