Zaburzenia snu Flashcards
Nieorganiczne zaburzenia snu F51
Podział
F51.0 Bezsenność nieorganiczna
F51.1 Nieorganiczna hipersomnia
F51.2 Nieorganiczne zaburzenia rytmu snu i czuwania
F51.3 Somnambulizm (sennowłóctwo)
F51.4 Lęki nocne
F51.5 Koszmary nocne
Sen - charakterystyka
- somnologia – nauka o śnie
- polisomnografia (PSG) – do badania snu: EOG, EMG, EEG
- sen dorosłego składa się z 4.–6. cykli, długość cyklu: 80-120 min.
W trakcie każdego cyklu występują 2 rodzaje snu:
- NREM – bez szybkich ruchów gałek ocznych:
- N1 – czuwanie przechodzi w sen,
- N2 – sen płytki,
- N3 – sen głęboki
(jego ilość jest największa w 1. cyklu, organizm najbardziej w nim wypoczywa), - REM – z szybkimi ruchami gałek ocznych,
napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych jest zniesione, występują marzenia senne (aktywność mózgu porównywalna z tą podczas czuwania).
Sen - czynniki regulujące
- czynniki genetyczne - indywidualne zapotrzebowanie na sen, preferowana pora snu,
- wiek
- noworodki śpią ok. 16 h (50% to sen aktywny),
- dorośli śpią ok. 7-8 h: N1 2-8%, N2 45-55%, N3 10-15%, R 20-25%,
- osoby starsze: zmniejsza się czas trwania N3, a zwiększa N1 i częstsze są wybudzenia, faza snu jest przyśpieszona (wczesne: zasypianie i wstawanie),
- płeć - pogorszenie jakości snu: u mężczyzn - od 20. roku życia, a u kobiet - po 40 (korelacja z ustaniem regularnych miesiączek),
- proces homeostatyczny warunkujący kompensację niedoboru snu przez większą głębokość i długość,
- rytm okołodobowy - w największym stopniu determinuje go światło, ale też: rytm posiłków, wysiłku fizycznego itp,
- podwzgórze.
Dyssomnie (problemem jest czas/ pora snu)
- insomnie,
- hipersomnie: narkolepsja, hipersomnia idiopatyczna,
- zaburzenia rytmu okołodobowego: zespół opóźnionej fazy snu, zespół przyspieszonej fazy snu, rytm wolnobiegnący,
Parasomnie (występowanie nieprawidłowych zdarzeń podczas snu)
- lęki nocne,
- somnambulizm,
- koszmary senne,
- zaburzenia zachowania podczas snu REM,
- katatrenia (jęki nocne).
Insomnia (bezsenność) - definicja i objawy
Sen niewystarczająco długi lub o złej jakości w wyniku występowania 1 lub kilku z następujących:
- trudności z zasypianiem, z utrzymaniem snu,
- zbyt wczesne budzenie się,
- poczucie, że sen nie daje wypoczynku.
Objawy są odczuwanie przez pacjenta subiektywnie.
Insomnia (bezsenność) - podział
- przygodna - do kilku dni,
- powodowana przez czynniki stresowe lub krótkotrwałe choroby somatyczne
- krótkotrwała – do 4 tygodni, j.w.
- przewlekła – powyżej 1 mies.,
Insomnia (bezsenność) - etiologia
- zaburzenia psychiczne (gł. afektu i lękowe) – ok. 50%,
- pierwotna – ok. 20%,
- choroby somatyczne – ok. 10-30%,
- uzależnienia – ok. 10-20%.
Insomnia (bezsenność) - epidemiologia
Ok. 30-50% ankietowanych zgłasza objawy bezsenności.
Bezsenność przewlekła ( >1 miesiąca ), która pogarsza codzienne funkcjonowanie jest zgłaszana przez 15% osób w populacji ogólnej.
Insomnia (bezsenność) - kryteria diagnostyczne
- Sen
(trudności w zasypianiu, podtrzymaniu snu, sen nie przynosi wypoczynku) - Co najmniej 3 x w tygodniu przez co najmniej MIESIĄC.
- Pogorszenie samopoczucia i codziennego funkcjonowania.
- Wykluczenie przyczyny ORGANICZNEJ
(stany neurologiczne, stany somatyczne, zażywanie SPA lub leków)
Insomnia (bezsenność) - leczenie
- rozpoznanie i usunięcie czynników utrzymujących bezsenność,
- terapia poznawczo – behawioralna,
- wzmacnianie rytmu okołodobowego:
- wstawanie rano zawsze o tej samej porze,
- oddzielenie łóżka od aktywności dnia codziennego,
- zalecane opuszczenie łóżka, gdy wystąpi niemożność spania
Insomnia (bezsenność) - leczenie farmakologiczne
- „zetki”: zolpidem, zaleplon i zopiklon,
stosować krótko do 2-4 tygodni, po tym czasie co 3-4 dni, mogą uzależnić, - BDZ – szczgólnie, gdy występuje lęk, jw.,
- hydroksyzyna,
- mianseryna, mirtazapina, trazodon, doksepina,
- chlorprotiksen, kwetiapina, olanzapina, lewomepromazyna, promazyna, prometazyna.
Hipersomnie
Zaburzenia snu, które polegają na zbyt długim czasie snu i/lub nadmiernej senności w ciągu dnia.
Ważne, by wykluczyć niedobór snu (zmęczenie).
U 5–8% hipersomnia zaburza codzienne funkcjonowanie.
Skala senności Epworth
- ocenia prawdopodobieństwo zaśnięcia w 8 typowych sytuacjach dnia codziennego
(> 15 – senność patologiczna)
Wielokrotny test latencji snu (MSLT)
- ocena skłonności do zasypiania podczas pięciu 20–30-minutowych drzemek zaplanowanych co 2 godziny w ciągu dnia,
- o nadmiernej senności świadczy średni czas zasypiania poniżej 5 minut (w narkolepsji co najmniej 2-krotne zaśnięcie snem REM).
Hipersomnie - rodzaje
Narkolepsja:
- związana z uszkodzeniem bocznego podwzgórza zawierającego hipokretynę (spadek jej stężenia w PMR), HLA DQB1*0602 – u 90%,
Hipersomnia idiopatyczna
Tetrada narkoleptyczna:
- Nadmierna senność - ataki snu w nieoczekiwanych sytuacjach trwające do kilkunastu min., po wybudzeniu uczucie rześkości.
- Katapleksja - spadek napięcia mięśni z upadkiem, świadomość zachowana.
- Halucynacje hipnagogiczne - wynikają z zasypiania snem REM.
- Paraliż przysenny.
Hipersomnie - leczenie
Metody behawioralne:
wydłużanie czasu spędzanego w nocy w łóżku > 8h i drzemki ( < 30 min.) w ciągu dnia.
W dni nauki/pracy: kofeina, modafinil, metylfenidat.
Katapleksja: wenlafaksyna, fluoksetyna, paroksetyna, klomipramina.
Ciężka katapleksja: hydroksymaślan sodu.
Zespół opóźnionej fazy snu (DSPS)
Najczęstsze zaburzenie rytmu okołodobowego (dotyczy ok. 7% pacjentów z bezsennością pierwotną),
Początek snu występuje po godz. 2.00.
Częste poniżej 30. roku życia, ale zaczyna się już w dzieciństwie.
Objawia się, gdy poranne wstawanie staje się obowiązkowe,
Różnicowanie z nawykową opóźnioną fazą snu, wynikającą z trybu życia, np. oglądania do późna TV,
Leczenie: fototerapia rano, melatonina/leki melatoninergiczne wieczorem,
Ustępuje z wiekiem.
Zespół przyspieszonej fazy snu
Początek snu przed godz. 21 , sen kończy się ok. godz. 3-4 w nocy.
Najczęściej powyżej 60. roku życia.
Leczenie: spędzanie aktywnie czasu wieczorem, ekspozycja na światło wieczorem.
Rytm wolnobiegnący
Występuje rzadko.
Obserwowany u niewidomych lub u znajdujących się w izolacji.
Pacjent każdego dnia zasypia i budzi się później zgodnie z jego własnym endogennym rytmem, dłuższym niż 24 godziny,
Leczenie: ekspozycja na wyznaczniki czasu.
Somnambulizm
Sennowłóctwo, powszechnie - lunatyzm.
Pacjent wstaje z łóżka i chodzi bez celu, ma obniżony poziom świadomości i reaktywności, zwykle oczy są otwarte i możliwy jest powierzchowny kontakt.
Występuje w czasie snu głębokiego.
Występuje głównie w pierwszej połowie nocy (60-120 min. po zaśnięciu).
Po przebudzeniu epizod zwykle pokryty jest niepamięcią.
4-10. rok życia (30% przynajmniej 1 epizod).
Często występuje rodzinnie.
Somnambulizm
Leczenie
- metody behawioralne: drzemki w ciągu dnia (sen nocny będzie mniej głęboki),
- należy zabezpieczyć otoczenie,
- ostatecznie: niska dawka klonazepamu.
Lęki nocne
U 3% dzieci pomiędzy 4-12. rokiem życia.
Wybudzanie się podczas PIERWSZEJ z trzech części snu z głośnym krzykiem i dezorientacją.
Epizod nie przekracza 10 minut
Dziecko nie przeżywa ich świadomie, po ataku zasypia, a z rana nie pamięta epizodu lub przypomina sobie w ograniczonym stopniu.
Leczenie:
- metody behawioralne - drzemki w ciągu dnia.
Koszmary senne
U 10-50% dzieci pomiędzy 3.-5. rokiem życia.
1% dorosłych cierpi z powodu pojawiających się co najmniej 1 raz w tygodniu koszmarów.
Przebudzenie może nastąpić po KAŻDEJ części snu
lecz typowo występuje w jego DRUGIEJ połowie.
W odróżnieniu od lęków nocnych ich treść jest pamiętana po przebudzeniu.
Ich przeżywanie stanowi jedno z kryterium zespołu stresu pourazowego.
Koszmary senne
Leczenie
- psychoterapia (szczególnie w przypadku PTSD),
- leki hamujące sen REM (TLPD, SSRI) - tylko chwilowa poprawa.
Zaburzenia zachowania podczas snu REM
W trakcie snu REM nie dochodzi do normalnego odcięcia OUN od mięśni, co powoduje reagowanie gwałtownymi ruchami w obrębie łóżka (miotanie, kopanie) na marzenia senne.
Występują w drugiej połowie nocy (gdy ilość snu REM wzrasta).
Występują u 0,5% populacji.
Głównie powyżej 50. roku życia.
Leczenie:
gdy konieczne – niskie dawki klonazepamu.
Zaburzenia ruchowe związane ze snem
Zespół niespokojnych nóg (RLS)
– najczęstsze zaburzenie ruchowe związane ze snem
około 5 % populacji ogólnej
10 % u osób powyżej 65 rż.
To zaburzenie należy do grupy dyssomnii.
Zespół niespokojnych nóg (RLS)
Objawy
- przymus poruszania nogami, często połączony z nieprzyjemnymi doznaniami czuciowymi w obrębie nóg (zwykle w łydkach) prowadzący do fragmentacji snu,
- nasilanie się/występowanie objawów wyłącznie podczas spoczynku,
- przynajmniej częściowa poprawa podczas aktywności, poruszania się,
- nasilanie się objawów wieczorem i w nocy.
Zespół niespokojnych nóg ( RLS )
Postać idiopatyczna
- od 20.-30. roku życia narastanie objawów,
- częsty dodatni wywiad rodzinny, zakłócenie działania układów dopaminowego i opioidowego.
Leczenie: leki dopaminergiczne
np. L-dopa.
Zespół niespokojnych nóg ( RLS )
Postać wtórna
przyczyny (ok. 50%):
- niedobór żelaza i magnezu,
- niewydolność nerek,
- polineuropatie,
- działania uboczne leków – np. przeciwpsychotycznych.
