Alzheimer Flashcards
Demencja: definicja
Znaczące pogorszenie w zakresie jednej lub więcej domen poznawczych:
–zgłaszane przez pacjenta, zaobserwowane przez rodzinę/znajomych lub lekarza
–potwierdzone w badaniu neuropsychologicznym (>2 SD od normy) lub formalnym badaniu klinicznym
Otępienie: najczęstsze przyczyny
- Ch. Alzheimera (AD)
- Otępienie naczyniopochodne (VD)
- Otępienie z ciałami Lewiego(LBD)
- Otępienie czołowo-skroniowe (FTD)
Alzheimer (AD)
- Najczęstsza przyczyna otępienia
- Średnia wieku w postaci sporadycznej: 80 lat
- Średni czas trwania choroby: 8 –10 lat
- Faza prodromalnai przedkliniczna: 2 dekady przed początkiem objawów
- <1% postacie rodzinne, autosomalnie dominujące (średnia wieku: 45 lat): mutacje genów APP, PS1 i PS2
Alzheimer - czynniki ryzyka
- Wiek
- Cukrzyca
- Nadciśnienie tętnicze (w średnim wieku)
- Otyłość (w średnim wieku)
- Mała aktywność fizyczna
- Niskie wykształcenie
- Palenie papierosów
- Depresja
•Genotyp APOE
Homozygota APOE 4: 12x ↑ ryzyko AD
Heterozygota APOE 4: 3x ↑ ryzyko AD
AllelAPOE2: ↓ ryzyko AD
Alzheimer - kryteria diagnostyczne
Obecność znaczących i występujących na początku choroby zaburzeń pamięci epizodycznej:
- Stopniowe i postępujące zaburzenia pamięci występujące w okresie dłuższym niż 6 miesięcy (zgłaszana przez pacjenta lub osobę dobrze znającą pacjenta)
- Obiektywne dowody na znaczące upośledzenie pamięci epizodycznej (zaburzenia pamięci nie poprawiają się po podaniu wskazówek ułatwiających przypominanie)
- Zaburzenia pamięci epizodycznej mogą być objawem izolowanym lub mogą im towarzyszyć inne zaburzenia funkcji poznawczych
Alzheimer
Kryteria wspierające (co najmniej 1):
- Atrofia przyśrodkowej części płata skroniowego
- Nieprawidłowe biomarkeryw PMR: (↓Aβ42, ↑tau, ↑fosfo-tau)
- Nieprawidłowy wynik badania PET (↓metabolizm glukozy w rejonie skroniowo-ciemieniowym; ↑wychwyt ligandów wiążących się z Aβlub tau)
- Obecność patogennej mutacji w przypadkach postaci rodzinnych o dziedziczeniu AD.
Alzheimer Kryteria wykluczające:
- Nagły początek
- Wczesne występowanie objawów takich jak zaburzenia chodu, napady epi, zaburzenia zachowania
- Obecność objawów ogniskowych
- Wczesne występowanie objawów pozapiramidowych
- Obecność innej postaci otępienia przebiegającej z zaburzeniami pamięci
- Depresja
- Choroby naczyniowe mózgu
- Uszkodzenia toksyczne lub metaboliczne mózgu
- Nieprawidłowości sygnału MRI w zakresie płatów skroniowych wtórne do etiologii zapalnej lub naczyniowej
Alzheimer leczenie
- Leki pro-kognitywne (inhibitory acetylocholinoesterazy, antagoniści receptora NMDA): spowalniają narastanie zaburzeń poznawczych w ciągu 6-9 miesięcy od rozpoczęcia terapii
- Leczenie objawów neuropsychiatrycznych (objawy psychotyczne, pobudzenie, zaburzenia snu, depresja, apatia)
- Terapia poznawcza/zajęcia socjalne
Otępienie naczyniopochodne (VD)
Pogorszenie sprawności funkcji poznawczych w zakresie co najmniej 2 domen (uwaga/funkcje wykonawcze, pamięć, język, funkcje wzrokowo-przestrzenne) o natężeniu dostatecznym, aby wpływać niekorzystnie na codzienne funkcjonowanie
- Obecność zmian naczyniopochodnych w neuroobrazowaniu
- Istnieje wyraźny związek czasowy pomiędzy epizodem naczyniowym a początkiem otępienia lub istnieje wyraźny związek pomiędzy natężeniem i rodzajem zaburzeń poznawczych a obecnością rozlanych, podkorowych zmian naczyniopochodnych
Otępienie naczyniopochodne (VD) testy
•Żaden pojedynczy test neuropsychologiczny nie różnicuje VD od AD i innych form otępienia
Otępienie naczyniopochodne - leczenie
- Prewencja: kontrola naczyniowych czynników ryzyka
- Inhibitory acetylocholinesterazy(niewielka skuteczność)
- Rehabilitacja kognitywna
Otępienie z ciałami Lewy’ego
- Złogi α-synukleiny w pniu mózgu oraz układzie limbicznym i korze nowej (ciała LewuSSa)
- Utrata neuronów dopaminergicznych w śródmózgowiu
- Utrata neuronów cholinergicznych w jądrach przodomózgowia
Otępienie z ciałami Lewego
Objawy centralne:
Objawy centralne:
Otępienie
Zaburzenia uwagi, funkcji wykonawczych i wzrokowo-przestrzennych
Objawy osiowe:
Fluktuacje w zakresie uwagi i czuwania (senność, drzemka)
Nawracające halucynacje wzrokowe
Parkinsonizm
Objawy wspierające:
•REM behaviour disorder
•Nadwrażliwość na neuroleptyki(nasilenie objawów parkinsonowskich i poznawczych po neuroleptykach)
•Objawy autonomiczne (zaparcia, hipotonia ortostatyczna, zaburzenia mikcji)
Inne objawy: •Nawracające upadki i omdlenia •Przejściowe utraty przytomności •Urojenia •Halucynacje inne niż wzrokowe
Otępienie z ciałami Lewego - badania dodatkowe
- SPECT/PET: ↓wychwyt transportera dopaminy w jądrze ogoniastym i skorupie
- PET: hipometabolizmw płatach potylicznych
- Scyntygrafia serca (123I-metaiodobenzylguanidine): ↓unerwienie sympatyczne
Otępienie z ciałami Lewego - leczenie objawowe
- Zaburzenia poznawcze: inhibitory acetylocholinesterazy, memantyna
- Parkinsonizm: L-dopa
- Objawy psychotyczne: inhibitory acetylocholinesterazy, klozapina, kwetiapina
- REM behaviourdisorder: melatonina, klonazepam
Otępienie czołowo-skroniowe (FTD)
- Zwyrodnienie czołowo-skroniowe: heterogenna pod kątem klinicznym, neuropatologicznym i genetycznym grupa chorób zajmujących przede wszystkim płaty czołowe lub skroniowe
- Otępienie czołowo-skroniowe (FTD) obejmuje 3 zespoły kliniczne:
- Wariant behawioralny FTD (bvFTD)
- Pierwotnie postępująca niepłynna afazja (nfvPPA)
- Wariant semantyczny PPA (r-svPPA, l-svPPA)
Otępienie czołowo-skroniowe obraz kliniczny
- Wiek: 50-60 lat (<45 rż: 10%, 45-64 rż: 60%, >64 rż: 30%)
- Czas przeżycia od początku objawów: 6-11 lat
- Najczęstszy wariant (>50%): bvFTD
- Skryty początek, powolna progresja
- Pamięć i funkcje wzrokowo-przestrzenne zwykle zachowane w początkowej fazie choroby
bvFTD: obraz kliniczny
- Zmiany osobowości
- Odhamowanie
- Apatia/inercja
- Brak sympatii i empatii
- Zachowania stereotypowe, perseweracyjne i kompulsywne
- Hiperoralizm, zaburzenia łaknienia
- Brak wglądu w chorobę
- Mogą wystąpić objawy psychotyczne (omamy, urojenia): mutacja C9orf72
- 1 na 7 chorych rozwija chorobę neuronu ruchowego: mutacja C9orf72
Neuropsychologicznie: zaburzenia funkcji wykonawczych, uwagi oraz pamięci epizodycznej
•W badaniu neuropsychologicznym ważniejsza jest ocena zachowania pacjenta podczas wykonywania zadań niż surowe wyniki testów
•Wymaga różnicowania z chorobami psychiatrycznymi („FTD phenocopy”)
svFTD: obraz kliniczny
- Anomia
- Problemy z wyszukiwaniem słów
- Zaburzenia rozumienia pojedynczych słów
- Powierzchowna dysleksja i dysgrafia
- Zachowana płynność mowy i powtarzanie
- Zaburzenia zachowania (r-svFTD)
nfv-PPA: obraz kliniczny
- Brak płynności mowy (mowa powolna, przerwy w mówieniu, zacinanie się)
- Agramatyzm (delecje, insercje, substytucje, transpozycje, dystorsje)
- Apraksja mowy (zaburzenia artykulacji)
- Problemy ze zrozumieniem skomplikowanych struktur syntaktycznych, ale zachowane rozumienie pojedynczych słów
- Może współistnieć z parkinsonizmem (PSP, CBD)
FTD: neuroobrazowanie
•Zanik i hipometabolizmw płatach czołowych lub skroniowych
FTD: badanie genetyczne
- Dodatni wywiad rodzinny w kierunku otępienia: ≈40% (dziedziczenie AD: 10%)
- Za 60% postaci genetycznie uwarunkowanych odpowiadają mutacje w 3 genach: C9orf72, MAPT, GRN
- Badanie genetyczne wskazane u pacjentów z dodatnim wywiadem rodzinnym (AD) w kierunku otępienia, parkinsonizmu, choroby neuronu ruchowego lub psychozy o późnym początku
FTD: leczenie
SSRI, trazodon
choroba Creutzfeldta-Jacoba (CJD)
Szczyt zachorowania: 7 dekada (55-75 lat w postaci sporadycznej)
•Średnia przeżycia: 6 m.
Priony
