Φαρμακοκινητική Flashcards
- Βιοϊσοδυναμία
- Θεραπευτική ισοδυναμία
- Δύο συναφή φάρμακα είναι βιοϊσοδύναμα όταν εμφανίζουν συγκρίσιμη βιοδιαθεσιμότητα και παρόμοιους χρόνους για να πετύχουν τη max C στο αίμα. Δύο συναφή φάρμακα με σημαντική διαφορά στη βιοδιαθεσιμότητα λέγονται μη βιοϊσοδύναμα.
- Δύο παρόμοια φάρμακα είναι θεραπευτικά ισοδύναμα αν έχουν συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια. Η κλινική αποτελεσματικότητα εξαρτάται από: max C Φ στον ορό, χρόνος μετα χορήγηση για max C.
Κατανομή
Η διαδικασία με την οποία ένα Φ εγκαταλείπει αντιστρεπτά την κυκλοφορία του αίματος και εισέρχεται στον διάμεσο χώρο (εξωκυτταριο υγρό) ή/και στα κύτταρα των ιστών.
Η μεταφορά Φ από πλάσμα σε διάμεσο χώρο εξαρτάται από:
1) αιματική ροή: ήπαρ, εγκέφαλος, νεφροί > σκελετικοί μυς > λιπώδης ιστός
2) τριχοειδική διαπερατότητα:
- δομή τριχοειδών (ακάλυπτο τμήμα βασικής μεμβράνης ανάμεσα στα ενδοθηλιακά κύτταρα στην περιοχή χασματοσυνδέσμων)
- αιματοεγκεφαλικός φραγμός: στενοσυνδεσμοι ενδοθηλιακών κυττάρων ΚΝΣ με πολυ πυκνή διάταξη
- δομή φαρμάκου
3) σύνδεση Φ με πρωτεΐνες
Όγκος κατανομής
- ορισμός
- χρησιμότητα
- ειναι ένας υποθετικούς όγκος υγρού μεσα στον οποίο διαχέεται το φάρμακο.
- Υπολογισμός της ποσότητας (δόσης) ενός Φ που απαιτείται για να επιτευχθεί η απαιτούμενη C στο πλάσμα
Φαινομενικός όγκος κατανομής
Ο υποθετικός όγκος υγρού εντός του οποίου κατανέμεται το φάρμακο σε C ίση με τη C του πλάσματος.
Vd = D/C
D: συνολική ποσότητα φαρμάκου στο σώμα
C: συγκέντρωση φαρμάκου στο πλάσμα
Αιματοπλακουντικός φραγμός
- χαρακτηριστικά
- φάρμακα που διέρχονται
- ## ΒΜ τροφοβλάστης+ενδοθήλιο διαχωρίζουν μητρικά κ εμβρυϊκά αγγεία
Προφάρμακο
- Αδρανής ουσία, φαρμακολογικά ανενεργή
- Μέσα στον οργανισμό μετατρέπεται σε ενεργό μεταβολίτη
- Δυνατότητα να μεγιστοποιεί την ποσότητα δραστικών ουσιών που φθάνουν στη θέση δράσης
- Πχ: Acyclovir για ερπητικές λοιμώξεις
Κινητική 1ης τάξης
1) ευθέως ανάλογη σχέση μεταξύ C ελεύθερου φαρμάκου και υ απομάκρυνσης
2) t1/2: σταθερός
3) σταθερό το ΠΟΣΟΣΤΟ (κλάσμα) του φαρμάκου που απομακρύνεται
4) ευθεία γραφική παράσταση μεταξύ logC και χρόνου
5) μεταβολισμός ανάλογος με δόση φαρμάκου
6) Κάθαρση σταθερή
Κινητική 0ης τάξης
1) υ μεταβολισμού: σταθερή με πάροδο χρόνου
2) t1/2 ⬆️ με τη δόση
3) σταθερό το ΠΟΣΟ του φαρμάκου που απομακρύνεται
4) ⬇️ C φαρμάκου: γραμμική σε σχέση με το χρόνο
5) γραμμική σχέση μεταξύ C και χρόνου
6) μεταβολισμός Φ: σταθερός και ανεξάρτητος από δοσολογία
7) ασπιρίνη, αιθανόλη, φαινυτοΐνη (αντιεπιληπτικό)
Μεταβολισμός Φάση Ι
1) μετατροπή λιπόφιλων μορίων σε πολικά (με εισαγωγή ή αποκάλυψη μιας πολικής λειτουργικής ομάδας)
2) ⬆️, ⬇️ ή αμετάβλητη δραστικότητα φαρμάκου
3) ένζυμα: οξειδάσες, υδρολάσες, ισομεράσες, ρεδονουκλεάσες
4) κύρια δράση η προετοιμασία του δεσμού για τη φάση 2
Μεταβολισμός Φάση ΙΙ
1) σχηματισμός ενός ομοιοπολικού δεσμού μεταξύ του μεταβολίτη που παράχθηκε στη φάση Ι και υποστρώματος.
2) προσθήκη extra πολικότητας κ απέκκριση σε ουρά ή χολή οταν το Φ είναι ανενεργό
3) κυρία δράση η απέκκριση
4) ένζυμα: μεθυλάσες, γλυκοουρεάσες, ακετολάσες, αμινάσες
Επιρροή ριφαμπικίνης σε αντιρετροϊκή αγωγή ασθενών με HIV
⬇️ σημαντικά τις C αναστολέων πρωτεάσης HIV στο πλάσμα μειώνοντας την ικανότητά τους να αναστέλλουν την ωρίμανση των ιοσωμάτων του HIV.
Γιατί δε συγχορηγείται βαρφαρίνη με ομεπραζόλη;
Ομεπραζόλη: ισχυρός αναστολέας 3 από τα CYP-ισοένζυμα υπεύθυνα για το μεταβολισμό της βαρφαρίνης.
Σε ταυτόχρονη λήψη: ⬆️ C βαρφαρίνης στο πλάσμα –> ⬆️ αναστολή πηκτικότητας + ⬆️ κίνδυνο αιμορραγίας κ σοβαρών αιμορραγικών αντιδράσεων
Απέκκριση
- ορισμός
- οδοί
- Είναι η διαδικασία με την οποία το φάρμακο ή οι μεταβολίτες του απομακρύνονται ΜΗ αντιστρεπτά από το εσωτερικό περιβάλλον προς το εξωτερικό κ αυτό σηματοδοτεί τον τερματισμό της δράσης του φαρμάκου.
- 2 δρόμοι: νεφρική οδός
Μη νεφρική οδός (πνεύμονες, ήπαρ, χολή, μαστός, ΓΕΣ, δέρμα)
Εντεροηπατική κυκλοφορία
- τι είναι
- t1/2 + αντιμετώπιση
- φάρμακα
- η κυκλική κυκλοφορία μεταξύ εντέρου και ήπατος, είναι σημαντική για διατήρηση βιταμινών, φυλικού οξέος, ορμονών
- παράταση t1/2, αντιμετώπιση με ⬆️ ρυθμού ??
- καρδιακές γλυκοσίδες, ριφαμπικίνη, χλωροπρομαζίνη
Κάθαρση
- Τα ml του όγκου σωματικού υγρού που αποκαθαίρονται από το φάρμακο στη μονάδα του χρόνου με οποιονδήποτε τρόπο.
- μέτρο της απομάκρυνσης/αποβολής των φαρμάκων
- Cl = ρυθμός αποβολής / C πλάσματος (ml/min)
- Φ συνδεδεμένο με πρωτεΐνη ΔΕΝ καθαίρεται -> Cl=free fraction x GFR
⬆️ χρόνου ημίσειας ζωής φαρμάκου
1) από ⬇️ νεφρικής αιματικής ροής (καρδιογενές σοκ, καρδ. ανεπάρκεια, αιμορραγία)
2) από ⬇️ λόγου εξαγωγής (νεφρική νόσος)
3) από ⬇️ μεταβολισμού (ηπατική ανεπάρκεια, αναστολή βιομετατροπής από άλλο Φ)
Βιοδιαθεσιμότητα
i. Ορισμός
ii. Προσδιορισμός
iii. Παράγοντες
i. Το κλάσμα του αμετάβλητου φαρμάκου που εισέρχεται στη συστηματική κυκλοφορία μετά τη χορήγησή του από οποιαδήποτε οδό.
ii. Προσδιορίζεται συγκρίνοντας τα επίπεδα του Φ στο πλάσμα μετά τη χορήγηση απο συγκεκριμένη οδό με τα επίπεδα του Φ στο πλάσμα μετά από IV ένεση (όλη η χορηγούμενη ποσότητα εισέρχεται στην κυκλοφορία). Σχεδιάζουμε γραφική παράσταση C στο πλάσμα συναρτήσει με χρόνο. Μέγεθος απορρόφησης=Ε υπό την καμπύλη. Βιοδιαθεσιμότητα per os=ΕΥΚ στόμα/ΕΥΚ IV * 100
iii. 1.Μεταβολισμός 1ης διόδου από ήπαρ
2. Διαλυτότητα Φ
3. Χημική αστάθεια
4. Φαρμακοτεχνική μορφή
Μεταβολισμός 1ης διόδου
- τι ήπαρ (ή μερικές φορές το τοίχωμα του εντέρου) μεταβολίζει κάποια Φ τόσο αποτελεσματικά ώστε η ποσότητα που φτάνει στη συστηματική κυκλοφορία να είναι σημαντικά μικρότερη από αυτή που απορροφήθηκε
- => ⬇️ βιοδιαθεσιμότητα (ακόμα κ όταν το Φ απορροφάται καλά από το έντερο)
- άρα απαιτείται πολύ μεγαλύτερη δόση Φ όταν χορηγείται per os παρά μέσω άλλων οδών
- άρα σημειώνονται εκσεσημασμένες διαφοροποιήσεις στο εύρος μεταβολισμού 1ης διόδου ενός Φ σε ατομικό επίπεδο -> απρόβλεπτα αποτελέσματα οταν χορήγηση per os
Επαγωγείς του CYP450
1) φαινοβαρβιτάλη
2) φαινυτοΐνη
3) καρβαμαζεπίνη
4) ριφαμπικίνη
5) αλκοόλ χρονίως
6) καπνός
* ** επαγωγεις + κυκλοσπορινη -> ενίσχυση κάθαρσης κυκλοσπορινης (χρήση για πρόληψη απόρριψης μοσχευμάτων γτ αναστέλλει τα Τ κύτταρα) -> απόρριψη μοσχεύματος
Αναστολείς του CYP450
1) σιμετιδίνη
2) μακρολίδες
3) κετοκοναζόλη
4) αντιϊκά (HIV κυρίως)
5) υπερβολική δόση αλκοόλ
6) χυμός Grapefruit
