3,5 cholestatische leverziekten Flashcards
wat is cholestase?
cholestase is de onderbreking en/of verstoring van de galproductie en/of afvloed
stapeling van stoffen in bloed en lever, die via de gal worden uitgescheiden zoals bijvoorbeeld bilirubine en galzouten. er is hierdoor een tekort aan oa galzouten in de dunne darm
hoe komt bilirubine in de hepatocyt?
bilirubine bindt aan albumine waardoor het door de sinusoiden gaat. in de ruimte van Disse gaat het splitsen en komt bilirubine passief via diffusie of via BT kanaal in de hepatocyt. het komt aan vanaf de apicale kant
wat gebeurd er met bilirubine in de hepatocyt?
het bindt aan glucaronzuur (conjugulatie) waardoor het oplosbaar is. Deze binding gaat via UTG1A1. het kan nu worden uitgescheiden in de canaliculi
welke 2 soorten galwegen zijn er?
intrahepatische galwegen: kleine galwegen in de lever
extrahepatische galwegen zijn de galwegen buiten de lever
wat is de functie van gal? 2
uitscheiding naar de darm van
- galzouten
- cholesterol
- toxinen
- farmaca
- afvalstoffen (bilirubine)
vetvertering en opname van vitamines
wat zijn gevolgen van cholestase? 11
icterus (serum bilirubine stijgt)
xanthelasmata/ xanthomen (stapeling cholesterol rond huid/ oogleden)
ontkleurde ontlasting/ donkere urine
tekort aan galzouten in de darm–> malabsorptie vet–> steatorroe, gewichtsverlies, tekort ADEK
osteomalacie (vit D tekort)
ondervoeding
spontane bloedingen (vit K tekort)
neurologische afwijkingen (vit E tekort)
nachtblindheid (vit A tekort)
pruritis (jeuk)
galstuwing in de lever wat leidt tot fibrose/ cirrose of galmeren/ abcessen
hoe kan het dat patiënten met cholestase soms een donkere urine hebben en ontkleurde ontlasting?
gal zorgt door de omzetting van bilirubine naar stercobuline voor de bruine kleur in de ontlasting. als gal niet meer wordt uitgescheiden naar de dunne darm krijg je deze bruine kleur niet meer.
wat niet wordt uitgescheiden via de darm, wordt water oplosbaar gemaakt en gaan de nieren uitscheiden waardoor je donkere urine kan krijgen. dit is het geval bij een heftige obstructie
hoe kan het dat je bij cholestase ADEK insufficiëntie kan krijgen?
bij cholestase heb je verminderde galzouten in de darm. galzouten heb je nodig om micellen te vormen die weer nodig zijn om ADEK vitamines (vet oplosbare vitamines) op te nemen
hoe ontstaat pruritis door cholestase?
er is een verhoogde activiteit van autotaxine. je krijgt nu meer LPA (lysophosphatidic acid) in het bloed
wat is een gevolg van chronische cholestase?
door een verstoorde homeostase blijft het gal staan in de lever en krijg je celstress. dit kan leiden tot celdood wat weer kan leiden tot inflammatie. uiteindelijk kan een chronische inflammatie leiden tot fibrose
wat zijn de gevolgen van chronische lever ziekten?
het begint met een normale lever met chronische stress (door bijvoorbeeld cholestase, alcohol, NASH etc.). je krijgt een inflammatie waardoor je ook verlittekening krijgt. uiteindelijk kan cirrose ontwikkelen.
Dit proces duurt lang maar als je bijvoorbeeld alcohol blijft drinken en ongezond blijft eten (co-factoren), Gata het proces sneller
de lever kan regenereren als de onderliggende oorzaak wordt weggehaald
wat zijn de oorzaken van extrahepatische cholestase?
galstenen
stricturen galwegen
maligne obstructie
noem 3 voorbeelden van galweg stricturen die een oorzaak zijn van extrahepatische cholestase
PSC= primaire scleroserende cholangitis
chronische pancreatitis
na chirurgie
noem 4 voorbeelden van maligne obstructies die een oorzaak zijn van extrahepatische cholestase
pancreas carcinoom
cholangiocarcinoom
papil van vater
lymfadenopathie
wat zijn oorzaken van intrahepatisch cholestase?
intrahepatische oorzaken zijn op het niveau van de hepatocyten of kleine galwegen in de lever
toxisch medicamenteus
auto-immuun gemedieerd
virussen
genetisch
noem 2 voorbeelden van toxische-medicamenten die een oorzaak zijn van intrahepatische cholestase
DILI (drug induced liver injury)
alcoholische hepatitis
noem 2 voorbeelden van auto-immuun gemedieerde aandoeningen die een oorzaak zijn van intrahepatische cholestase
PSC/ PBC. primaire scleroserende cholangitis/ primaire biliaire cholangitis
AIH/ AIP. auto-immuun hepatitis/ auto-immuun pancreatitis
noem 2 voorbeelden van virussen die een oorzaak zijn van intrahepatische cholestase
hepatitis B of C
noem een voorbeeld van genetische aandoeningen die een oorzaak zijn van intrahepatische cholestase
ICP zwangerschapscholestase
hoe gaat de analyse van chronische cholestase? 6
anamnese LO bloedonderzoek - levertesten en functies - virologie - immunologie echografie MRCP/ PTC/ CT lever biopsie
bij welke mensen komt PSC vooral voor?
bij mannen tussen de 30-40 jaar
bij welke mensen komt een pancreas carcinoom vooral voor?
bij oudere patiënten >75 jaar die ook afvallen
bij welke mensen komt PBC vooral voor?
vrouwen van middelbare leeftijd 60-65 jaar
welke 7 dingen worden bij leverfunctie onderzoek/ labonderzoek bekeken? waar zegt het iets over?
bilirubine - metabolisme en excretie gal
alkalische fosfatase (ALP)- galstuwing
gamma-glutamaat synthetase (GGT)- galstuwing
ALAT/ ASAT- levercel verval (hepatitis)
albumine/ pro-trombine tijd/ ammoniak- functies lever
wat zegt de echo over de lever bij cholestatische leverziekten? wat doe je als vervolg onderzoek
verwijde galwegen–> extra-hepatische cholestase
je doet dan als vervolgonderzoek een MRCP/ ERCP/ PTC/ EUS
niet verwijde galwegen–> intra-hepatische cholestase
je doet dan als vervolgonderzoek bloedonderzoek/ een leverbiopt
wat is het verschil tussen een ERCP en een MRCP
een ERCP is niet diagnostisch en doe je alleen om een interventie uit te voeren
MRCP doe je alleen diagnostisch en doe je geen interventies mee
wat is een PTC? wanneer doe je het?
het is een percutane transhepatische cholangiografie
je kan het alleen doen als de galwegen verwijd zijn (extrahepatische cholestase). er wordt dan contrast in gespoten
wat is een voordeel van PTC?
je kan de patient gelijk draineren van het gal. je kan het gal laten afkijken naar de damren of naar buiten het lichaam. dit geeft vermindering van de symptomen zoals jeuk
wanneer doe je een leverbiopt?
als je denkt dat de oorzaal van de cholestase in de hepatocyten of kleinere galwegen in de lever zit
wat is ALAT/ ASAT?
het zijn enzymen die voorkomen in de levercellen. als deze beschadigd zijn lekken ze hier weg en ontstaat er een verhoogd gehalte in het bloed (bij intrahepatische cholestase door hepatitis)
wat zijn de gevolgen van PBC?
het geeft galstuwing, fibrose en cirrose. soms progressie naar HCC
het is een non-suppuratieve ontsteking van de portale galwegen (er wordt geen pus uitgescheiden)
wat zie je bij een nierbiopt bij een PT met PBC?
een immuun gemedieerde beschadiging van de kleine galwegen in de lever
- granulomateuze ziekte
- ductopenie (verlies interlobulaire galwegen)
bij wie komt PBC vooral voor?
vrouwen
Wat zie je bij bloedonderzoek van PBC?
AMA (anti mitochondriale antilichamen)
IgM verhoogd
bij AMA positief is het PBC wanneer er ook sprake is van cholestase
wanneer stel je de diagnose van PBC
bij 2 van de 3 criteria
- cholestatische leverenzymen verhoogd (cholestase)
- AMA
- leverbiopt: asymmetrische destructie van de galwegen in de portaalvelden
wat zijn 6 symptomen van PBC?
moeheid pruritus buikpijn pijnlijke gewrichten droge ogen en slijmvliezen osteopenie/ osteomalacie
hoe behandel je PBC?
met UDCA
wat is PSC? bij wie komt het vooral voor?
een immuun remedieerde cholangitis
kan voorkomen in de intra en/of extrahepatische galwegen
komt vooral voor bij mannen rond het 40e levensjaar
met wat is PSC geassocieerd?
met inflammatoire darmziekten, meestal colitus ulcerosa
wat zijn gevolgen van PSC?
cirrose en leverfalen
recidiverende episodes van bacteriële cholangitis
toegenomen risico op colorectaalcarcinoom, collongiocacinoom en hepatobiliaire maligniteit
wat is de behandeling van PSC?
levertransplantatie is de optimale behandeling
de gemiddelde LT vrije overleving: 21 jaar
wat is het verschil tussen PBC en PSC?
PBC: AMA positief, vrouwen
PSC: kralensnoer afwijking, mannen
