Depressie: behandeling Flashcards
1
Q
het stepped-care model
A
- algemeen
- wat is het effect van de kortste en minst intensieve behandelingen;
- alleen wanneer deze onvoldoende resultaat opleveren > meer intensieve behandeling - we onderscheiden:
- eerste stap interventies: psycho-educatie, activering, actieve opvolging/monitoring
- tweede stap interventies: korte behandeling (+- 5 gesprekken)
- derde stap interventies: cognitieve gedragstherapie, farmacotherapie
- vierde stap interventies: electroconvulsietherapie
2
Q
antidepressiva (biomedische benadering)
A
- algemeen
- 40 tot 60% van de gevallen = vermindering van depressieve symptomen (gelijkaardig bij placebo’s)
- toegediend in stijgende dosis > ziet men na 3, 4 weken op maximale dosis geen effect, stopt men + bouwt geleidelijk terug af
- moet blijvend gebruikt worden (gedurende periode minste 6 maanden)
- niet onmiddelijk effect = meerdere weken en soms wel 2 maanden duren - gevolgen
- leiden vrij snel tot verhoging van concentratie van neurotransmitters = therapeutisch effect enkele weken wachten
- geen gewenning > maar bij het plotseling stoppen allerlei onthoudingsverschijnselen, zoals agitatie, angsten, maag- en darmklachten, slaapproblemen
- soms eerder bijwerkingen, de positieve effecten pas daarna
3
Q
het therapeutisch effect laat enkele weken op zich wachten
A
- doordat antidepressiva niet op neurotransmitters inwerken maar eerder op:
- het aantal receptoren voor bepaalde neurotransmitters,
- de gevoeligheid van receptoren voor bepaalde neurotransmitters - doordat van elke receptor verschillende subtypes bestaan en dat een bepaald antidepressiva specifiek op een bepaald type of subtype receptoren inwerkt
- resultaten
- bij ongeveer 90% van de patiënten blijkt een gunstig effect van Prozac
- bij ongeveer 70% blijkt gunstig effect van placebo
- de reden van deze discrepantie is voorlopig onduidelijk !!
4
Q
prevalentie: antidepressiva (België)
A
- algemeen
- in 2015: 314 miljoen dagdosissen antidepressiva verkocht in België
- in 2018: meer dan één op tien Belgen; jongeren > +-52 duizend (stijging met 1,9% in vergelijking met 2017): grootst bij 15 tot 18 jarigen
- op 20 jaar tijd is de verkoop verdrievoudigd
- Belgen slikken de meeste antidepressiva van hele Europese bevolking - de cijfers van het RIZIV over verkoop van antidepressiva (2015):
- net geen 1,2 miljoen mensen minstens één keer een medicijn tegen depressie
- 320 miljoen dagdosissen per jaar verkocht > meer dan 100 miljoen meer dan 10 jaar geleden
- 770.700 dosissen per dag verkocht
- 2,7% meer verkocht dan in 2001, 35% meer dan in 2005 en 300% meer dan in 1995
5
Q
soorten antidepressiva
A
- onderscheid 3 soorten:
- de MAO-remmers
- de TCA’s
- de SSRI’s - de MAO-remmers (= de Monoaminooxidase-remmers)
- doel: afremmen van de werking van het enzym ‘mono-amino-oxydase’ (MAO);
- MAO: bevordert de afbraak van de neurotransmitters;
- gevolg: meer neurotransmitters beschikbaar in synaptische spleet > zenuw langer geprikkeld
6
Q
soorten antidepressiva (2-3)
A
- de TCA’s (= de tricyclische antidepressiva)
- doel: verhinderen de heropname van neurotransmitters norepinefrine en serotonine door de afgevende cel;
- bevordert de concentratie van norepinefrine en serotonine;
- gevolg: neurotransmitters blijven langer actief in synaptische spleet > volgende zenuw langer geprikkeld - de SSRI’s (= de selectieve serotonine recup-inhibitor’s)
- doel: verhinderen de heropname van neurotransmitter serotonine door de afgevende cel;
- bevordert de concentratie van serotonine;
- gevolg: neurotransmitter serotonine langer actief in synaptische spleet > volgende zenuw langer geprikkeld
7
Q
soorten antidepressiva: bijwerkingen
A
- de klassieke antidepressiva (TCA’s, MAO’s)
- droge mond
- psychomotorische vertraging
- obstipatie
- wazig zien
- seksueel dysfunctioneren - de nieuwe antidepressiva (SSRI’s)
- even effectief als de oudere > het voordeel:
- minder giftig > bij overdosis: minder gevaar
- minder bijwerkingen - de nieuwe antidepressiva (SSRI’s) hebben wel nog altijd bijwerkingen
- maagstoornissen
- hoofdpijn
- gejaagdheid
- slapeloosheid
- libido-verlies
8
Q
wat is het voordeel van psychotherapie ten opzichte van medicatie?
A
- algemeen
- groot terugvalpercentage na het stoppen met medicatie
- bij psychotherapie: effect duurzamer > wat geleerd werd blijft behouden na therapie
- combinatie: risico op terugval na het stoppen van medicatie verkleinen
9
Q
Electroconvulsieve therapie of electroshock-therapie (ECT)
A
- algemeen
- depressieve patiënt: onder lichte verdoving korte elektrische stroomstoten (van 30 tot 70 volt) toegediend
- gedurende 3 keer per week (reeks van 6 tot 12 behandelingen)
- narcose = spierontspanner een convulsie (zoals elliptische aanval) > normalisering van werking van neurotransmitters - bijwerkingen
- geheugenverlies
- hoge terugvalpercentage (tot 2/3 binnen de 6 maanden)
- vooral mensen met ernstige (psychotische) depressie > reageren niet op antidepressiva
10
Q
Transcraniële Magnetische Stimulatie en Deep-brain Stimulation
A
- Transcraniële Magnetische Stimulatie (TMS)
- magnetisch veld opgewerkt vlakbij schedel
- doel: neuronen van bepaald gebied in hersenen activeren
- effect meestal van korte duur > dagelijkse behandeling van enkele weken nodig = langdurig effect - Deep-brain Stimulation (DBS)
- echtroden in hersenen aangebracht > zwakke elektrische impuls via ingebouwde pacemaker produceren
- methode = experimentele fase > effectief bij patiënten die niet reageerden op eerdere behandelingen
11
Q
lichttherapie
A
- algemeen
- bloostelling aan fel kunstlicht vroeg in de ochtend
- gedurende één week > melatonine-productie wordt gestopt = biologische klok wordt terug juist gezet
- vooral bij seizoensgebonden depressie > enig effect !! - bijwerkingen
- eerst worden de klachten erger
- hoofdpijn, droge mond, misselijkheid, obstipatie, diarree, menstruatiecyclus verandert
12
Q
een psychoanalytische benadering
A
- algemeen
- niet de depressieve klachten of symptomen aan pakken > WEL de onderliggende persoonlijkheidsstructuur
- depressieve problemen = symptoom van diepliggende persoonlijke problematiek ≠ oorzaak
- focus: psychoseksuele conflicten tijdens de ontwikkeling (in kindertijd) - aanpak
- langdurige aanpak (2 à 3 jaar)
- intensieve aanpak (een sessie van een uur per week)
- doel: op andere manier leren omgaan met onderliggende conflicten (≠ iemand genezen)
13
Q
een leertheoretische benadering of gedragstherapie
A
- algemeen
- doel: mensen depressief gedrag af leren;
- meer te leren hun gedrag te laten bekrachtigen door de sociale omgeving,
- meer te leren zichzelf te bekrachtigen,
- meer gedrag te leren dat intrinsiek bekrachtigd wordt - hulpbronnen
- via observeren van het eigen gedrag en het gedrag van anderen
- het ontwikkelen van sociale vaardigheden
14
Q
Lewinsohn: een leertheoretische benadering
A
- algemeen
- cursus van 12 sessies over 8 weken gespreid met:
- lezingen, activiteiten en huiswerkopdrachten - doelen:
- het vermeerderen van aantal plezierige activiteiten > gedragsactivatie (waardoor betrokkene zichzelf meer bekrachtigt)
- het verbeteren van de sociale vaardigheden en van relaties i.f.v. leren aanvaarden van complimenten (betrokkene meer bekrachtigen krijgt van anderen)
- het verhogen van het activiteitsniveau van patiënten (betrokkene zichzelf meer bekrachtigt)
- het afzwakken van de onmiddellijke bekrachtigers voor het depressieve gedrag
15
Q
een cognitieve benadering
A
- algemeen
- mensen helpen disfunctionele denkpatronen te herkennen +
- te corrigeren en te vervangen door rationele alternatieven - de cognitief therapeut ziet zichzelf als:
- een kritische stem
- een leraar
- die patiënt die disfunctionele denkpatronen moet zien af te leren
16
Q
cognitieve therapie
A
- algemeen
- cliënt allereerst aangemoedigd om het probleem in kaart te brengen;
- door automatische negatieve gedachten te laten neerschrijven (in dagboek of dagelijks verslag)
- adhv 4G-model = gebeurtenis, gedachte, gevoel en gedrag - vervolgens leert cliënt eigen irrationele overtuigingen en emotionele gevolgen > ter discussie stellen + kritisch bekijken
- tenslotte: irrationele overtuigingen vervangen door meer rationele gedachten
