21. බෞද්ධ සාහිත්‍යය රස විඳිමු Flashcards

1
Q

අනුරාධපුර යුගයේ සිංහල බෞද්ධ සාහිත්‍ය පිළිබඳ තොරතුරු සඳහන් වන්නේ කුමන මූලාශ්‍රවල ද?

A
  • අටුවා කතා
  • වංශ කතා
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

පැරණිත ම සිංහල බෞද්ධ සාහිත්‍ය කෘති ලෙස සැලකෙන්නේ මොනවා ද?

A

සීහළට්ඨ කථා හෙවත් හෙළ අටුවා

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

සීහළට්ඨ කථා යනු කුමක් ද?

A

පාලි භාෂාවෙන් ලියා ඇති ත්‍රිපිටක ධර්මයට සිංහලෙන් සපයන ලද අර්ථකථන

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

අනුරාධපුර යුගයට අයත්, සාහිත්‍යකරණය සඳහා යොමුවන්නන්ට අවශ්‍ය උපදෙස් ලබා දෙන ග්‍රන්ථය කුමක් ද?

A

සියබස්ලකර

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

අනුරාධපුර යුගයට අයත් පැරණිත ම සිංහල පද්‍ය නිර්මාණ හමුවන්නේ කොහෙන් ද?

A

සීගිරි කැටපත් පවුරෙන්

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

සීගිරි කැටපත් පවුරේ ඇති කවි අතුරින් මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතා විසින් කියවා ප්‍රකාශයට පත් කොට ඇති කවි ගණන කීය ද?

A
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

සියබස්ලකර ආරම්භයේ සඳහන් වන පාඨය කුමක් ද?

A

’‘පෙදෙන් බුදු සිරිතැ - බසින් වත් සිරිත් ඇ’’

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

දැනට ඉතිරි ව ඇති අනුරාධර යුගයේ රචිත ග්‍රන්ථ අතුරින් භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා රචනා වී ඇති ග්‍රන්ථ මොනවා ද?

A

සිඛවළඳ හා සිඛවළඳවිනිස

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

ධම්මපදයේ එන බුද්ධ දේශනාවන්ට ගැටපද හා විවරණ සැපයීම සඳහා කරන ලද ග්‍රන්ථය කුමක් ද?

A

ධම්පියා අටුවා ගැටපදය

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

පොළොන්නරු යුගයට අයත් සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ මොනවා ද?

A
  • අමාවතුර
  • ධර්ම ප්‍රදීපිකාව
  • බුත්සරණ
  • මුවදෙව්දාවත
  • සසදාවත
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

අමාවතුර රචනා කරන්නේ කවු ද?

A

ගුරුළුගෝමී පඬිතුමා

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

අමාවතුරෙන් නිරූපණය වන්නේ කුමක් පිළිබඳව ද?

A

බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පුරිස දම්ම සාරථි ගුණය පිළිබඳව

පාලි භාෂාවෙන් ලියා පැවති දමන කථා දහ අට පිළිබඳ ව සිංහලෙන් රචනා කර ඇත

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

අමාවතුර පුරිස දම්ම සාරථි ගුණය ආශ්‍රයෙන් රචනා කර ඇති බව සඳහන්, එම ග්‍රන්ථයේ ම සඳහන් පාඨය කුමක් ද?

A

'’බුදුගුණ අනන්ත වන බැවින් නව ගුණ හැම කියත් නොපිළිවනින් එහි පුරිස දම්ම සාරථි යන පදය ගෙණ ද…’‘

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

ගුරුළුගෝමීන්ගේ විශාරද දැනුම ප්‍රකට කරවන ග්‍රන්ථය කුමක් ද?

A

ධර්ම ප්‍රදීපිකාව

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

ධර්ම ප්‍රදීපිකාව රචනා වන්නේ කුමන ග්‍රන්ථයක් පදනම් කර ගෙන ද?

A

එළු බෝධිවංශය පදනම් කරගෙන

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

ධර්ම ප්‍රදීපිකාවේ අන්තර්ගතය ලෙස සැලකෙන්නේ කුමක් ද?

A

බෝධීන් වහන්සේ වටා ගෙතුණු කතා

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

ධර්ම ප්‍රදීපිකාව අවසානයේ සඳහන් වන පාඨය කුමක් ද?

A

'’ගුරුළුගෝමීන් විසින් රචනා කරන ලද ධර්ම ප්‍රදීපිකාව නම් බෝධිවංශ පරිකථා නිමි’‘

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

බුත්සරණ කෘතියෙන් නිරූපණය වන්නේ කුමක් ද?

A

බුදුන් වහන්සේගේ නව අරහාදී ගුණ

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

බුත්සරණ ග්‍රන්ථය හඳුන්වන අනෙක් නම කුමක් ද?

A

අමෘතාවහ

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

අමෘතාවහ හෙවත් බුත්සරණ රචනා කරන්නේ කවු ද?

A

විද්‍යා චක්‍රවර්ති නම් පඬිවරයා

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

අමෘතාවහ ග්‍රන්ථය බුත්සරණ ලෙස හැඳින්වෙන්නේ ඇයි?

A

සෑම පාඨයක් අවසානයේ ම '’බුදුන් සරණ යෙමියි බුත්සරණ යායුතු’‘ ලෙස සඳහන් වී තිබීම

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

බුත්සරණ ග්‍රන්ථයේ ආරම්භක පරිච්ඡේදවලින් කියවෙන්නේ කුමක් පිළිබඳව ද?

A
  • බුද්ධ චරිතය
  • සමහර ජාතක කතා
  • නව අරහාදී බුදු ගුණ
  • බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දේශනා විලාශයන්
23
Q

අමෘතාවහ කෘතියේ දැකිය හැකි විශේෂ ලක්ෂණ මොනවා ද?

A
  • පාලියෙන් ලියවුණු කතාවල ඍජු පරිවර්තනයක් නොවීම
  • කෘතිය ගද්‍ය ආකෘතිය හා මුසු වූ කිසියම් ගීතවත් බවකින් යුතු ව, සාමූහික ව සවන් දීමේ රුචිය ඇතිවන ලෙස නිර්මාණය කර තිබීම
24
Q

සිංහලයේ පැරණිත ම ගී කාව්‍ය දෙකක් නම් කරන්න

A
  • මුවදෙව්දාවත
  • සසදාවත
25
Q

මුවදෙව්දාවතකතුවරයා ඒ සඳහා පාදක කරගන්නා ජාතක කතාව කුමක් ද

A

මඛාදේව ජාතකය

26
Q

සසදාවත රචනා වන්නේ කුමන ජාතක කතාව මුල් කරගෙන ද?

A

සස ජාතකය

27
Q

මුවදෙව්දාවත හා සසදාවත යන ග්‍රන්ථවල දැකිය හැකි ලක්ෂණ මොනවා ද?

A
  • කර්තෘ අඥාත වීම
  • මහා කාව්‍ය සම්ප්‍රදාය අනුගමය කරමින් බෞද්ධ මුහුණුවරත්, තම ස්වාධීනත්වයටත් රැක ගනිමින් කාව්‍යකරණයෙහි යෙදීම
  • මුවදෙව්දාවත සඳහා යොදා ගෙන ඇති භාෂාව සසදාවතට වඩා මටසිලිටි වීම
28
Q

බුදුගුණ වර්ණනා කිරීමේ දුෂ්කරතාව මුවදෙව්දාවත කවියා දක්වා ඇත්තේ කෙසේ ද?

A

හඟිම් ද මා මෙනෙන්
ගුණ හිමියා කියන්නට
පොහොනෙම් නෙළුඹැ’සිනවුනා
පලඳුත් හොත් තුසර හර

'’මා අනන්ත බුදුගුණ කියන්නට ගන්නා මෙම උත්සාහය නෙළුම් හුයකින් පිනිබිඳු අමුණා පැළඳීමට ගන්නා උත්සාහයක් වැනි ය’’

29
Q

ගද්‍ය පද්‍ය සාහිත්‍ය කෘති සිංහලෙන්, පාලියෙන් සහ සංස්කෘත භාෂාවලින් රචනා වූ සාහිත්‍ය යුගය කුමක් ද?

A

දඹදෙණි යුගය

30
Q

දඹදෙණි යුගයේ රචිත සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ මොනවා ද?

A
  • පූජාවලිය
  • සද්ධර්මරත්නාවලිය
  • දහම් සරණ
  • සඟ සරණ
  • කව්සිළුමිණ
31
Q

පූජාවලිය රචනා කළේ කවු ද?

A

මයුරපාද පිරිවෙන්පති බුද්ධපුත්‍ර හිමි

32
Q

පූජාවලිය රචනා කිරීම සඳහා ආරාධනා කළේ කවු ද?

A

දෙවන පැරකුම් රජුගේ ඇමතියෙකු වූ දේවප්‍රතිරාජ

33
Q

පූජාවලියට එම නම ලැබීමට හේතුව කුමක් ද?

A

බුදුරජාණන් වහන්සේට කරන පූජාවන් රැසක් පිළිබඳ ව එම ග්‍රන්ථයේ සඳහන් වීම

34
Q

පූජාවලියේ ඇති පරිච්ඡේද ගණන කොපමණ ද?

A

34 කි

35
Q

පූජාවලියේ අන්තර්ගතය විස්තර කරන්න

A
  • 32 වන පරිච්ඡේදය දක්වා : ගෞතම බුදුන් වහන්සේ සුමේධ තාපස අවධියේ දීපංකර බුදුන්ගෙන් නියත විවරණ ගැනීමේ සිට පරිනිර්වාණය තෙක් වූ බුද්ධ චරිතය
  • 33, 34 පරිච්ඡේද : දෙවන පැරකුම් රාජ්‍ය සමය තෙක් වූ ලංකා ඉතිහාසය
36
Q

පූජාවලිය රචනාව සඳහා යොදාගෙන ඇති බස්වහර කෙබඳු ද?

A

පොදු ජන වහරට සමාන බස් වහරක් යොදා ගෙන ශ්‍රද්ධා භක්තිය වර්ධනය වන ලෙස රචනා කර ඇත

37
Q

සද්ධර්මරත්නාවලියේ කතුවරයා කවු ද?

A

ධර්මසේන හිමි

38
Q

සද්ධර්මරත්නාවලිය යන්නෙහි අරුත කුමක් ද?

A

‘සද්ධර්මය නමැති මිණි කැට අමුණූ මාලය’ යන්න

39
Q

සද්ධර්මරත්නාවලිය රචනා කිරීම සඳහා මූලාශ්‍ර කරගෙන ඇති ග්‍රන්ථය කුමක් ද?

A

පාලි ධම්මපදට්ඨ කතාව

40
Q

සද්ධර්මරත්නාවලියේ කතුවරයා එහි තම අරමුණ දක්වා ඇත්තේ කෙසේ ද?

A

'’එසේ හෙයින් යම් කෙනෙක් නුවණ මඳවත් කුසලච්ඡන්දය ඇති ව ධර්මාභියෝගයට උපදෙස් ලදින් බණ දැන පින්කම් හැසිර නිවන් සාදා ගනිත්නම් එසේ වූ සත් පුරුෂයින්‍ට වැඩ සඳහා සද්ධර්ම රත්නාවලී නම් ග්‍රන්ථයක් කරම් හ’‘

41
Q

සද්ධර්මරත්නාවලියේ කතුවරයා අනුගමනය කර ඇති ප්‍රතිභාපූර්ණ රචනා ශෛලිය සඳහා උදාහරණ මොනවා ද?

A
  • ගැමි වහරට සමාන වූ සුමට භාෂාව
  • ගැමි වහරට ගැළපෙන උපමා භාවිතය
  • මනා ලෙස චරිත හා අවස්ථා නිරූපණය
42
Q

ධර්මසේන හිමි සද්ධර්මරත්නාවලියේ දී ථුල්ලතිස්ස හිමියන් මහලු වී පැවිදි වූ නිසා මගඵල ලැබිය නොහැකි වූ බව කීමට යොදාගත් උපමාව කුමක් ද?

A

'’ගොයම් කළ මනා වක තබා පියා කල් පසු කොට කරන ගොයමක් සේ’‘

43
Q

විද්වත් මතය අනුව දහම් සරණ ලියැවී ඇත්තේ කුමන ග්‍රන්ථය පදනම් කොට ගෙන ද?

A

විශුද්ධි මාර්ගයේ එන ධම්මානුස්සතිය පදනම් කොට ගෙන

44
Q

දහම් සරණ කෘතියට එම නම ලැබීමට හේතුව කුමක් ද?

A

බුත්සරණෙහි සඳහන් වනවාක් මෙන් දහම් සරණේ ද ‘දහම් සරණ යා යුතු’ යන්න නිතර භාවිත වන නිසා

45
Q

ස‍ඟ සරණ කෘතියෙහි තේමාව කුමක් ද?

A

සංඝ රත්නය කෙබඳු ගුණ ඇති උතුම් පිරිසක් ද යන වග ජනතාවට ඉතා කෙටියෙන් පැහැදිලි කර දීම

46
Q

සඟ සරණ ග්‍රන්ථයේ ඇතුළත් තොරතුරු ලබා ගෙන ඇති ග්‍රන්ථ මොනවා ද?

A
  • ත්‍රිපිටක අට්ඨකථා
  • විශුද්ධි මාර්ගය
47
Q

සිංහලයේ විශිෂ්ටත ම මහා කාව්‍ය කුමක් ද?

A

කව්සිළුමිණ

48
Q

කව්සිළුමිණ රචනා කළේ කවු ද?

A

දෙවන පැරකුම්බා රජු

49
Q

කව්සිළුමිණ යන ග්‍රන්ථය හැඳින්වෙන අනෙක් නම කුමක් ද?

A

කුස දා කව

50
Q

කුස දා කව ග්‍රන්ථය ‘කව්සිළුමිණ’ ලෙස හැඳින්වෙන්නේ ඇයි?

A

එය හෙළ කව්ලොවේ වටිනා ම කාව්‍යය වූ නිසා

(කාව්‍ය නමැති ඔටුන්න මස්තකයේ ඇති මැණික)

51
Q

කව්සිළුමිණෙහි ඇති සර්ග ගණන හා ගී ගණන කීය ද?

A

සර්ග : 15
ගී : 770

52
Q

කව්සිළුමිණ සඳහා පාදක වන ජාතක කතාව කුමක් ද?

A

කුස ජාතකය

53
Q

කව්සිළුමිණෙහි දැකිය හැකි ලක්ෂණ මොනවා ද?

A
  • මේඝදූතය වැනි සංස්කෘත මහා කාව්‍යයක අන්තර්ගත සර්ග, බන්ධන ආදී කාව්‍ය රීති භාවිතයට ගැනීම
  • ශෘංගාර රසය දනවන ලෙස රචනා වීම