Οπιοειδή Αναλγητικά

Question 1

Υ οπιοειδών - κατανομή

Answer 1

Α) Νωτιαίες θέσεις: κ οι τρεις παρόντες σε υψηλές C στο ραχιαίο κέρας του ΝΜ
Β) Υπερνωτιαίες θέσεις: συνδυασμοί Υ στις κατιούσες οδούς ελέγχου του άλγους (προμήκης+μεσεγκέφαλος)
* διέγερση Υ σε Α+Β -> ⬆️ συνολική αναλγητική δράση
Γ) μ-Υ στις περιφερικές απολήξεις των αισθητικών νευρώνων

Question 2

Υ οπιοειδών - κυτταρικές δράσεις

Answer 2

Α) Προσυναπτική απόληξη πρωτοταγών προσαγωγών ινών: διέγερση μ, δ, κ Υ προκαλεί -> αναστολή διαύλων Ca -> ⬇️ απελευθέρωση ΝΔ
Β) Μετασυναπτική απόληξη: διέγερση μ Υ -> διάνοιξη διαύλων Κ -> ανασταλτικό μετασυναπτικό δυναμικό

Question 3

Υ οπιοειδών - λειτουργίες

Answer 3

μ: Υπερνωτιαία+νωτιαία αναλγησία, καταστολή, αναπνευστική καταστολή, επιβράδυνση Γ.Ε διαβίβασης, ρύθμιση απελευθέρωσης ορμονών+ΝΔ
δ: Υπερνωτιαία+νωτιαία αναλγησία, ρύθμιση απελευθέρωσης ορμονών+ΝΔ
κ: Υπερνωτιαία+νωτιαία αναλγησία, ψυχομιμητικές ενέργειες, επιβράδυνση Γ.Ε διαβίβασης
- πρόδρομα μόρια+οπιοειδή πεπτίδια ελευθερώνονται σε στρεσογόνες καταστάσεις για περιορισμό αίσθησης βλαβερών+επίπονων ερεθισμάτων

Question 4

Οπιοειδή αγωνιστές - ποια είναι

Answer 4

• ισχυροί: φαινανθρένια (μορφίνη, ηρωινη), φαινυλεπτυλαμίνες (μεθαδόνη), φαινυλεπτυλαμίνες (μεπεριδίνη, φαιντανύλη)
• μερικοί: κωδεΐνη, προποξυφαίνη

Question 5

Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακοκινητική / απορρόφηση + κατανομή

Answer 5

• έντονο φαινόμενο 1ης διόδου (εκτός από κωδεΐνη+ανάλογά της)
• ικανοποιητική per os, IM, SC, διαδερμικά, ρινικό και στοματικό βλεννογόνο
• ταχεία αποβολή από το αίμα κ κατανομή σε υψηλές C σε ιστούς με πλούσια αιμάτωση
• σημαντική συσσώρευση στο λιπώδη ιστό

Question 6

Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακοκινητική / μεταβολισμός + απέκκριση

Answer 6

• Φαινανθρένια: μετατροπή προς ενεργούς πολικούς μεταβολίτες συζευγμένους με γλυκουρονίδια -> ταχύτατη αποβολή δια των ούρων
• Φαιντανύλη (κ ανάλογα): ηπατικός οξειδωτικός μεταβολισμός προς ανενεργούς μεταβολίτες -> αποβολή δια ούρων
• Μεπεριδίνη: μεταβ προς νορμεπεριδίνη -> συσσώρευση σε μεγάλες ποσότητες ΣΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ προκαλεί σπασμούς

Question 7

Οπιοειδή αγωνιστές - μηχανισμός δράσης

Answer 7

• δράση κυρίως στους μ Υ
• εκλεκτικό του μ Υ πρόσδεμα -> ξεκινά σύνθετη αλληλουχία φαινομένων που αφορούν πολλαπλές συνάψεις, διαβιβαστές, τύπους Υ
• ΜΟΡΦΙΝΗ: άμεση δράση στους μ -> απελευθέρωση ενδογενών οπιοειδών -> δρουν συγχρόνως σε δ+κ Υ
• ΜΕΘΑΔΟΝΗ: αποκλείει NMDA Υ + μονοαμινεργική επαναπρόσληψη
• ΜΕΠΕΡΙΔΙΝΗ: αντιμουσκαρινικές δράσεις

Question 8

Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακολογικές δράσεις

στο ΚΝΣ

Answer 8

1) αναλγησία
2) ευφορία
3) καταστολή ΚΝΣ: υπνηλία, αίσθηση βραδύτητας σκέψης
4) αναπνευστική καταστολή: δοσοεξαρτώμενη δράση, αναστολή αναπν.μηχανισμών στο εγκεφαλικό στέλεχος
5) καταστολή βήχα: αναστολή αντανακλαστικού βήχα -> ίσως συσσώρευση εκκρίσεων + απόφραξη αεραγωγών
6) μύση
7) δυσκαμψία μυών θώρακα: από δράση σε υπερνωτιαία επίπεδα (! εντονότερη με Φαιντανύλη)
8) ναυτία+έμετος: ενεργοποίησης εκλυτικής ζώνης χημειοϋποδοχέων

Question 9

Οπιοειδή αγωνιστές - Φαρμακολογικές δράσεις

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΕΣ

Answer 9

1) Καρδιαγγειακό: μόνο βραδυκαρδία **μεπεριδινη: ταχυκαρδία-αντιμουσκαρινική δράση
2) ΓΕΣ: δυσκοιλιότητα από δράση σε τοπικό εντερικό νευρικό σύστημα+ΚΝΣ
3) Χοληφόροι οδοί: σύσπαση χοληφόρων λείων μκ -> κολικός χοληφόρων
4) Ουροποιητικό: καταστολή νεφρικής λειτουργίας μέσω ⬇️ νεφρικής ροής + αντιδιουρητικής ενέργειας
5) Μήτρα: ⬇️ τόνος μήτρας, παράταση τοκετού
6) Νευροενδοκρινικό: δράση σε υποθάλαμο -> διέγερση έκκρισης αντιδιουρητικής, προλακτίνης, σωματοστατίνης + αναστολή απελευθέρωσης ωχρινοτρόπου ορμόνης
7) Κνησμός: ΚΝΣ+περιφερική απελευθέρωση ισταμίνης -> ερυθρότητα προσώπου, θερμότητα δέρματος, εφίδρωση, κνησμός
8) Ανοσοποιητικό: αναστολή λεμφοκυτ. πολ/σμού, παραγωγής αντισωμάτων, χημειοταξίας

Question 10

Οπιοειδή αγωνιστές - Κλινική χρήση

Answer 10

1) ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ: καρκίνος (όχι σημασία σε ανοχή+εξάρτηση), τοκετός (μεπεριδίνη, για min αναπν. καταστολής νεογνού), νεφρικός+χοληφόρος κολικός (η φαρμακογενής ⬆️ χοληφόρου λείου μυϊκού τόνου μπορει ⬆️ άλγος - αύξηση δόσης)
* * σε χρόνιο άλγος -> ανοχή+φυσική εξάρτηση
2) ΟΞΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ: μορφίνη σε επώδυνη μυοκαρδική ισχαιμία με πν.οίδημα
3) ΒΗΧΑΣ: κωδεΐνη, χαμηλότερες δόσεις απο αυτές για αναλγησία
4) ΔΙΑΡΡΟΙΑ: όχι αν σχέση με λοίμωξη, διφαινοξυλάτη, λοπεραμίδη
5) ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ: προ-αναισθητική αγωγή, χειρουργία, επισκληρίδιος οδός, μορφίνη - φαιντανύλη

Question 11

Οπιοειδή αγωνιστές - ΑΕ

Answer 11

• • είναι επεκτάσεις των οξέων φαρμακολογικών τους δράσεων
    1) υπερκινητικότητα, τρόμος, υπερδραστηριότητα
    2) αναπνευστική καταστολή
    3) ναυτία, έμετος
    4) ⬆️ ενδοκράνια πίεση
    5) ορθοστατική υπόταση
    6) δυσκοιλιότητα
    7) κατακράτηση ούρων
    8) κνησμός γύρω από τη μύτη, κνίδωση
    9) ανοχή + εξάρτηση

Question 12

Οπιοειδή αγωνιστές - Ανοχή

Answer 12

• ξεκινά απο την 1η δόση
• κλινική εκδήλωση 2-3 εβδομάδες συχνής έκθεσης στις συνηθισμένες θεραπευτικές δόσεις
• ανάλογα με ουσία κ δόση, ως 35 φορές βαθμός ανοχής
• διασταυρούμενη ανοχή - “οπιοειδική στροφή”
• ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ: ίσως υπερρύθμιση μΥ + μεταβολές στους 2ταγής αγγελιοφόρους (G-πρ, cAMP), συμμετοχή δΥ + NMDA
• ΕΛΑΧΙΣΤΗ ή ΚΑΜΙΑ: μύση, δυσκοιλιότητα
• ΜΕΤΡΙΑ: βραδυκαρδία
• ΥΨΗΛΗ: αναλγησία, ευφορία, (αναπν) καταστολή, αντιδιούρηση, ναυτία-έμετος, καταστολή βήχα

Question 13

Οπιοειδή αγωνιστές - εξάρτηση

Answer 13

• Φυσική: σταθερό επακόλουθο ανοχής

- Ψυχολογική: ευφορία + καταστολή ΚΝΣ (ιδιαιτερα IV) -> τείνουν να προάγουν την καταναγκαστική τους χρήση

Question 14

Οπιοειδή αγωνιστές - Σύνδρομο Στέρησης (ΣΣ)

Answer 14

• Αντιπροσωπεύει υπερβολική αντανάκλαση των οξέων φαρμακολογικών ενεργειών των οπιοειδών
• Χρόνος έναρξης, ένταση, διάρκεια σ/των απόρριψης ανάλογα με Φ
  1. ρινόρροια
  2. δακρύρροια
  3. χάσμημα
  4. ρίγη
  5. ανόρθωση τριχών
  6. υπερθερμία
  7. μυδρίαση
  8. μυϊκά άλγη
  9. έμετος
  10. διάρροια
  11. ανησυχία
  12. εχθρικότητα

Question 15

Μορφίνη - Ηρωινη ΣΣ

Answer 15

• έναρξη 6-10 ώρες
• κορύφωση 36-48 ώρες
• 5 μερες μετα εχουν εξαφανιστεί οι περισσότερες ενέργειες
• ψυχολογική εξάρτηση για μήνες (έντονη αναζήτηση για αυτα)

Question 16

Μεπεριδίνη ΣΣ

Answer 16

• το ΣΣ υποχωρεί κατά μεγάλο μέρος εντός 24 ωρών

Question 17

Μεθαδόνη ΣΣ

Answer 17

• μερικές μερες για εμφάνιση ΣΣ
• διάρκεια ως 2 weeks
• ικανοποιητική από στόματος βιοδιαθεσιμότητα
• υψηλή ιστική κατανομή / συσσώρευση
• per os χορήγηση, μεγάλος t1/2 (15-40h), βραδύτερη υποχώρηση ενεργειών -> λιγότερο έντονο άμεσο ΣΣ -> χρήση στην αποτοξίνωση εθισμένων από ηρωίνη

Question 18

Βουπρενορφίνη ΣΣ

Answer 18

• μερικός αγωνιστής μΥ με μακρά δδ

Question 19

Οπιοειδή με μικτές δράσεις στους Υ

Answer 19

• ΠΕΝΤΑΖΟΚΙΝΗ: + αγωνιστής, ασθενείς μ ανταγωνιστικές ή μερικώς αγωνιστικές ιδιότητες
• ΝΑΛΒΟΥΦΙΝΗ: ισχυρός αγωνιστής κΥ, ανταγωνιστής μΥ
• ΒΟΥΤΟΡΦΑΝΟΛΗ: κυρίως κ αγωνιστής, δρα και σαν μερικός αγωνιστής ή ανταγωνιστής μΥ
• ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΙΝΗ: μερικός αγωνιστής μΥ
• αρκετές ΑΕ, μειωμένη αναλγητική δράση
• όχι χορήγηση μαζί με ισχυρούς αγωνιστές -> απρόβλεπτες ενέργειες: ⬇️ αναλγησίας, εκρηκτικό ΣΣ

Question 20

Οπιοειδή Ανταγωνιστές

Answer 20

• παράγωγα μορφινης: Ναλοξόνη, Ναλτρεξόνη, Ναλμεφένη

- υψηλή συγγένεια για μΥ, χαμηλότερη για δΥ + κΥ (ναλοξόνη, ναλτρεξόνη), ή εκλεκτικά υψηλή συγγένεια για μΥ (ναλμεφένη)

Question 21

Οπιοειδή ανταγωνιστές - Φαρμακοκινητική / Ναλοξόνη

Answer 21

• έντονο φαινόμενο 1ης διόδου -> πτωχή αποτελεσματικότητα per os
• βραχεία δδ (1-2 h, t1/2=1h)
• εκτεταμένος μεταβ κυρίως μέσω σύζευξης με γλυκουρονικό οξύ

Question 22

Οπιοειδή ανταγωνιστές - Φαρμακοκινητική / Ναλτρεξόνη

Answer 22

• ταχύς μεταβολισμός 1ης διόδου per os
• μέσος t1/2 = 10h
• δδ > 24h
• 1 δόση των 100mg αποκλείει ενέργειες ηρωίνης έως και 48h

Question 23

Οπιοειδή ανταγωνιστές - Φαρμακοκινητική / Νελμεφένη

Answer 23

• διαθέσιμη μόνο για IV χορήγηση

- t1/2 = 10h

Question 24

Οπιοειδή ανταγωνιστές - Φαρμακολογικές δράσεις

Answer 24

1) σε άτομα που ΔΕΝ εχουν λάβει οπιοειδή ή με μη διεγερμένο ενδογενές σύστημα οπιοειδών (σοκ, στρες) -> σχεδόν αδρανείς σε δόσεις που προκαλούν έκδηλο ανταγωνισμό των οπιοειδή αγωνιστών
2) σε θεραπεία με οπιοειδή: σε IV χορήγηση, πλήρης αναστροφή κ κατα δραματικό τρόπο των ενεργειών εντός 1-3 min
3) εξαρτημένοι: επίσπευση ΣΣ
4) σε άτομα με οξεία καταστολή από υπερδοσολογία οπιοειδούς -> ομαλοποιούν αποτελεσματικά την αναπνοή, επίπεδο συνείδησης, μέγεθος κόρης, εντερική δραστηριότητα, αίσθηση άλγους
5) όχι ανοχή, όχι ΣΣ

Question 25

Οπιοειδή ανταγωνιστές - Κλινικές χρήσεις

Answer 25

1) σε θεραπεία υπερδοσολογίας οπιοειδών
2) ΝΑΛΤΡΕΞΟΝΗ: Φ “συντήρησης” εθισμένων σε θεραπευτικά προγράμματα = μη απεξαρτημενοι από τα οπιούχα ασθενείς που εχουν διακόψει λήψη οπιούχων για τουλ 7-10 μερες, για πρόληψη υποτροπής κατα την απεξάρτηση
3) ΝΑΛΤΡΕΞΟΝΗ: ⬇️ έντονη επιθυμία για οινόπνευμα σε χρονια αλκοολικούς
* ** αν χρήση οπιοειδών για εξουδετέρωση αποκλεισμού ναλτρεξόνης -> κίνδυνος οξείας/θανατηφόρου δηλητηρίασης

Question 26

Υποδοχείς οπιοειδών - Χαρακτηριστικά

Answer 26

• μ / δ / κ - οπιοειδείς υποδοχείς
• Υ συνδεδεμένοι με G πρωτεΐνη
• σημαντική ομολογία αμινοξέων μεταξύ τους
• κάθε Υ εχει διακριτή κατανομή στο ΚΝΣ + περιφέρεια