Αδρενεργικοί Αγωνιστές Flashcards
α1 Υποδοχείς Χαρακτηριστικά
1) σειρά δραστικότητας: επινεφρίνη >(=) νορεπινεφρίνη»_space; ισοπροτερενόλη
2) στη μετασυναπτική μεμβράνη των εκτελεστικών οργάνων
3) δράσεις που αφορούν σύσπαση λείων μυών
4) ενεργοποίηση Υ -> αύξηση παραγωγή διακυλογλυκερόλης+τριφωσφορικής ινοσιτόλης -> αυξηση ενδοκυττάριων Ca
α2 Υποδοχείς Χαρακτηριστικά
1) σειρά δραστικότητας: επινεφρίνη >(=) νορεπινεφρίνη»_space; ισοπροτερενόλη
2) σε προσυναπτικές νευρικές απολήξεις + άλλα κύτταρα (πχ β κυτ. παγκρέατος)
3) ρυθμίζουν έκκριση αδρενεργικών διαβιβαστών + ινσουλίνης
4) ενεργοποίηση Υ -> κατω παραγωγή cAMP -> αναστολή περαιτέρω έκλυσης ΝΟΡ από νευρώνα
β Υποδοχείς Χαρακτηριστικά
1) σειρά δραστικότητας: ισοπροτερενόλη > επινεφρίνη > νορεπινεφρίνη
2) β1: συγγένεια επινεφρίνη ~ νορεπινεφρίνη
3) β2: συγγένεια επινεφρίνη > νορεπινεφρίνη
4) πρόσδεση σε Υ -> ενεργοποίηση αδενυλικής κυκλάσης ->. ⬆️ C cAMP μέσα στο κύτταρο
5) ⬆️ συγγένεια για β-αδρ.Υ με ⬆️ μέγεθος ομάδας που συνδέεται με το άζωτο
Απευαισθητοποίηση Υ - Μηχανισμοί
1) απομόνωση Υ ώστε να μην είναι διαθέσιμοι για αλληλεπίδραση με τα προσδέματά τους
2) down regulation (μειώση Υ με καταστροφή τους ή ⬇️ σύνθεσής τους)
3) φωσφορυλίωση Υ στην κυτταροπλασματική του πλευρά (από πρωτεινική κινάση Α ή κινάση β αδρενεργικών Υ) -> αδυναμία σύνδεσης με G-πρωτείνη
Κατεχολαμίνες Χαρακτηριστικά
1) συμπαθομιμητικές αμίνες
2) επινεφρίνη, νορεπινεφρίνη, ισοπροτερενόλη, ντοπαμίνη
3) υψηλή δραστικότητα σε διέγερση α+β Υ
4) ταχεία αδρανοποίηση: βραχεία δδ σε παρεντερική χορήγηση / αναποτελεσματικές per os
5) μικρή διεισδυτικότητα στο ΚΝΣ (πολικά μόρια)
6) έκκριση από χρωμοφόρα κύτταρα στο μυελό επινεφριδίων + από μεταγαγγλιακούς συμπαθητικούς νευρώνες
Μη Κατεχολαμίνες
Χαρακτηριστικά
1) δεν έχουν υδροξυλικές ομάδες κατεχόλης
2) φαινυλεφρίνη, εφεδρίνη, αμφεταμίνη
3) μεγαλύτερη δδ (όχι αδραναποίηση από COMT)
4) μεγαλύτερη πρόσβαση στο ΚΝΣ
Ισχύς+Δράση Φ που δρουν στους αδρενεργικούς Υ εξαρτάται από
1) χημική συγγένεια για τους Υ
2) αλληλεπίδραση με νευρωνικά συστήματα απορρόφησης κατεχολαμινών
3) αλληλεπίδραση ουσιών με μεταβολικά ένζυμα MAO και COMT
Επινεφρίνη Δράσεις
*χαμηλές δόσεις: κυριαρχούν Β δράσεις στο κυκλοφορικό (αγγειοδιαστολή) α) καρδιαγγειακό β) αναπνευστικό γ) υπεργλυκαιμία δ) λιπόλυση
Επινεφρίνη Δράσεις ΚΑΡΔΙΑ
1)⬆️ συσταλτικότητα μυοκαρδίου (+ινότροπη β1 δράση)
2) ⬆️ συχνότητα συστολής (+χρονότροπη β1)
=> ⬆️ καρδ. παροχή => ⬆️ ανάγκες μυοκαρδίου σε O2
3) σύσπαση αρτηριδίων σε δέρμα, βλεννογόνους, σπλάγχνα (α δράσεις)
4) διαστολή αγγείων που αιματώνουν ήπαρ+σκελ.μύες (β2 δράσεις)
5) ⬇️ νεφρική αιματική ροή
6) αθροιστικά: πανω συστολική ΑΠ + ελαφριά κατω διαστολική
Επινεφρίνη Δράσεις ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ
1) άμεση επίδραση σε λείους μυς βρόγχων -> έντονη βρογχοδιαστολή (β2 δράση)
=> λύση αλλεργικού ή ισταμινεργικού βρογχόσπασμου + αναφυλακτικού shock
2) κρίση άσθματος: γρήγορη ανακούφιση από δύσπνοια + ⬆️ αναπνεόμενος όγκος αέρα
Επινεφρίνη Δράσεις ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ
1) ⬆️ γλυκογονόληση σε ήπαρ (β2 δράση)
2) ⬆️ έκκριση γλυκαγόνης (β2 δράση)
3) ⬇️ έκκριση ινσουλίνης (α2 δράση)
* διεκπεραίωση από σύστημα κυκλικού AMP
Επινεφρίνη Δράσεις ΛΙΠΟΛΥΣΗ
- δράση ως αγωνιστή σε β Υ λιπώδους ιστού
- διέγερση Υ -> ενεργοποίηση αδενυλικής κυκλάσης -> ⬆️ C cAMP -> διέγερση ορμονοευαίσθητης λιπάσης -> υδρολύει τριακυλογλυκερόλες προς ελεύθερα λιπαρά οξέα+γλυκερόλη
Επινεφρίνη Θεραπευτικές χρήσεις
1) βρογχόσπασμος: Φ εκλογής για οξύ άσθμα+αναφυλακτικό shock
* για χρόνια αγωγή άσθματος: εκλεκτικοί β2 αγωνιστές (αλβουτερόλη) -> μεγαλύτερη δδ κ μικρότερη διεγερτική επίδραση στην καρδιά
2) γλαύκωμα: - τοπική έγχυση σε δ/μα 2% για ⬇️ ενδοφθάλμια πίεση σε ~ανοικτής γωνίας
- σύσπαση αγγείων ακτινωτού σώματος -> ⬇️ παραγωγή υδατοειδούς υγρού
3) αναφυλακτικό shock: Φ εκλογής για αντιδράσεις υπερευαισθησίας τύπου Ι από αλλεργιογόνα
4) αναισθητικά: - αγγειοσύσπαση στη θέση ένεσης -> παράταση παραμονής τοπικού αναισθητικού στην περιοχή -> σημαντική πανω διάρκειας τοπικής αναισθησίας
- αραιό δ/μα τοπικά για αγγειοσύσπαση σε βλεννογόνους + stop τριχοειδικές αιμορραγίες
Επινεφρίνη ΑΕ
1) διαταραχές ΚΝΣ: άγχος, φόβος, ένταση, κεφαλαλγία, τρόμος
2) εγκεφαλική αιμορραγία λόγω μεγάλης ⬆️ ΑΠ
3) καρδιακές αρρυθμίες, ΕΙΔΙΚΑ σε ασθενείς που λαμβάνουν δακτυλίτιδα
4) πνευμονικό οίδημα
Επινεφρίνη Αλληλεπιδράσεις
1) υπερθυρεοειδισμός: ενισχυμένη καρδιαγγειακή δράση λόγω ⬆️ παραγωγή αδρ.Υ στα αγγεία τους / πρέπει ⬇️ δόση
2) κοκαίνη: υπέρμετρη δράση επινεφρίνης / η ΚΟΚ εμποδίζει επαναπρόσληψη κατεχολαμινών από αδρ. νευρώνα -> παραμονή Ε στην περιοχή Υ
Επινεφρίνη Φαρμακοκινητική
1) δράση ταχείας έναρξης + μικρής διάρκειας
2) επείγον: IV έγχυση ή υποδόρια (τραχειοσωλήνας, εισπνοή, τοπικά στον οφθαλμό)
3) αδρανοποίηση από ένζυμα εντέρου = per os οχι αποτέλεσμα
Νορεπινεφρίνη Δράσεις
- α αδρ. υποδοχείς
1) αγγειοσύσπαση σε περιφερικές κοίτες οργάνων -> ⬆️ περιφερική αντίσταση -> ⬆️ συστολική+διαστολική πίεση - μεγαλυτερη αγγειοσύσπαση από Ε γτ ΟΧΙ αντιρροπιστική αγγειοδιαστολή μέσω β2 Υ αγγείων που αιματώνουν σκελετικούς μυς
- ασθενής β2 δραστικότητα = ΟΧΙ χρήσιμη σε άσθμα!
2) πανω συσταλτικότητα απομονωμένου καρδ.ιστού ΑΛΛΑ όχι διέγερση καρδιάς : πανω ΑΠ->διεγείρει τασεουποδοχείς->αντανακλαστική πανω δραστηριότητας πνευμονογαστρικού->αντανακλαστική βραδυκαρδία
3) ατροπίνη πριν από ΝΕ -> ταχυκαρδία
4) χρήση σε ΚΑΤΑΠΛΗΞΙΑ, διότι πανω αγγειακές αντιστάσεις->πανω ΑΠ (καλύτερα μεταραμινόλη)
5) κατω αιματική ροή προς νεφρό
Ισοπροτερενόλη Δράσεις
ΚΑΡΔ: 1) έντονη διέγερση καρδιάς, ⬆️ f+δύναμη συστολής -> ⬆️ καρδ. παροχή => ΧΡΗΣΗ για κκ αποκλεισμό+ανακοπή
2) διαστολη΄αρτηριδίων σκελ.μυών (β2) με ⬇️ περιφερικών αντιστάσεων
3) λόγω διέγερσης καρδιάς, μπορεί ⬆️ συστολική ΑΠ αλλά ⬇️ σημαντικά μέση+διαστολική ΑΠ
ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ: ταχεία+έντονη βρογχοδιαστολή (β2) = εξίσου δραστική με Ε για οξεία κρίση άσθματος (χορ. δια εισπνοής) / ΣΠΑΝΙΑ χρήση ως βρογχοδιασταλτικό στο άσθμα
ΑΛΛΑ: ⬆️ λιπόλυση + σάκχαρο αίματος - όχι κλινική σημασία
Ισοπροτερενόλη
- Φαρμακοκινητική
- ΑΕ
- *απορρόφηση από υπολώσσιο βλεννογόνο, καλύτερα παρεντερικώς ή από εισπνεόμενο εκνέφωμα (aerosol)
- ελάχιστος μεταβολισμός από COMT, όχι από MAO
- ΑΕ όπως επινεφρίνη
Ντοπαμίνη Χαρακτηριστικά
- μεταβολική πρόδρομη ουσία ΝΕ
- σε βασικά γάγγλια ΚΝΣ, μυελός επινεφριδίων / λειτουργία ως νευροδιαβιβαστής
- διεγείρει α+β αδρ. Υ
- Υ ντοπαμίνης (D1, D2) στο περιφερικό αγγειακό δίκτυο μεσεντερίου+αγγεία νεφρού / σύνδεση ΝΤ => αγγειοδιαστολή
- D2: στους προσυναπτικούς αδρ. νευρώνες, η ενεροποίησή τους παρακωλύει επελευθέρωση ΝΕ
- δράση ταχείας έναρξης + μικρής διάρκειας
- χορήγηση IV, υποδορίως, με εισπνοή, τοπικά
Ντοπαμίνη Δράσεις
ΚΑΡΔ: διεγείρει β1 Υ καρδιάς
1) ενισχύει συσταλτικότητα μυοκαρδίου
2) ⬆️ f συστολής
3) σε πολύ υψηλές δόσεις: ενεργοποιεί α Υ αγγείων -> αγγειοσύσπαση
ΝΕΦΡΟΙ+ΣΠΛΑΓΧΝΑ: 1) ενεργοποίηση ντοπαμινεργικών Υ -> διαστολή αρτηριδίων -> ⬆️ αιματική ροή
Ντοπαμίνη Θεραπευτικές Χρήσεις
1) Shock: Φ εκλογής, συνεχής IV έγχυση
- ⬆️ ΑΠ διεγείροντας καρδιά (α1 δράση)
- βελτίωση αιμάτωσης σπλάγχνων+νεφρών -> ⬆️ GFR -> νατριούρηση **ΝΕ: ⬇️ παροχή αίματος προς νεφρό
2) μη ανατασσόμενη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
Ντοπαμίνη ΑΕ
- σε υπερβολική δόση ίδιο αποτέλεσμα με διέγερση συμπαθητικού
- βραχύβιες ΑΕ
1) ναυτία
2) υπέρταση
3) αρρυθμίες
Δοβουταμίνη
- συνθετική αμέσως δρώσα κατεχολαμίνη, β1 αγωνιστής, διεγερτική δράση: ⬆️ καρδ. f +παροχή με μικρή επίδραση στα αγγεία
- χρήση στη συμφορητική καρδ. ανεπάρκεια για ⬆️ καρδ. παροχής
- ΑΕ: 1) ⬆️ κκ αγωγιμότητα, άρα προσοχή σε κολπική μαρμαρυγή
2) άλλες ΑΕ σαν επινεφρίνη
3) ανοχή σε παρατεταμένη χρήση
Φαινυλεφρίνη
*α1, οχι μεταβολισμός από COMT
1) αγγειοσύσπαση, ⬆️ συστολική+διαστολική πίεση
2) οχι απευθείας επίδραση στην καρδιά, αντανακλαστική βραδυκαρδία σε παρεντερική χορήγηση
3) μυδριατικό (σε οφθαλμικό δ/μα)
4) ρινικό αποσυμφορητικό
5) για αύξηση ΑΠ
6) για stop επεισόδια υπερκοιλιακής ταχυκαρδίας
ΑΕ (σε υψηλές δόσεις): υπερτασική κεφαλαλγία, καρδ. αρρυθμίες
Μεθοξαμίνη
*α1
1) ⬆️ ΑΠ (διέγερση α1 Υ αρτηριδίων, αγγειοσύσπαση που αυξάνει συνολική περιφερική αντίσταση)
2) επίδραση στο πνευμονογαστρικό -> ! κρίσεις παροξυσμικής υπερκοιλιακής ταχυκαρδίας
3) για υπόταση σε εγχειρήσεις υπό αναισθησία με αλοθάνιο
ΑΕ: υπερτασική κεφαλαλγία, έμετος, ΟΧΙ καρδ αρρυθμίες
Κλονιδίνη
- α2
1) ! ιδιοπαθής υπέρταση για ⬇️ ΑΠ
2) άμβλυνση συμ/των από διακοπή οπιούχων+βενζοδιαζεπινών
3) κεντρική δράση, καταστέλλει συμπαθητικά αγγειοκινητικά κέντρα
Μεταπροτερενόλη
- β2>β1
1) βρογχοδιαστολή, βελτίωση λειτουργίας αεραγωγών
2) για άσθμα + βρογχόσπασμο
Αλβουτερόλη, Πιρβουτερόλη, Τερβουταλίνη
- β2
1) βρογχοδιαστολή -> αντιμετώπιση βρογχόσπασμου βραχείας δράσης (
Σαλμετερόλη, Φορμοτερόλη
- β2
1) παρατεταμένη βρογχοδιαστολή >12h
2) καθυστερημένη έναρξη δράσης
Αμφεταμίνη
- έμμεση δράση, απελευθέρωση ΝΕ από προσυναπτικές απολήξεις
- α+β δράσεις -> γενικά διεγερτική δράση
- ⬆️ ΑΠ+καρδιακή παροχή (α δράση στα αγγεία, β στην καρδιά)
- διέγερση ΚΝΣ
- ΧΡΗΣΕΙΣ: κατάθλιψη, παιδική υπερκινητικότητα, παιδιά με Σ έλλειψης προσοχής, ναρκοληψία, καταστολή όρεξης
- αποφυγή σε κύηση, βλαπτική επίδραση σε ανάπτυξη εμβρύου
Τυραμίνη
- έμμεση δράση
- οχι κλινικά χρήσιμο Φ
- σε τροφές που υποστεί ζύμωση (τυριά, κρασί)
- φυσ υποπροιόν μεταβολισμού τυροσίνης
- καταβολίζεται από ένζυμο ΜΑΟ
- γενικά ⬆️ ΑΠ
- σε ασθενείς που λαμβάνουν αναστολείς ΜΑΟ (για θεραπεία κατάθλιψης) -> επικίνδυνα επεισόδια υπέρτασης
Εφεδρίνη Χαρακτηριστικά
- μικτή δράση, απελευθέρωση ΝΕ από προσυναπτικές απολήξεις + διέγερση άμεσα α κ β Υ
- μεγάλη δδ (ακατάλληλο υπόστρωμα για COMT και MAO)
- άριστη απορρόφηση per os, διείσδυση στο ΚΝΣ, απέκκριση αμετάβλητη στα ούρα
α1 Αγωνιστές
1) Φαινυλεφρίνη
2) Μεθοξαμίνη
α2 Αγωνιστές
1) Κλονιδίνη
2) Μεθυλντόπα
β Αγωνιστές
1) Ισοπροτερενόλη (β1=β2)
2) Δοβουταμίνη (β1>β2)
3) β2 επιλεκτικά: Σαλμετερόλη, Αλβουτερόλη, Τερβουταλίνη (=> άσθμα), Ριτοδρίνη (=> για αποτροπή πρόωρου τοκετού)
