Οπιοειδή Αναλγητικά Flashcards
Υ οπιοειδών - κατανομή
Α) Νωτιαίες θέσεις: κ οι τρεις παρόντες σε υψηλές C στο ραχιαίο κέρας του ΝΜ
Β) Υπερνωτιαίες θέσεις: συνδυασμοί Υ στις κατιούσες οδούς ελέγχου του άλγους (προμήκης+μεσεγκέφαλος)
* διέγερση Υ σε Α+Β -> ⬆️ συνολική αναλγητική δράση
Γ) μ-Υ στις περιφερικές απολήξεις των αισθητικών νευρώνων
Υ οπιοειδών - κυτταρικές δράσεις
Α) Προσυναπτική απόληξη πρωτοταγών προσαγωγών ινών: διέγερση μ, δ, κ Υ προκαλεί -> αναστολή διαύλων Ca -> ⬇️ απελευθέρωση ΝΔ
Β) Μετασυναπτική απόληξη: διέγερση μ Υ -> διάνοιξη διαύλων Κ -> ανασταλτικό μετασυναπτικό δυναμικό
Υ οπιοειδών - λειτουργίες
μ: Υπερνωτιαία+νωτιαία αναλγησία, καταστολή, αναπνευστική καταστολή, επιβράδυνση Γ.Ε διαβίβασης, ρύθμιση απελευθέρωσης ορμονών+ΝΔ
δ: Υπερνωτιαία+νωτιαία αναλγησία, ρύθμιση απελευθέρωσης ορμονών+ΝΔ
κ: Υπερνωτιαία+νωτιαία αναλγησία, ψυχομιμητικές ενέργειες, επιβράδυνση Γ.Ε διαβίβασης
- πρόδρομα μόρια+οπιοειδή πεπτίδια ελευθερώνονται σε στρεσογόνες καταστάσεις για περιορισμό αίσθησης βλαβερών+επίπονων ερεθισμάτων
Οπιοειδή αγωνιστές - ποια είναι
- ισχυροί: φαινανθρένια (μορφίνη, ηρωινη), φαινυλεπτυλαμίνες (μεθαδόνη), φαινυλεπτυλαμίνες (μεπεριδίνη, φαιντανύλη)
- μερικοί: κωδεΐνη, προποξυφαίνη
Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακοκινητική / απορρόφηση + κατανομή
- έντονο φαινόμενο 1ης διόδου (εκτός από κωδεΐνη+ανάλογά της)
- ικανοποιητική per os, IM, SC, διαδερμικά, ρινικό και στοματικό βλεννογόνο
- ταχεία αποβολή από το αίμα κ κατανομή σε υψηλές C σε ιστούς με πλούσια αιμάτωση
- σημαντική συσσώρευση στο λιπώδη ιστό
Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακοκινητική / μεταβολισμός + απέκκριση
- Φαινανθρένια: μετατροπή προς ενεργούς πολικούς μεταβολίτες συζευγμένους με γλυκουρονίδια -> ταχύτατη αποβολή δια των ούρων
- Φαιντανύλη (κ ανάλογα): ηπατικός οξειδωτικός μεταβολισμός προς ανενεργούς μεταβολίτες -> αποβολή δια ούρων
- Μεπεριδίνη: μεταβ προς νορμεπεριδίνη -> συσσώρευση σε μεγάλες ποσότητες ΣΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ προκαλεί σπασμούς
Οπιοειδή αγωνιστές - μηχανισμός δράσης
- δράση κυρίως στους μ Υ
- εκλεκτικό του μ Υ πρόσδεμα -> ξεκινά σύνθετη αλληλουχία φαινομένων που αφορούν πολλαπλές συνάψεις, διαβιβαστές, τύπους Υ
- ΜΟΡΦΙΝΗ: άμεση δράση στους μ -> απελευθέρωση ενδογενών οπιοειδών -> δρουν συγχρόνως σε δ+κ Υ
- ΜΕΘΑΔΟΝΗ: αποκλείει NMDA Υ + μονοαμινεργική επαναπρόσληψη
- ΜΕΠΕΡΙΔΙΝΗ: αντιμουσκαρινικές δράσεις
Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακολογικές δράσεις
στο ΚΝΣ
1) αναλγησία
2) ευφορία
3) καταστολή ΚΝΣ: υπνηλία, αίσθηση βραδύτητας σκέψης
4) αναπνευστική καταστολή: δοσοεξαρτώμενη δράση, αναστολή αναπν.μηχανισμών στο εγκεφαλικό στέλεχος
5) καταστολή βήχα: αναστολή αντανακλαστικού βήχα -> ίσως συσσώρευση εκκρίσεων + απόφραξη αεραγωγών
6) μύση
7) δυσκαμψία μυών θώρακα: από δράση σε υπερνωτιαία επίπεδα (! εντονότερη με Φαιντανύλη)
8) ναυτία+έμετος: ενεργοποίησης εκλυτικής ζώνης χημειοϋποδοχέων
Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακολογικές δράσεις
ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΕΣ
1) Καρδιαγγειακό: μόνο βραδυκαρδία **μεπεριδινη: ταχυκαρδία-αντιμουσκαρινική δράση
2) ΓΕΣ: δυσκοιλιότητα από δράση σε τοπικό εντερικό νευρικό σύστημα+ΚΝΣ
3) Χοληφόροι οδοί: σύσπαση χοληφόρων λείων μκ -> κολικός χοληφόρων
4) Ουροποιητικό: καταστολή νεφρικής λειτουργίας μέσω ⬇️ νεφρικής ροής + αντιδιουρητικής ενέργειας
5) Μήτρα: ⬇️ τόνος μήτρας, παράταση τοκετού
6) Νευροενδοκρινικό: δράση σε υποθάλαμο -> διέγερση έκκρισης αντιδιουρητικής, προλακτίνης, σωματοστατίνης + αναστολή απελευθέρωσης ωχρινοτρόπου ορμόνης
7) Κνησμός: ΚΝΣ+περιφερική απελευθέρωση ισταμίνης -> ερυθρότητα προσώπου, θερμότητα δέρματος, εφίδρωση, κνησμός
8) Ανοσοποιητικό: αναστολή λεμφοκυτ. πολ/σμού, παραγωγής αντισωμάτων, χημειοταξίας
Οπιοειδή αγωνιστές - Κλινική χρήση
1) ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ: καρκίνος (όχι σημασία σε ανοχή+εξάρτηση), τοκετός (μεπεριδίνη, για min αναπν. καταστολής νεογνού), νεφρικός+χοληφόρος κολικός (η φαρμακογενής ⬆️ χοληφόρου λείου μυϊκού τόνου μπορει ⬆️ άλγος - αύξηση δόσης)
* * σε χρόνιο άλγος -> ανοχή+φυσική εξάρτηση
2) ΟΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ: μορφίνη σε επώδυνη μυοκαρδική ισχαιμία με πν.οίδημα
3) ΒΗΧΑΣ: κωδεΐνη, χαμηλότερες δόσεις απο αυτές για αναλγησία
4) ΔΙΑΡΡΟΙΑ: όχι αν σχέση με λοίμωξη, διφαινοξυλάτη, λοπεραμίδη
5) ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ: προ-αναισθητική αγωγή, χειρουργία, επισκληρίδιος οδός, μορφίνη - φαιντανύλη
Οπιοειδή αγωνιστές - ΑΕ
- είναι επεκτάσεις των οξέων φαρμακολογικών τους δράσεων
1) υπερκινητικότητα, τρόμος, υπερδραστηριότητα
2) αναπνευστική καταστολή
3) ναυτία, έμετος
4) ⬆️ ενδοκράνια πίεση
5) ορθοστατική υπόταση
6) δυσκοιλιότητα
7) κατακράτηση ούρων
8) κνησμός γύρω από τη μύτη, κνίδωση
9) ανοχή + εξάρτηση
- είναι επεκτάσεις των οξέων φαρμακολογικών τους δράσεων
Οπιοειδή αγωνιστές - Ανοχή
- ξεκινά απο την 1η δόση
- κλινική εκδήλωση 2-3 εβδομάδες συχνής έκθεσης στις συνηθισμένες θεραπευτικές δόσεις
- ανάλογα με ουσία κ δόση, ως 35 φορές βαθμός ανοχής
- διασταυρούμενη ανοχή - “οπιοειδική στροφή”
- ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ: ίσως υπερρύθμιση μΥ + μεταβολές στους 2ταγής αγγελιοφόρους (G-πρ, cAMP), συμμετοχή δΥ + NMDA
- ΕΛΑΧΙΣΤΗ ή ΚΑΜΙΑ: μύση, δυσκοιλιότητα
- ΜΕΤΡΙΑ: βραδυκαρδία
- ΥΨΗΛΗ: αναλγησία, ευφορία, (αναπν) καταστολή, αντιδιούρηση, ναυτία-έμετος, καταστολή βήχα
Οπιοειδή αγωνιστές - εξάρτηση
- Φυσική: σταθερό επακόλουθο ανοχής
- Ψυχολογική: ευφορία + καταστολή ΚΝΣ (ιδιαιτερα IV) -> τείνουν να προάγουν την καταναγκαστική τους χρήση
Οπιοειδή αγωνιστές - Σύνδρομο Στέρησης (ΣΣ)
- Αντιπροσωπεύει υπερβολική αντανάκλαση των οξέων φαρμακολογικών ενεργειών των οπιοειδών
- Χρόνος έναρξης, ένταση, διάρκεια σ/των απόρριψης ανάλογα με Φ
1. ρινόρροια
2. δακρύρροια
3. χάσμημα
4. ρίγη
5. ανόρθωση τριχών
6. υπερθερμία
7. μυδρίαση
8. μυϊκά άλγη
9. έμετος
10. διάρροια
11. ανησυχία
12. εχθρικότητα
Μορφίνη - Ηρωινη ΣΣ
- έναρξη 6-10 ώρες
- κορύφωση 36-48 ώρες
- 5 μερες μετα εχουν εξαφανιστεί οι περισσότερες ενέργειες
- ψυχολογική εξάρτηση για μήνες (έντονη αναζήτηση για αυτα)
