4.3 IBD therapie Flashcards
Wat zijn de behandeldoelen van IBD?
- Inductie remissie
- Onderhouden remissie
- Voorkomen en behandelen van complicaties: Afwegen risico’s behandeling en bijwerkingen
Start therapie wordt gebaseerd op type IBD (Colitis ulcerosa of m. Crohn), ernst en uitbreiding van de ziekte
NB: Altijd stoppen met roken
Wat zijn de medicamenteuze opties bij IBD (9)?
- 5 ASA/Mesalazine (Alleen bij Collitis Ulcerosa)
- Thiopurine (Mercaptopurine, azathiopurine)
- Corticosteroïden
- Ciclosporin/tacrolimus
- Methotrexaat/azathiopurine
Biologicals:
- Infliximab (anti-TNF)
- Vedolizumab (anti-TNF)
- Tofacitinib
- Ustekinumab
Wisselen in dezelfde klasse -> Werkt wel, maar bijwerkingen. Dan kan er worden geswitcht naar zelfde klasse maar andere medicijn
Hoe ziet de step up behandeling bij IBD eruit?
1) 5-ASA of Sulfasalazine (Bij m. Crohn wordt dit niet gedaan)
2) Prednison (Hele systeem) of budesonide (Specifiek op de darm)
3) Immunomodulatoren: AZA, 6-MP, MTX
4) Biologische agents
5) Chirurgie
Voldoende voeding is bij alle stappen belangrijk
Voor welke behandeling worden corticosteroïden gebruikt?
Voor inductiebehandeling
Hoe kunnen corticosteroïden worden gegeven?
- Oraal
- Intraveneus
- Zetpillen
- Klysma
Wat zijn voorbeelden van 2 corticosteroïden?
Prednison : Oraal, intraveneus, zetpillen, klysma
- Voor inductiebehandeling: m. Crohn en Colitis Ulcerosa
Budesonide:
- Minder toxisch
- Topicaal: Rectum, linkszijdig colon
- Per os (Slikken): Werkt topicaal, rechtszijdige colon, ileocecaal regio
Wat zijn 6 bijwerkingen van corticosteroïden?
- Hypertensie
- Acne
- Infecties
- Diabetes
- Gewichtstoename
- Osteoporose
Wat is mesalazine en wanneer wordt het gegeven?
Het zijn 5-ASA preparaten
Het wordt gegeven bij een milde tot matige Colitis Ulcerosa (Niet bij Crohn)
Zowel als inductie als onderhoudstherapie
Zowel oraal als lokaal (Zetpil, klysma -> linkszijdig), dus combinatietherapie (Bij linkszijdige colitis ulcerosa wordt het als slik medicatie en klysma beide gegeven)
Wat zijn de bijwerkingen van mesalazine?
- Hoofdpijn
- Misselijkheid
- Uitslag
- Pancreatitis
- Paradoxale opvlamming
- Interstitiële nefritis
Wat zijn 3 immunosuppressiva?
Thiopurines:
- Mercaptopurine
- Azathiopurine (Imuran)
- Tioguanine (Minste bijwerkingen)
Methotrexaat
Enzym TPMT belangrijkste rol in omzetting azathiopurine naar de actieve metaboliet dus altijd vooraf bepalen
Het heeft 3 maanden inwerktijd, dus werkt als onderhoudstherapie
Frequente controle van de bloedwaarden bij opstarten
Wat zijn 6 bijwerkingen van thiopurines (Immunosuppressiva)?
- Beenmergtoxiciteit
- Pancreatitis
- Griepachtige verschijnselen
- Leverontsteking (hepatitis)
- Lymfoom
- Non-melanoma skin cancer
Wat zijn 4 bijwerkingen van methotrexaat (MTX) immunosuppressiva?
- Leverontsteking (Hepatitis)
- Kaalheid
- Griepachtige verschijnselen
- Teratogeen (Foliumzuur bijgeven)
Wat zijn 3 biologicals?
Anti-TNF:
- Infliximab (IV): Remicade
- Adalimumab (Zelf spuiten): Humira
- Golimumab (Alleen geregistreerd voor Ulcerosa): Simponi
Vedolizumab (Alfa-4-Bèta-7 antagonist): Entyvio
Ustekinumab (Anti-IL 12/IL-23)
Wat zijn de bijwerkingen van biologicals?
- Infusie gerelateerde bijwerkingen
- Infecties
- Allergieën
- TBC-reactivatie
- Huid maligniteiten
Wat is JAK STAT?
JAK eiwitten (Tofacitinib, Upadacitinib):
- JAK1, JAK2, JAK3
- Signaaltransductie van cytokine receptoren en groeifactoren
- Celproliferatie en differentiatie
STAT:
- 7 transcriptiefactoren
JAK-remmers:
- Als de JAK wordt geinhibeerd is dit effectief bij chronische inflammatoire aandoeningen (Rheumatoide artritis, psoriasis)
- Nieuwste middel voor de behandeling van IBD (Nu nog alleen geregistreerd voor Colitis Ulcerosa)
Hoe kan IBD chirurgisch worden behandeld?
Colitis ulcerosa:
- Chirurgie curatief
- (Sub)totale colectomie
M. Crohn:
- Chirurgie niet curatief, maar palliatief (Risico op recidief)
- (Ileo)colische segmentele resectie (Ileum vast aan rectum)
- Terughoudend met chirurgie voor M. Crohn
Wat zijn de kenmerken van Tofacitinib?
- JAK 1 en JAK 3 remmer
- Alleen voor Colitis Ulcerosa
- Al effect na 3 dagen
Beoordeling cardiovasculair risico voor start therapie
Herpes Zoster -> Vaccinatie?
Wat zijn de klinische prestaties bij Acute Severe Colitis?
- Hoge pols
- Koorts
- CRP hoog
- Lage Hb (<6,5)
- Meer dan 6 keer per dag ontlasting
Hoe wordt er gehandeld bij een patiënt met buikpijn?
- Anamnese
- LO
- Lab (Hb, Nieren, Lever)
- Feces onderzoek (CRP)
- Invasieve onderzoek (Colonoscopie, MRI)
Hoe wordt er voor een medicatie gekozen bij milde tot matige Colitis Ulcerosa?
Proctitis (Alleen in rectum) -> Zetpil (Werkt het nog steeds na 6-8 weken dan door blijven gaan)
Linkszijdig of pancolitis (hele darm) -> Klysma en orale medicatie (Werkt het nog steeds na 6-8 weken dan door blijven gaan)
Werken de medicaties na 6-8 weken niet:
- Dosering aanpassen -> Hoge dosering bij heftige ziektebeeld
- Als hogere dosering niet werkt dan tropicale steroïd toevoegen (Budesonide klysma of prednison)
- Als tropicale steroïd niet werkt dan oraal starten met budesonide of prednison (Hopen op remissie)
- Als Orale tropicale steroïd ook niet werkt dan moet er een step-up worden gedaan met Thiopurine of biological
