9: Dreifing veirusýkinga Flashcards
Hvar komast veirur inn í líkamann?
Um öndunarveg, meltingarveg og húð (t.d. vörtur, margar arboveirur, nálastungur). Einnig urogenital og um conjunctiva (yfirleitt staðbundnar sýkingar í auga).
Dreifing veira um líkamann er ýmist…
…local eða systemisk. Local er t.d. rhinoveirur og inflúensa í öndunarvegi. Meðgöngutími jafnan stuttur. Systemiskt er dreifing um blóð (viremia), frá inngangsstað til eitla og þaðan inn í blóðæðar.
Hvar fer veirumargföldun fram í primer verimu?
Í ýmsum blóðríkum líffærum (lifur, milta, blóðmerg, endotheli, t.d.). Það er þá eftir að veiran fer í blóð í fyrsta sinn.
Hvað er sekunder viremia?
Þegar veirur dreifast úr blóðríkum líffærum í blóð og til marklíffæra, þar sem þær valda helstu einkennum sínum.
Maculur, papular, vesiculur og pustulur…
…eru húðútbrot sem geta orsakast af veirum, sem m.a. berast til húðar með blóði.
Hvað er DIC syndrome?
Let me see. Disseminated intravascular coagulation, getur valdið húðblæðingum og blæðingum í ýmsum öðrum líffærum, því storkukerfið bilar. Algengt í ýmsum hitabeltissjúkdómum, t.d. Ebola, Lassa fever.
Hvernig berast veirur til MTK?
3 leiðir:
1) Frá blóðæðum í choroid plexus og heilahimnur, þaðan út í mænuvökva og í heilavef.
2) Úr æðum til MTK og yfir blood brain barrier.
3) Sumar veirur komast eftir periferal taugum til MTK (t.d. rabies, herpes simplex, varicella). Rabies kemst líka upp olfactory taugar.
Til hvaða annarra líffæra en húðar og MTK dreifast veirur?
Lifur, eistu, munnvatnskirtlar, brjóst, nýru, lungu - secret frá þessum líffærum getur verið smitandi.
Vöðvar (toga og coxsackie)
Synovial himnur: rubella og parvo geta valdið arthritum.
Hverjar eru algengustu fóstursýkingar?
Cytomegaloveira (2-4 tilfelli á ári), áður rubella/rauðir hundar. Einnig bólusótt og fleiri cytolytiskar veirusýkingar.
Veiruútskilnaður í staðbundnum sýkingum (t.d. í öndunarvegi) verður…
…um sömu leið og veiran kom inn. Sumar veirur skiljast út á mörgum stöðum (t.d. HIV, hepatitis B og cytomegaloveiran).
Veiruútskilnaður um öndunarveg verður…
…bæði í staðbundnum og systemiskum sýkingum, t.d. mislingum, hlaupabólu, rauðum hundum. Við hósta, hnerra, tal o.fl.
Veiruútskilnaður um munn/munnvatnskirtla verður…
…t.d. hjá cytomegaloveiru og Epstein-Barr veiru. Smitast við slef og kossa. (herra Löwe með dónó…)
Veiruútskilnaður um húð verður…
…t.d. með beinni snertingu við vörtur, molluscum contagiosum, orf og hlaupabólu (þótt þar sem öndunarsmit aðalsmitleið).
Veiruútskilnaður með þvagi…
…er ekki aðalsmitleið mannaveira, en cytomegaloveira og hettusótt skiljast þó út í þvagi.
Veiruútskilnaður með mjólk…
…er t.d. í HIV og cytomegaloveiru, getur sýkt nýfædd börn.
